Ahvahci

Ahvahci

Ukupna populacija
6.500 (približno)
Regioni sa značajnom populacijom
Dagestan, Rusija	4.000
Azerbejdžan	2.000
Jezici
Ahvahski jezik, Avarski jezik, Ruski jezik

Mapa Dagestana u Rusiji

Zastava Dagestana

Ahvahci ili Ahvahi (rus. Ахва́хцы) jedan je od manjinskih nahsko-dagestanskih naroda koji živi na području Kavkaza, u Rusiji i Azerbejdžanu. Narod ima oko 6.500 pripadnika od čega oko 4.000 u Rusiji i 2.000 u Azerbejdžanu.

Ime i jezik

Sami sebe oni nazivaju Ašvado, a poznati su i kao Sadyk'ilidu i Giakh'valal. Ahvahci su srodni Andijcima i jedan su od domorodačkih naroda zapadnog Dagestana. Njihov jezik ima dva dijalekta, sjeverni i južni, nemaju pisani jezik, pa se služe avarskim. Razlika između južnog i sjevernog dijalekta je prilično značajna, pa su iz tog razloga korisnici dva dijalekta preferirali da komunikaciju uspostavljaju na avarskom jeziku. Vokabular je prilično dobro očuvan, iako je primjetno prisustvo brojnih tuđica i to: arapskih, avarskih i ruskih. Pošto ahvahski jezik nije mnogo proučen, prve publikacije potiču iz 1940. godina.

Stanište

Ahvahci žive u sjeverozapadnom dijelu Dagestana, u planinama između rijeka Andijski-Kojsu i Avarski-Kojsu. Između teritorija drugih dagestanskih naroda njihovo stanište predstavlja dve male enklave koje bi se možda mogle konvencionalno nazvati sjevernim i južnim teritorijama. Prva se nalazi u Ahvahskom okrugu i sastoji se od pet sela: Tad-Magitl, Kvankero, Lologonitlj, Kudijab Roso i Izano. Južna teritorija se nalazi u Šamiljskom okrugu (do 1994. Sovjetski okrug) i obuhvata tri sela: Ratlub, Cegob i Tljanub. Jedno Ahvahsko selo nazvano Ahvah Dere nalazi se u okrugu Zakatali u Azerbejdžanu. Južna sela okružena su Avarskim naseljima, a sjeverna se graniče sa avarskim područjima na istoku i jugu, i Tindijskim područjima na sjeveru.

Stanovništvo i antropologija

Kao poseban narod, Ahvahci su popisani samo na popisu iz 1926. godine. Podaci iz pedesetih i šezdesetih godina preuzeti su iz akademskih publikacija i njihov broj koji je zabelježen je približna procena.

Antropološki Ahvahci pripadaju kavkaskom tipu balkansko-kavkaske rase. Odlikuje ih relativno svetla koža, visok rast, široko lice i masivna lobanja. Neke osobine, međutim, su karakteristične za kaspijski tip i ponekad se smatraju tranzicionim tipom između kavkaskog i kaspijskog antropološkog tipa.

Godina	Broj stanovništva
1926.	3 677 (100% maternji jezik)
1958.	4 000 (J. Dešerijev)
1967.	5 000 (Z. Magomedbekova)

Danas se smatra da ih ima oko 6. 500 i da žive u Rusiji, na prostoru Dagestana i u Azerbejdžanu u nekoliko sela.

Religija

Ahvahci su svi muslimani (suniti). Islam kao vjera je došao na prostore ovog naroda u periodu od 8. - 9. vijeka. Kao i kod drugih naroda Dagestana protivnik islamu na ovim prostorima je bilo hrišćanstvo koje se od 9. vijeka, širilo iz pravaca zapada, tj. iz Gruzije. Kao trag te borbe ostalo je nekoliko hrišćanskih spomenika i arheoloških nalazišta na teritorijama Bežtinaca. Nakon vojnog pohoda Timura iz 14. vijeka, Islam je postao dominantana religija u planinskom Dagestanu do 17. vijeka. Istovremeno su ostali i različiti oblici paganizma. Ovi paganski običaji, prilagođeni islamskoj liturgiji i zakonima, imaju i danas važno mjesto u društvu Ahvahaca.

Istorija

Narodi ovog regiona, uključujući i Ahvahce, imaju zajedničku istoriju i procesi njihovog razvoja su, u glavnom, odraz procesa razvoja kod Avara u smislu političke etno-kulturne tradicije. Avare su prvi put spomenuli kao etničku grupu drevni pisci koji su poznavali Avariju kao Serira. U 8. vjeku strane sile su se zainteresovale za Avariju i ovaj interes je nastavio i danas. Prvi koji su stigli bili su Arapi, a sledile su mongolsko-tatarske horde u 12. i 13. vijeku. U periodu od 14. do 17. vijeka Avare su pljačkale i ubijale vojske i Turske i Persije. U 18. vijeku Rusi su se zainteresovali za Avariju i do početka 19. vijeka su je osvojili. Ahvahska teritorija je zvanično bila ujedinjena sa Rusijom 1806. godine, iako je stvarna centralizovana vlast sposobna da sprovede kolonijalnu politiku stigla tek 1870. godina.

U 17. vijeku Ahvahci su razvili dvije male administrativne strukture, tzv. „slobodne zajednice” Ratlu-Ahvah i Cunta-Ahvah. Međutim, razvoj zajednica bio je sprečen neprestanim unutrašnjim problemima i ratovima. Istorijski podaci govore o ratovima koje su vodili Ahvahci protiv Bagulala i Karatinaca. U tim borbama, čak je i vojni savez zaključen između Karatinaca i zajednice Gidal protiv Ahvahaca.

Ekonomija

Slično kao i kod Čamalala bave se uzgojem stoke, a i bavili su se i u manjoj mjeri zemljoradnjom uzgajajući nešto pšenice, zobi, kukuruza, duvana, krompira i drugog bilja na navodnjavanim terasastim poljima. Zbog velikog broja planinskih pašnjaka postojali su dobri uslovi za odgoj stoke. Ahvahci su najviše gajili ovce i u određenoj mjeri i volove i konje, koji su kao radna stoka bili neophodni za život u planinama. Dugoročna ekonomska integracija između naroda dovela je do aktivnog trgovanja, pogorovu u period kada je Dagestan ušao u sastav Sovjetskog saveza.

Kultura

Tradicionalna odeća je dagestanskog tipa. Muškarci su često brijali glavu. Tradicionalna hrana su hljeb, mlijeko, meso, hinkal (ხინკალი), razne kaše, supe i pite. Imali su vlastiti kalendar i narodnu medicinu.

Radikalne promene u mentalitetu i svakodnevnom životu Ahvahaca pojavile su se tek nakon Drugog svjetskog rata, posebno 1960. i 1970. godina, a posebno među mlađom generacijom. Ovo je izraženo u različitim stavovima prema običajima i prema njihovom poštovanju i očuvanju. Od tada su mladi sve više i više usvajali sovjetske običaje i evropsku urbanu odeću. Stari običaji, kada se sprovode ne sprovode se iz bilo koje unutrašnje prisile, već iz poštovanja starije generacije. Tradicija sve više pada u zaborav.

Najveći problem za Ahvahce je povezan sa njihovim maternjim jezikom. Kao i kod ostalih manjih naroda na području Dagestana, u školama se do prvih pet godina podučava na avarskom jeziku, a od tada se prelazi na obrazovanje na ruskom jeziku. Primjetan je i porast broja mješovitih brakova od perioda nakon 1970. godna.

Vidi još

• Ahvahski jezik