Vladislav Gramatik

Vladislav Gramatik ili dijak Vladislav je bio srpski književnik i pisar (dijak) iz XV veka. On je od 21. novembra 1456. do 11. novembra 1457. godine sastavio „Zbornik“ u Mladom Nagoričinu, zatim za Dimitrija Kantakuzina u manastiru Matejiću i 1479. godine još jedan „Zbornik“ koji se danas čuva u Rilskom manastiru. Početkom osamdesetih godina XV veka mu se gubi svaki trag u izvorima.

Prvi zbornik

Na osnovu podatak u samom „Zborniku“, poznato nam je da ga je prepisivao „u Nagoričinu Mladom v domu Nikole Spančevića“. Rad na njemu trajao je skoro godinu dana, od 21. novembra 1456. do 11. novembra 1457. godine. Na kraju svog zapisa on se potpisao rečima: „Vladislav dijak pisa knjigu siju (ovu) ot Novoga Brda“, pa se ne zna da li je on bio iz Novog Brda ili je odatle uzeo rukopis da prepisuje.

Drugi zbornik

Svoj drugi „Zbornik“, Vladislav je prepisivao za Dimitrija Kantakuzina u manastiru Presvete Bogorodice u selu Matejče kod današnjeg Kumanova na Skopskoj Crnoj Gori. U njemu je imao „žilište (stan) i prebivalište“ 1472/1473. i 1479. godine.

Treći zbornik

Njegov treći „Zbornik“ je rađen 1479. godine i danas se nalazi u Rilskom manastiru. On je u njega, pored ostalog, njegove spise:

• „O obnovi Rilskog manastira“
• „O prenosu moštiju Jovana Rilskog“ (iz Trnova u Rilski manastir 1469. godine) i to drugu (njegovu) redakciju (prva je napisana odmah posle prenosa)

Pored toga, stavio je i spis Dimitrija Kantakuzina:

• „O žitiju ukratko Jovana Rilskog c pohvalom malom i o prenosu moštiju njegovih“

U potpisu tog „Zbornika“, on se naziva Gramatikom i pod tim nazivom je i poznat u istoriji stare srpske književnosti.

Prevod na savremeni srpski jezik

• Spisi Dimitrija Kantakuzina i Vladislava Gramatika. Priredila Jasmina Grković–Mejxor, Prosveta, SKZ, 1993, Stara srpska književnost u 24 knjige, knj. 14.

Vidi još

• Srpska književnost u srednjem veku

Literatura

• Dimitrije Bogdanović: Istorija stare srpske književnosti, Beograd, SKZ, 1980.
• Đorđe Trifunović: Kratak pregled jugoslovenskih književnosti srednjega veka, Beograd, Filološki fakultet Beogradskog univerziteta, 1976.
• Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, pp. 36.