Kamerun

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Republika Kamerun
République du Cameroun  (francuski)
Republic of Cameroon  (engleski)
Krilatica: Мир, рад, отаџбина
(franc. Paix, Travail, Patrie)
(engl. Peace, Work, Fatherland)
Himna: О Камеруне, колевко наших предака
(franc. Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres)
(engl. O Cameroon, Cradle of our Forefathers)
Položaj Kameruna
Glavni gradJaunde
Najveći gradDuala
Službeni jezikfrancuski i engleski
Vladavina
PredsednikPol Bija
Predsednik VladeDžozef Ngute
Istorija
NezavisnostOd Francuske i UK
1. januara 1960.
Geografija
Površina‍
 — ukupno475.442 km2 (53)
 — voda (%)1.3
Stanovništvo‍
 — 2012.[1][2][3]20.386.799 (56)
 — gustina42,88 st./km2
Ekonomija
ValutaCFA franak
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +1
Internet domen‍.cm‍
Pozivni broj+237

Kamerun, ili zvanično Republika Kamerun (franc. République du Cameroun, engl. Republic of Cameroon), je država u centralnoj Africi.[4] Graniči se sa Nigerijom, Čadom, Centralnoafričkom republikom, Republikom Kongo, Gabonom Ekvatorijalnom Gvinejom i Gvinejskim zalivom. Kamerun je bio nemačka kolonija sve do Prvog svetskog rata, posle koga je podeljen između Francuske i Britanije. Francuski Kamerun je postao nezavisan 1960. a 1961. se ujedinio sa Britanskim delom Kameruna čime je stvorena Federalna Republika Kamerun. Godine 1972. preimenovana je u Ujedinjena Republika Kamerun, a 1984. u Republika Kamerun.

Iako Kamerun nije zemlja članica organizacije ECOWAS, on je geografski i istorijski u Zapadnoj Africi, pri čemu južni Kamerun koji u današnje vreme formiraju severozapadni i jugozapadni regioni ima ekstenzivnu zapadnoafričku istoriju. Zemlja se ponekad identifikuje kao zapadnoafrička, a u drugim okolnostima kao centralnoafrička zbog njenog strateškog položaja na razmeđu zapadne i centralne Afrike. U Kamerunu se koristi preko 250 domorodačkih jezika kojima govori skoro 20 miliona ljudi.[5][6] Zvanični jezici zemlje su engleski i francuski.

Ovu zemlju često nazivaju „Afrika u minijaturi” zbog njene geološke i kulturne raznolikosti.[7][8]

Zaključno sa 20. januarom 2016. godine je jedna od 14 svetskih država koja ne priznaje Crnu Goru kao nezavisnu državu. Tih 14 država čine uglavnom male i zabačene države, međutim ima i izuzetaka poput Nigerije, i Tanzanije.[9]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvi stanovnici Kameruna su bili pigmejski narod Baka koje su kasnije zamenila Bantu plemena. Prvi Evropljani na ovom području su bili Portugalci koji su stigli oko 1500. godine, ali nisu osnovali stalne kolonije.[10] Kamerun je potpuno koloniziran tek u kasnim 1870-im, kada je ovo područje pripalo Nemačkoj. Nakon Prvog svetskog rata koloniju su podelile Francuska i Britanija. Francuski Kamerun je stekao nezavisnost 1960, a godinu dana kasnije oba dela su se ujedinila. Prvi predsednik Kameruna je bio Ahmedu Ahidžo koji je vladao do 1982. Njegova vladavina se smatra autoritarnom, čak i diktatorskom, ali je zemlji doneo stabilnost i onemogućio pokušaje državnog udara. Nasledio ga je sadašnji predsednik Pol Bija.

1800-te[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Nemački Kamerun
Bamumsko pismo je sistem pisanja koji je razvio kralj Ndžoja pri kraju 19. veka

Početkom 19. veka Modibo Adama je vodio gulanijske vojnike u džihad na severu protiv nemuslimanskih i delimično muslimanskih naroda, i osnovao je Adamavski Emirat. Ranije naseljeni narodi koji su izbegli od Fulana prouzrokovali su veliku preraspodelu stanovništva.

Pleme Bamum ima sistem pisanja, poznat kao Bamumsko pismo ili Šu Mom. Pismo je uveo sultan Ibrahim Ndžoja 1896. godine,[11][12] a u Kamerunu se predaje u okviru projekta Bamumskog pisma.[12] Nemačka je počela da uspostavlja korene u Kamerunu 1868. godine, kada je kompanija Voerman iz Hamburga izgradila skladište. Ono je bilo izgrađeno na ušću reke Vouri. Kasnije je Gustav Nahtigal sklopio ugovor sa jednim od lokalnih kraljeva da aneksira region za nemačkog cara.[13] Nemačka imperija je teritoriju preuzela kao koloniju Kamerun 1884. godine i započela je da postojano napreduje u unutrašnjost. Nemci su naišli na otpor domorodaca koji nisu želeli da se Nemci uspostave na njihovoj zemlji. Pod uticajem Nemačke, komercijalnim kompanijama je bilo dozvoljeno da regulišu lokalne uprave. Te su koncesije koristile prisilni rad Afrikanaca da bi ostvarile zaradu. Takva radna snaga je korištena na plantažama banana, gume, palminog ulja i kakaa.[13] Oni su inicirali projekte za poboljšanje infrastrukture kolonije, oslanjajući se na surov sistem prinudnog rada, koji su ostale kolonijalne sile često kritikovale.[14]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Države sa kojima se Kamerun graniči su: Centralnoafrička Republika, Čad, Republika Kongo, Ekvatorijalna Gvineja, Gabon i Nigerija. Površina države iznosi 475.442 km².

Geologija i reljef[uredi | uredi izvor]

Satelitska karta Kameruna

Kamerun se deli na četiri geografske celine: na zapadu uz nigerijsku granicu pruža se planina Kamerun sa istoimenim najvišim vrhom (4.095 m), ujedno i najvišom planinom ovog dela Afrike; na jugu se nalazi obalna nizija koja prema unutrašnjosti prelazi u pošumljenu visoravan čija visina ne prelazi 1.000 m; u središnjem delu zemlje reljef se postupno uzdiže do visoravni Adamaoua (1.400 m), a na severu, gde dominira savana i suva stepa, nadmorska visina ponovno pada prema jezeru Čad.

Vode[uredi | uredi izvor]

Flora i fauna[uredi | uredi izvor]

Klima[uredi | uredi izvor]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Tikar porodica u severozapadnim provincijama

Etnički i verski Kamerun je izrazito heterogena zemlja. Mnogobrojni narodi mogu se podeliti u pet grupa čija teritorijalna raspodela odgovara geografskoj podeli: narodi zapadnih planina (31%, najznačajniji Bamileke i Bamun), narodi obalnih tropskih šuma (12%, najbrojniji Basa i Duala), narodi tropskih šuma u unutrašnjosti (18%, najbrojniji Beti-Pahuin, narod predsednika Bija), narodi severnih sušnih područja (14%, najbrojniji Fulani) i Kirdi, stanovnici severne pustinje i središnje visoravni.

Hrišćanstvo je prisutno na jugu i centralno delu države, a islam na severu. Preko 70% stanovništva pripada hrišćanstvu[15][16].

Duala, na obali Gvinejskog zaliva, je najveći kamerunski grad i glavna luka sa više od 2 miliona stanovnika. Glavni grad Jaunde sa oko 1,5 mil. je u unutrašnjosti zemlje.

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Administrativna podela Kameruna

Kamerun je podeljen na 10 regiona (franc. régions). Regioni čine teritorije od 58 departmana (franc. départements). Departmani su podeljeni na 327 komuna (franc. communes).

Br. na mapi Region Adm. centar Površina,
km² 		Stanovništvo,
(2007) 		Gustina,
km²
1 Adamaua Ngaundere 63.701 838.689 13,17
2 Centralni Jaunde 68.953 2.797.212 40,57
3 Istočni Bertua 109.002 875.949 8,04
4 Krajnji sever Marua 34.263 3.142.883 91,73
5 Primorski Duala 20.248 2.294.540 113,32
6 Severni Garua 66.090 1.409.445 21,33
7 Severozapadni Bamenda 17.300 2.095.538 121,13
8 Južni Ebolova 47.191 633.082 13,42
9 Jugozapadni Buea 25.410 1.419.269 55,85
10 Zapadni Bafusam 13.892 2.269.136 163,34
Ukupno 466.050 17.775.743 38,14

Privreda[uredi | uredi izvor]

Kamerun ima velika prirodna bogatstva. Dve trećine izvoza čini nafta, a izvozi se još i kakao, kafa i drvo. BDP je u 2004. iznosio 1.900 dolara po glavi stanovnika, mereno po paritetu kupovne moći. Privredu opterećuju velika i korumpirana birokratija kao i spore i nedovoljne reforme. Kroz Kamerun prolazi naftovod kojim se izvozi nafta iz susednog Čada.

Sport[uredi | uredi izvor]

Tradicionalni sportovi u Kamerunu uključuju trke kanuom i rvanje, a stotine trkača učestvuje u trci nade na 40 km (25 mi) svake godine.[17] Kamerun je jedna od retkih tropskih zemalja koja se takmičila na Zimskim olimpijskim igrama.

U Kamerunu je fudbal jedan od najpopularnijih sportova. Ima mnogo registrovanih amaterskih fudbalskih klubova. Reprezentacija je jedna od najuspešnijih u Africi, imala je dobre nastupe na Svetskim prvenstvima 1982. u Španiji i 1990. godine u Italiji. Kamerun je osvojio pet titula Kupa afričkih nacija i zlatnu medalju na Olimpijskim igrama 2000. godine.[18]

Kamerun je bio zemlja domaćin Kupa afričkih nacija za žene u novembru–decembru 2016,[19] Prvenstva afričkih nacija 2020. i Kupa Afričkih nacija 2021. Ženska fudbalska reprezentacija Kameruna poznata je po nadimku „Neukrotive lavice”, kao i njihove muške kolege, uspešna je i na međunarodnoj sceni, iako nije osvojila nijedan veći trofej.

Kriket je takođe popularan u Kamerunu kao sport u nastajanju, a Kamerunska kriketska federacija redovno učestvuje na raznim međunarodnim takmičenjima.[20]

Iz Kameruna je poteklo više košarkaša koji nastupaju u NBA ligi, najpoznatiji su Paskal Sijakam, Džoel Embid, Di Džej Strouberi, Ruben Boumtje-Boumtje i Kristijan Koloko.[21] Džoel Embid je proglašen za najkorisnijeg igrača (MVP) NBA lige regularnog dela sezone 2022/23.[22]

Bivši UFC šampion u teškoj kategoriji Fransis Nganou poreklom je iz Kameruna.[23]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Nacionalna agencija za statistiku [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. maj 2018)
  2. ^ „Rapport de présentation des résultats définitifs” (PDF) (na jeziku: French). Institut national de la statistique. str. 6. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 7. 2012. g. Pristupljeno 21. 7. 2012. 
  3. ^ „Rapport de présentation des résultats définitifs” (PDF) (na jeziku: French). Institut national de la statistique. str. 6. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 8. 2012. g. Pristupljeno 21. 7. 2012. 
  4. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 09. 04. 2014. 
  5. ^ Kouega, Jean-Paul. 'The Language Situation in Cameroon', Current Issues in Language Planning, vol. 8/no. 1, (2007), pp. 3–94.
  6. ^ „Cameroon”. Ethnologue (na jeziku: engleski). Pristupljeno 1. 7. 2019. 
  7. ^ Highest Average Annual Precipitation Extremes. Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation, National Climatic Data Center. 25 May 2012. Last accessed 1 July 2019.
  8. ^ „Linguistic diversity in Africa and Europe - Languages Of The World”. languagesoftheworld.info. 16. 6. 2011. Arhivirano iz originala 15. 9. 2017. g. Pristupljeno 4. 7. 2019. 
  9. ^ Pejović, Igor (20. januar 2016). „Crnu Goru nije priznalo samo 14 država”. rtcg.me. Pristupljeno 14. novembar 2022. 
  10. ^ Pondi, J. E. (1997). „Cameroon and the Commonwealth of nations”. The Round Table. 86 (344): 563—570. doi:10.1080/00358539708454389. 
  11. ^ DeLancey and DeLancey 59
  12. ^ a b „Bamum”. National Museum of African Art, Smithsonian Institution. Arhivirano iz originala 1. 1. 2012. g. Pristupljeno 29. 1. 2012. 
  13. ^ a b „historyworld”. Arhivirano iz originala 7. 4. 2019. g. Pristupljeno 17. 4. 2019. 
  14. ^ DeLancey and DeLancey 125.
  15. ^ Pew Research Center's Religion & Public Life Project: Cameroon Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. avgust 2018). Pew Research Center. 2010.
  16. ^ „July–December, 2010 International Religious Freedom Report – Cameroon”. US Department of State. 8. 4. 2011. Pristupljeno 12. 11. 2011. 
  17. ^ West 127.
  18. ^ West 92–3, 127.
  19. ^ Shearlaw, Maeve (20. 11. 2016). „Africa Women Cup of Nations kicks off in Cameroon”. The Guardian. Arhivirano iz originala 23. 11. 2016. g. 
  20. ^ „Africa Cricket Association”. africacricket.com. Pristupljeno 2022-01-25. 
  21. ^ „Cameroon NBA Players - RealGM”. Basketball.realgm.com. Pristupljeno 2022-05-05. 
  22. ^ „76ers center Joel Embiid wins 2022-23 Kia NBA Most Valuable Player award”. nba.com. 3. 5. 2023. Pristupljeno 3. 5. 2023. 
  23. ^ Morgan, Emmanuel (2022-01-21). „The Fearsome, Quiet Champion”Neophodna novčana pretplata. The New York Times. ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2022-04-29. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • DeLancey, Mark W.; DeLancey, Mark Dike (2000). Historical Dictionary of the Republic of Cameroon (3rd izd.). Lanham, Maryland: The Scarecrow Press. ISBN 978-0810837751. 
  • Hudgens, Jim; Trillo, Richard (1999). West Africa: The Rough Guide (3rd izd.). London: Rough Guides. ISBN 978-1858284682. 
  • Mbaku, John Mukum (2005). Culture and Customs of Cameroon. Westport, Connecticut: Greenwood Press. ISBN 978-0313332319. 
  • Neba, Aaron (1999). Modern Geography of the Republic of Cameroon (3rd izd.). Bamenda: Neba Publishers. 
  • West, Ben (2004). Cameroon: The Bradt Travel Guide. Guilford, Connecticut: The Globe Pequot Press. ISBN 978-1841620787. 
  • „Cameroon – Annual Report 2007”. Arhivirano iz originala 26. 5. 2007. g. Pristupljeno 7. 2. 2007.  . Reporters without Borders. Pristupljeno 6 April 2007.
  • „Cameroon”. Arhivirano iz originala 13. 1. 2007. g. Pristupljeno 6. 1. 2007.  . Human Development Report 2006. United Nations Development Programme. Pristupljeno 6 April 2007.
  • Fonge, Fuabeh P. (1997). Modernization without Development in Africa: Patterns of Change and Continuity in Post-Independence Cameroonian Public Service. Trenton, New Jersey: Africa World Press, Inc.
  • MacDonald, Brian S. (1997). "Case Study 4: Cameroon", Military Spending in Developing Countries: How Much Is Too Much? McGill-Queen's University Press.
  • Njeuma, Dorothy L. (no date). "Country Profiles: Cameroon". The Boston College Center for International Higher Education. Pristupljeno 11 April 2008.
  • Sa'ah, Randy Joe (23 June 2006). "Cameroon girls battle 'breast ironing'". BBC News. Pristupljeno 6 April 2007.
  • Wight, Susannah, ed. (2006). Cameroon. Spain: MTH Multimedia S.L.
  • "World Economic and Financial Surveys". World Economic Outlook Database, International Monetary Fund. September 2006. Pristupljeno 6 April 2007.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vlada
Opšte informacije
Trgovina
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Камерун&oldid=27773079”