Jovan Avakumović
| Jovan Avakumović | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||||
| Datum rođenja | 13. januar 1841. | ||||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija | ||||||||||||||||||||
| Datum smrti | 3. avgust 1928. (87 god.) | ||||||||||||||||||||
| Mesto smrti | Rogaška Slatina, Kraljevina SHS | ||||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||||
| Politička stranka | Liberalna stranka | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Jovan Đ. Avakumović (Beograd, 1/13. januar 1841 — Rogaška Slatina, 3. avgust 1928) bio je srpski pravnik, političar i akademik. Avakumović je obavljao funkciju predsednika vlade Srbije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen kao potomak ugledne trgovačke porodice Babadudić. Roditelji Đorđe Avakumović (ranije Jeremić) i Katarina rođ. Jovanović - kćerka Baba-Dudina, imali su troje dece: Jovana, Anku i Jelenu. Otac Đorđe Avakumović ugledni bakalin, imao je dućan sa carigradskom robom "Kod Košnice", na uglu ulica Kneza Mihajla i Kralja Petra. Sin Jovan završio je prava na liceju u Beogradu, a zatim studirao pravne i državne nauke (1862—1868) u Hajdelbergu - Nemačkoj, Parizu - Francuskoj i Švajcarskoj.[1] Bio je član i vođa Liberalne stranke.
Godine 1873. imenovan je prvim sekretarom Kasacionog suda, zatim je od 1875) prvo bio upravnik grada Beograda, a potom načelnik policijskog odeljenja Ministarstva unutrašnjih dela u liberalskoj vladi Stevče Mihailovića do 1880. godine. Te godine nakratko postaje ministar pravde u kabinetu Jovana Ristića, ali već oktobra iste godine vlada pada i zamenjuje je naprednjačka pod Milanom Piroćancem. U sledećem periodu (1881—1887. godina) je sudija Kasacionog suda. Nakratko je ministar pravde 1887. godine u koalicionoj liberalsko-radikalskoj vladi, ali ispada iz nje krajem godine kada radikali sami formiraju kabinet. Budući da je neprikosnoveni šef liberala Ristić namesnik u periodu 1889—1892. godine i da je zamrzao status u liberalnoj stranci, to je Avakumović postao operativni šef stranke i predvodnik opozicije. Liberali tada pokušavaju da vladajuće radikale tuku na radikalski način – jakom demagogijom.
Kada namesništvo obara radikalsku vladu, Avakumović 9. avgusta 1892. godine postaje predsednik vlade i ministar inostranih dela. U vladi dominira mlađe krilo liberala. Sve akcije vlade usmerene su na parlamentarne izbore zakazane za 25. februar 1893. godine. Posle žestoke borbe, u kojoj je vlada koristila sumnjive metode, rezultat je nerešen, a političku krizu razrešava mladi Aleksandar Obrenović, koji preuzima kraljevske prerogative, otpušta Avakumovićevu vladu i mandat daje radikalima. Bilo je to 1. aprila 1893. godine. Radikalna većina u skupštini je organizovala političko suđenje Avakumoviću i nekim članovima njegove vlade, ali je ih je kralj amnestirao pre presude.
Drugi put je Avakumović postao predsednik vlade odmah po ubistvu kralja Aleksandra Obrenovića i kraljice Drage Mašin 29. maja 1903. godine. Pod ovom vladom je izvršen izbor Petra Karađorđevića za srpskog kralja i vraćen na snagu ustav iz 1888. godine.
Tokom Prvog svetskog rata, 1915. godine, austrougarske okupacione snage su ga zarobile u Varadinu[2] i internirale u logor Cegled u Mađarskoj, a zatim u Hicing u Austriji, u kome je dočekao kraj rata. Britanski list Tajms je pogrešno obavešten, februara 1917. godine pisao da je Avakumović umro. Po povratku iz zarobljeništva on se povlači iz politike.
Avakumović je bio jedan od najpoznatijih i najboljih advokata u Beogradu, posebno iz oblasti krivičnog prava. Napisao je veći broj stručnih radova, a njegova najvažnija dela su Teorija kaznenog prava (1887—1891), kao i Nužna odbrana, Važnost krivičnog zakona, Francuska i engleska porota, Promena valute i protivpravni poslovi. Stanovao je u (jednoj od dve tada postojeće kuće)[3] današnjoj Knez Mihajlovoj ulici, između Kalemegdana i hotela "Ruski car". Ta kuća je kasnije (nakon Prvog svetskog rata) srušena a na njenom mestu podignuta nova - zaveštana Akademiji nauka. Prvo je od 27. februara 1882. godine izabran za redovnog člana Srpskog učenog društva u Beogradu. Avakumović je postao redovni član Srpske kraljevske akademije 15. novembra 1892., a proglašen 3. aprila 1894. godine. Štampao je svoju pristupnu akademsku besedu: "O staroj srpskoj poroti". Ostavio je iza sebe neobjavljene četvorotomne memoare.[4]
Preminuo je u Rogaškoj Slatini u današnjoj Sloveniji 3. avgusta 1928. godine, tokom letovanja, i sahranjen je u Beogradu, na Novom groblju.[5] U braku sa Milevom, imao je jednu kćerku Ljubicu.[6] Kćerka je osnovala pri Akademiji "Zadužbinu Porodice Avakumović".
Bio je sestrić generala i kraljevskog namesnika Jovana Belimarkovića.
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
- Orden Karađorđeve zvezde I reda sa lentom i diplomom, od 20. juna 1904.[7]
- Orden Takovskog krsta I reda sa lentom i diplomom, od 7. januara 1889.[7]
- Orden Svetog Save I reda sa lentom i diplomom, od 20. septembra 1903.[7]
- Orden Miloša Velikog III reda sa lentom i diplomom, od 7. januara 1899. [7]
- Medalja uspomena na 40 godišnjicu Sv. Andrejsku Veliku Skupštinu[7]
- Medalja Kralja Petra, uspomena na njegov izbor za Kralja Srbije 1903.[7]
- Takovski krst III reda za ratne zasluge[7]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Spisak predsednika vlada Srbije
- Spisak ministara pravde Srbije
- Spisak ministara inostranih poslova Srbije
- Baba-Dudići
- Prva vlada Jovana Avakumovića
- Druga vlada Jovana Avakumovića
- Treća vlada Jovana Avakumovića
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ljušić, Radoš (2005). Vlade Srbije: 1805-2005 (1 izd.). Belgrade: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. str. 170—171. ISBN 86-17-13111-X. OCLC 67978385.
- ^ "Ratni dnevnik", Krf 27. februar 1917.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1. januar 1937.
- ^ Ljušić, Radoš (2005). Vlade Srbije: 1805-2005 (1 izd.). Belgrade: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. str. 170—171. ISBN 86-17-13111-X. OCLC 67978385.
- ^ "Pravda", Beograd 7. avgust 1928.
- ^ "Godišnjak SANU", Beograd 1959.
- ^ a b v g d đ e Marić Jerinić, Marija (2017). „Odlikovanja Jovana Avakumovića u Narodnom muzeju”. Numizmatičar. 35: 85—109.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stokes, Gale (1990). Politics as Development: The Emergence of Political Parties in Nineteenth Century Serbia. Duke University Press.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Biografija na sajtu SANU
- Umro Jovan Đ. Avakumović („Politika“, 4. avgust 1928) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. februar 2021)
- Arhiv Srbije - stranica o Jovanu Avakumoviću
