Crkva Snežne Gospe na Tekijama

Crkva Snežne Gospe na Tekijama je crkva i najveće marijansko svetilište u Srbiji. Arapska reč „tekija“ označava mirno počivalište, obično pored puteva, i uvek pored dobre vode, ako u blizini nije bilo većih hanova. Crkva je rimokatolička.

Crkva Snežne Gospe se nalazi na samom izlasku iz Petrovaradina prema Sremskim Karlovcima na starom putu Novi Sad — Beograd.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Prema predanju, na mestu sadašnje crkve nalazila se srednjovekovna hrišćanska bogomolja posvećena Devici Mariji, koju su Turci srušili 1526. godine. Turci su u 16. veku sagradili drvenu džamiju sa minaretom i malu tekiju sa dva derviša po kojoj je dobila ime (na arapskom: odmorište). Nakon odlaska Turaka , 1687. godine, Petrovaradin postaje stecište vojnika, trgovaca i zemljoradnika. Prvi članovi isusovačkog reda u grad dolaze već 1693. godine gde ne zatiču sačuvane srednjovekovne hrišćanske bogomolje. 26. januara 1699. potpisan je Karlovački mir. Pre nego što je sagrađena crkva Svetog Jurja u Petrovaradinu u podnožju Petrovaradinske tvrđave, isusovci su bili primorani koristiti napuštenu tekijsku džamiju, koju su preuredili u crkvicu i posvetlili je prazniku Bezgrešnog Začeća Marijinog.

Crkva Snežne Gospe podignuta je u znak velike pobede hrišćanstva nad islamom i velike bitke na Vezircu 5. avgusta 1716. god (dakle na isti datum kada je godine 358, za pape Liberija, po hronikama, pao sneg u Rimu, pa je „na mestu gde je sneg našao neugažen“ Liberije sazdao Baziliku sv. Marije Velike, a katolici datum slave kao spomendan Gospe Snežne). Sedamnaest godina nakon što je 1699. potpisan Karlovački mir između austrijskog i turskog carstva, nad Sremom se opet nadvila scena ubijanja i pustošenja. Brojčano nadmoćnija turska vojska, na čelu sa velikim vezirom Damat Ali Pašom, pristigla je 3. avgusta 1716. godine pred zidine Petrovaradina i opsela ga. Austrijska vojska, pod zapovedništvom princa Eugena Savojskog, odgovorila je izlaskom iz Petrovaradinske tvrđave 5. avgusta iste godine i u kraćoj borbi nedaleko od crkvice Bezgrešnog začeća Blažene Device Marije, turska vojska je doživela strahovit poraz. Uveren da je pobeda nad osvajačem izvojevana zaslugom Device Marije, princ Eugen Savojski poklonio je petrovaradinskoj crkvi Bezgrešnog začeća Blažana Device Marije, ikonu Bogorodice sa detetom - Isusom u naručju, koju je do tada kao svetinju nosio u ratne pohode i pred njom se molio za pomoć sa neba za svoju vojsku.

S obzirom da je pobeda u bici izvojevana 5. avgusta, na dan Snežne Gospe, pomenuta crkva je od tada posvećena Gospi Snežnoj, odnosno Gospi Tekijskoj. Zbog svoje čudotvornosti, ova je ikona s vremenom postala predmetom izuzetnog poštovanja, a praznik Snežne Gospe - danom najvećeg hodočašća^[1] u ovo marijansko svetilište u Petrovaradinu kako od strane katolika, tako i pravoslavaca među kojima je ovo svetilište veoma poštovano. U prvim posleratnim godinama crkva Gospe Snežne proširena je o trošku porodice nastradalog austrijskog podmaršala, grofa Zihrida Brunera, kog su Turci bili zarobili i na sam dan bitke pogubili. Drugo proširenje i preuređenje crkve učinili su oci isusovci 1745. godine a na dan Svetih Joakima i Ane, 26. jula iste godine , svečano je u crkvu unesena čudotvorna ikona Snežne Gospe. U znak sećanja na taj događaj Svetilište Gospe Snežne slavi i danas taj dan kao "Male Tekije", dok se praznik Gospe Snežne slavi u svetilištu kao "Velike Tekije"., .^[2]

Sadašnja crkva (u neogotskom stilu, sa dva tornja i tri zvona u jednom) sagrađena je 1881. godine po projektu zagrebačkog arhitekte Hermana Bolea sa bočnim oltarima posvećenim Sv. Ani i Sv. Josipu, zalaganjem opata Ilije Okrugića Sremca i dozvolom Josipa Juraja Štrosmajera.^[3]

Na zadnje kube je postavljen krst i polumesec. Polumesec je položen ispod krsta, kao simbol pobede hrišćanstva nad islamom avgusta 1716. Crkva je renovirana 1976. godine zbog liturgijskih promena drugog vatikanskog sabora kada su uklonjeni stari oltari.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ "Vreme", 7. avg. 1937
^ Staze i bogaze » Austrougarsko-turskim putevima rata i mira (NS-Petrovaradin-Sr.Karlovci)(35km)
^ Damjanovic, Dragan. „Arhitektura kapele Snježne Gospe na Tekijama (Architecture of the Chapel of Our Lady of the Snows at Tekije near Petrovaradin), Gospi Tekijskoj. Zbornik radova s Međunarodnog znanstvenog simpozija, Đakovo, 2017, 237-271”. Zbornik radova s Međunarodnog znanstvenog simpozija (na jeziku: engleski).

Literatura[uredi | uredi izvor]

Marko Kljajić: Sveti Juraj u Petrovaradinu, 2004, Petrovaradin

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Tekije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. februar 2016)

[1] "Vreme", 7. avg. 1937

[2] Staze i bogaze » Austrougarsko-turskim putevima rata i mira (NS-Petrovaradin-Sr.Karlovci)(35km)

[3] Damjanovic, Dragan. „Arhitektura kapele Snježne Gospe na Tekijama (Architecture of the Chapel of Our Lady of the Snows at Tekije near Petrovaradin), Gospi Tekijskoj. Zbornik radova s Međunarodnog znanstvenog simpozija, Đakovo, 2017, 237-271”. Zbornik radova s Međunarodnog znanstvenog simpozija (na jeziku: engleski).

[1]

[2]

[3]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Južnobačkom upravnom okrugu
Bač	Manastir Bođani Franjevački samostan u Baču Rimokatolička crkva Sv. apostola Pavla u Baču Amam u Baču Kapela Sv. Antona Pustinjaka u Baču Samostan časnih sestara u Baču
Bačka Palanka	Dvorac porodice Dunđerski u Čelarevu Seoska kuća u Neštinu Srpska pravoslavna crkva u Neštinu Vodenica u Neštinu Srpska pravoslavna crkva u Bačkoj Palanci Srpska pravoslavna crkva u Despotovu Srpska pravoslavna crkva Uspenja Bogorodice u Pivnicama Srpska pravoslavna crkva Svetog Jovana Zlatoustog u Silbašu Srpska pravoslavna crkva Sv. Grigorija Bogoslova u Tovariševu
Bački Petrovac	Kuća u Bačkom Petrovcu Dvorac Dunđerski u Kulpinu Slovačka evangelistička crkva i parohijski dom u Bačkom Petrovcu Srpska pravoslavna crkva u Gložanu (Bački Petrovac) Kuća u Ul. Branislava Mokića br.9 Kudeljara (mljač) u Bačkom Petrovcu
Beočin	Manastir Beočin Manastir Rakovac Srpska pravoslavna crkva u Banoštoru Srpska pravoslavna crkva u Beočinu Srpska pravoslavna crkva u Čereviću Seoska kuća u Beočinu Čardak u Svilošu Srpska pravoslavna crkva Svetog arhanđela Gavrila u Suseku Rodna kuća narodnog heroja Dimitrija Lazarova „Raše“ Rimokatolička crkva Sv. Josipa u Čereviću Dvorac u Beočinu Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Svilošu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Grabovu
Bečej	Prevodnica „Šlajz“ Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole u Bačkom Petrovom Selu Kapela Bogdana Dunđerskog kod Bečeja Srpska pravoslavna crkva Svetog Đorđa u Bečeju Rodna kuća Šamu Mihalja Partizanska baza „Veliki Lublin“ Rimokatolička crkva Sv. Antuna Padovanskog u Bečeju Rodne kuće braće Tan u Bečeju Dvorac Fantast u ataru Bečeja
Vrbas	Srpska pravoslavna crkva u Vrbasu Reformatorska crkva u Vrbasu Kuća u ulici Maršala Tita, Vrbas Kapela „Vodica” u Vrbasu Seoska kuća u Zmajevu Grkokatolička crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri Evangelistička crkva u Vrbasu Nadgrobni spomenik Jožefa Kiša
Žabalj	Vetrenjača u Čurugu Srpska pravoslavna crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Čurugu Rodna kuća narodnog heroja Radivoja Ćirpanova Staro groblje u Đurđevu Rodna kuća narodnog heroja Đorđa Zličića Rodna kuća narodnog heroja Stevana Divninog Babe Salaš Ilije-Ice Šokice Dve vojnograničarske zgrade, u ataru Žablja na obali Tise Srpska pravoslavna crkva Sv. Nikole u Žablju Crkva Sv. Arhiđakona Stefana u Gospođincima
Novi Sad	„Češki magacin” u Novom Sadu „Špilerova kuća” u Petrovaradinu Crkva Svetih Vračeva Kuzme i Damjana u Futogu Almaška crkva u Novom Sadu Bosanska brvnara s etnografskom zbirkom u Veterniku Vladičanski dvor Eparhije Bačke Srpske pravoslavne crkve u Novom Sadu Gradska kuća u Novom Sadu Grobna mesta sa nadgrobnim spomenicima značajnih ličnosti iz istorije Novog Sada, Petrovaradina, Sr. Karlovaca, Sr. Kamenice Grobno mesto sa nadgrobnim spomenikom Jovana Hranilovića Grobno mesto sa spomenikom Stevanu Milovanovu Dva grobna mesta sa nadgrobnim spomenicima u Sremskoj Kamenici Dvadeset i četiri nadgrobna spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika Dve stare turske česme u Ledincima Dom JNA u Novom Sadu Župna crkva Sv. Jurja i župni dom u Petrovaradinu Zavetni krst u Futogu Zgrada „Platoneuma“ Zgrada Galerije likovne umetnosti - Poklon zbirka „Rajka Mamuzića“ Zgrada Galerije Matice srpske Zgrada Galerije spomen zbirke „Pavle Beljanski“ Zgrada gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj“ u Novom Sadu Zgrada iz sredine 18. veka u Sremskoj Kamenici Zgrada Matice srpske u Novom Sadu Zgrada matičarskog zdanja u Novom Sadu Zgrada Sokolskog doma u Ul. Ignjata Pavlasa br. 4 Zgrada u Temerinskoj ulici br. 1 u Novom Sadu Zgrada u ulici Antona Čehova br. 4 u Novom Sadu Zgrada, pokretni inventar i neposredna okolina imanja Vizić kraj Begeča Kompleks Banovine u Novom Sadu Kompleks muzeja i arhiva u Novom Sadu Kompleks Pasterovog zavoda Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu Kotekov dvorac Kuća iz 18. veka u Sremskoj Kamenici Kuća na Pozorišnom trgu br. 2 u Novom Sadu Kuća na Trgu Toze Markovića br. 5 u Novom Sadu Kuća na Trifkovićevom trgu br. 2 u Novom Sadu Kuća s okućnicom u ul. Kraljevića Marka br. 37 Kuća sa okućnicom u Petrovaradinu Kuća u Grčkoškolskoj ulici br. 2 u Novom Sadu Kuća u Grčkoškolskoj ulici br. 3 u Novom Sadu Kuća u Dositejevoj ulici broj 10 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 1 u Novom Sadu (Zgrada gradske biblioteke) Kuća u Dunavskoj ulici br. 6 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 7 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 18 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 20 u Novom Sadu Kuća u Zmaj Jovinoj ulici br. 23 u Novom Sadu Kuća u Karađorđevoj ulici br. 69 u Novom Sadu Kuća u kojoj je živeo Jovan Jovanović-Zmaj Kuća u Ul. Petra Drapšina br. 48 Kuća u Ulici kralja Aleksandra br. 14 u Novom Sadu Mađarska reformatorska crkva i zgrada parohijskog doma u Rumenki Manastir Kovilj Manastir Savinac Nadgrobni spomenik Armenske porodice Čenazi u Novom Sadu Nikolajevska crkva u Novom Sadu Ostaci srednjovekovne crkve na lokalitetu Klisa u Ledincima Partizanska baza u Novom Sadu Porodična kuća Mileve Marić Ajnštajn Rimokatolička crkva i stari župni dvor u Futogu Rimokatolička crkva Marije Snežne na Tekijama u Petrovaradinu Rimokatolički župni ured, plebanija u Novom Sadu Rodna kuća Ilije Nešina u Kovilju Saborna crkva Sv. Georgija u Novom Sadu Spomenik Jovanu Jovanoviću-Zmaju u Sremskoj Kamenici Spomenik posvećen ratnicima Prvog svetskog rata u Kovilju Spomenik Svetozara Miletića u Novom Sadu Srpska pravoslavna crkva Prenosa moštiju Sv. Nikole u Kaću Srpska pravoslavna crkva Svetog apostola Tome u Kovilju Srpska pravoslavna crkva u Bukovcu Srpska pravoslavna crkva u Rumenki Srpska pravoslavna crkva u Sremskoj Kamenici Tri nadgrobne ploče iz 18. veka u Čeneju Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika Uspenska crkva u Novom Sadu Kompleks „Englesko-jugoslovenske dečije bolnice” u Sremskoj Kamenici Kompleks Elektrotehničke škole „Mihajlo Pupin” u Novom Sadu
Sremski Karlovci	Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima Saborna crkva u Sremskim Karlovcima Dva nadgrobna spomenika na Čeratskom groblju Spomenici na Magarčevom bregu Šest nadgrobnih spomenika, Čeratsko groblje i groblje na Magarčevom bregu Kapela porodice Nikolić
Srbobran	Srpska pravoslavna crkva u Srbobranu Kuća značajna za NOB u Turiji Nadgrobni spomenici na starom groblju u Turiji Srpska pravoslavna crkva u Turiji Vojnograničarska zgrada u Nadalju Zgrada Skupštine opštine Srbobran Četiri stara nadgrobna spomenika iz 18. veka u Srbobranu
Titel	Tri vojnograničarske zgrade u Titelu Srpska pravoslavna crkva u Loku Kuća u Titelu Srpska pravoslavna crkva u Vilovu Vojnograničarska zgrada u Gardinovcima Rodna kuća Isidore Sekulić Rodna kuća Mileve Marić-Ajnštajn
Temerin	Dvorac „Kaštel“ u Temerinu Etno park „Brvnara“