Pafos

Pafos grč. Πάφος / tur. Baf
Pafos
Administrativni podaci
Država	Kipar
Okrug	Pafos
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	35.961 (grad) 63.600 (opština)
— gustina	159 (opština) st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	34° 46′ 31″ S; 32° 25′ 27″ I
Aps. visina	72 m
Površina	400 (opština) km2
Pafos Pafos na karti Kipra
Ostali podaci
Gradonačelnik	Savas Vergas
Poštanski broj	8010 - 8049
Pozivni broj	26
Veb-sajt
www.visitpafos.org.cy

Pafos (grč. Πάφος, Пафос, tur. Baf, Баф) je peti po veličini grad na Kipru, smešten u njegovoj jugozapadnom delu. Pafos je i središte istoimenog okruga Pafos.

Pafos je po predanju mesto rođenja Afrodite, grčke boginje ljubavi. U doba stare Grčke i starog Rima Pafos je bio glavno središte Kipra. Ostaci palate rimskog nadzornika sa divnim mozaicima predstavljaju danas veliko turističko odredište. U 1. veku grad je posetio i apostol Pavle. Zbog svega navedenog Pafos se nalazi na spisku kulturne baštine UNESKOa.

Geografija

Pafos se nalazi u jugozapadnom delu Kipra. Udaljenost Pafosa od glavnog grada Nikozije je oko 125 km jugozapadno. Oba grada su povezana savremenim auto-putem.

Pafos se nalazi na obali Sredozemnog mora, ali je od same obale odvojen strmim liticama. Veći deo gradskog područja smešten na platou od 70-80 metara nadmorske visine, koji je približno ravan i stoga obrađen oko grada. Severno od grada izdiže se planina Trodos, najviša na ostrvu.

Pafos od svih značajnijih mesta na Kipru ima najblažu klimu - najumerenija leta i najblaže zime.

Istorija

Predanje o osnivanju

Afroditine stene

Dionisijeva kuđa sa mozaicima iz rimskog perioda

Velika pravoslvna crkva u Pafosu

Tvrđava Pafos

Po predanju Pafos je bio sin Pigmaliona i Galateje. Pigmalion je obožavao Afroditu i njenu statuu je držao ne samo u palati, nego ju je nosio i na svoj krevet. Pafos je osnovao grad pod pokroviteljstvom Afrodite i tu je sagradio veliki hram posvećen Afrodite. Prema drugom predanju, koju je sačuvao Strabon, grad su osnovale Amazonke.

Praistorija i antika

Prema arheološkim izveštajima Pafos je naseljen od neolita. Smatra se drevnim središtem obožavanja Afrodite i predhelenskih boginja plodnosti. Prema predanju Afrodita je rođena iz morske pene kraj Kipra. Grci iz Mikene su u 12. veku p. n. e. izgradili hram posvećen datoj boginji. Ostaci vila, palata, pozorišta, tvrđava i grobova svedoče da je to mesto bilo od ogromne arhitektonske i istorijske vrednosti. Mozaici iz Novog Pafosa (Nea Pafosa) su među najlepšima na svetu.

U vreme Aleksandra Makedonskog poslednji kralj Pafosa Nikokle izgradio je luku Pafos. Kasnije, u doba helenizma Pafos je zamenio Salamis kao glavni grad Kipra. Razlog je bio položaj grada - tadašnji vladari Kipra, Ptolemejidi, odabrali su Pafos kao bliže mesto njihovoj prestonici Aleksandriji. U toku je otkopavanje pozorišta iz 4. veka p. n. e.

Afrodita i Pafos

Grci se slažu da se po legendi Afrodita rodila iz morske pene kraj Pafosa i izašla iz mora. Prema Pauzijanu, njeno obožavanje u Pafosu uveli su Sirijci, ali verovatnije je da su obožavanje započeli Feničani. Afrodita i njeno obožavanje na Kipru spominje se u Odiseji, tako da je i pre arheoloških iskopavanja bilo jasno da je njen kult nastao pre vremena Homera (oko 700. p. n. e.). Središte obožavanja Afrodite je bio tu ne samo za Kipar, nego za celi Egej. Sveštenici kulta Afrodite imali su ogromnu moć. U blizini se nalazilo i proročište. Prvi hram Afrodite srušio je zemljotres, pa je Vespazijan dao ponovnu izgradnju hrama posvećenog Afroditi.

Apostol Pavle u Pafosu

Apostol Pavle se iskrcao u Salamisu i tu je širio hrišćanstvo na svom prvom misionarskom putovanju. Zatim je putovao celom južnom obalom Kipra dok nije došao do Pafosa. U Pafosu im se suprostavljao jevrejski vrač Elimas. Elimas je nakon suprostavljanja Pavlu i Varnavi bio postao privremeno oslepeo. Rimski prokonzul Sergije Paul se tada uverio u hrišćanstvo, pa je prihvatio hrišćanstvo od Pavla. Od tog vremena Pavle se više ne naziva po svom prethodnom imenu Savle. Pavle je postao vođa hrišćana.

Novi Pafos

Novi Pafos je sadašnji grad, koji je osnovan na obali mora sa veoma dobrom lukom. Nalazi se na oko 12 kilometara od Starog Pafosa. Pauzanije navodi da je osnivač Novog Pafosa bio Agapenor, vođa Arkadijanaca pri opsadi Troje. Nakon zauzimanja Troje starogrčka flota se razdvojila u oluju i Agapenor je bio bačen do Kipra. Kao i Stari Pafos, tako je i Novi Pafos obožavao Afroditu i tu je isto tako sagrađeno nekoliko hramova posvećenih istoj boginji.

Kasnija istorija

Nakon arapskih i drugih napada od 7. veka pa nadalje Pafos je gubio značaj. Nikozija je postala glavni grad Kipra, pošto kao kopneni grad nije bila izložena napadima sa mora. Larnaka je postajala poznatija kao luka od Pafosa. Grad je gubio stanovništvo i tokom otomanske i tokom britanske vlasti. Do 1974. g. grad i njegov okrug su bili najnerazvijeniji na ostrvu.

Nakon 1974. godine započeo je brzi ekonomski razvoj na svim poljima, a posebno turizmu. Počeo je i ponovni rast stanovništva. Vlada je mnogo ulagala u branu za navodnjavanje i u sistem za razvođenje vode. Vlada je pored brana ulagala i u ostalu mrežu (putnu, elektro-). Izgrađen je savremeni auto-put i ostali putevi, a i međunarodni aerodrom u Pafosu. Posle izgradnje javne mreže došla je i privatna inicijativa, koja je najviše zaslužna za izgradnju hotela, vila i zabavnih sadržaja.

Stanovništvo

Grad Pafos ima oko 28.000 stanovnika (2010. godine, upravne granice grada), dok cela opština ima 47.300 stanovnika (kraj 2001). Celokupno gradsko područja sa više manjih naselja ima oko 70 hiljda stanovnika (2010. godine). Gradsko stanovništvo neprestano raste. Većinsko stanovništvo su Grci, a poslednjih godina u gradu ima i sve više stranaca, mahom ekonomskih useljenika sa Istoka i bivših turista sa Zapada.

Privreda

Privreda Pafosa pedstavlja zasniva se najviše na turizmu, koje se brzo razvija. Pored toga, luka Pafos nije značajna kao ona u Limasolu, ali je značajna za ribolov. U području Pafosa dosta zapadnjaka, mahom Engleza je kupilo kuđe i vile da bi provodili svoje penzionerske dane u ovom delu Kipra sa najugodnijom klimom.

Znamenitosti

Pafos Πάφος, Baf
Svetska baština Uneska
Zvanično ime	Pafos
Mesto	Pafos, Kipar
Koordinate	34° 46′ 34″ S; 32° 25′ 35″ I
Površina	1.809 km2 (1,947×1010 sq ft)
Kriterijum	kulturna: iii, vi
Referenca	79.
Upis	1980. (4. sednica)
Ugroženost	ne
Veb-sajt	http://whc.unesco.org/en/list/79

UNESKO je čitav grad Pafos stavio na spisak svetske kulturne baštine.

• U luci se nalazi tvrđava Pafos, koju je najpre izgradila Vizantija, kao tvrđavu za zaštitu luke. Lizinjani su je obnovili u 13. veku. Mlečani nisu mogli da odbrane ostrvo od Turaka, pa su 1570. g. razorili tvrđavu. Turci su je ponovo obnovili;
• Saranta Kolones u Pafosu je tvrđava, koju su Lizinjani izgradili prvih godina svoje vlasti. Uništena je u potresu 1222. godine, ali njeni ostaci su i danas vidljivi;
• Kuća Dionisija, kuća Tezeja i Ajona imaju prekrasne mozaike. Otkopane su nakon 16. vekova pod zemljom;
• Grobnica kraljeva, predstavlja misteriozne grobnice velikaša, a ne kraljeva
• Arheološki muzej;
• antičko Odeon pozorište;
• Pavlovi stubovi, gde je apostol Pavle navodno bičevan;
• katakombe iz ranog hrišćanskog prazdoblja;
• crkva svetog Solomonija;
• Afroditine stene, nalaze se blizu Pafosa. Prema predanju tu je Afrodita rođena u morskoj peni. Prema drugoj legendi junak iz vizantijskog perioda Digenije Akrita je jedan ogroman kamen bacio na tom mestu na Saracene, koji su napadali Kipar.
• Afroditin hram kraj Starog Pafosa, čiji su najraniji ostaci iz 12. veka p. n. e. Taj hram je predstavljao jedno od najznačajnih mesta hodošaća u antičko vreme sve do 3. i 4. veka;
• manastir Ajos Neofit, čuven je po jednima od najlepših freski iz 12. do 15. veka.

Partnerski gradovi

• Krf

Vidi još

• Grobnica kraljeva (Pafos)

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• Ostrvo Kipar - Pafos Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. maj 2007)
• Zvanični veb-sajt
• Drevni Kipar i Ašmolejski muzej
• „Iskopavanja drevnog Pafosa“: Univerzitet u Sidneju
• Slike i snimci iz Pafosa