Opština Ljubinje
| Opština Ljubinje | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Osnovni podaci | |||
| Država |  Bosna i Hercegovina
| ||
| Entitet |  Republika Srpska
| ||
| Sjedište | Ljubinje | ||
| Stanovništvo | |||
| Stanovništvo |  3.217[1] 3.319[2]3.616[3] (2017 2013 1996) | ||
| Geografske karakteristike | |||
| Površina | 318,5 km2 | ||
|
| |||
| Ostali podaci | |||
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) | ||
| Načelnik opštine | Stevo Drapić[4] (SDS) | ||
| Poštanski broj | 88380 | ||
| Pozivni broj | 59 | ||
| Krsna slava | Mala Gospojina | ||
| Veb-sajt | Opština Ljubinje | ||
Opština Ljubinje je opština u Istočnoj Hercegovini, u Republici Srpskoj, BiH. Sjedište opštine je u gradu Ljubinju. Prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine na popisu stanovništva 2013. godine, u opštini je popisano 3.511 lica.[5] Teritorija opštine je 318,5 km2. Stanovništvo se u poslednjih petnaestak godina bavi uglavnom poljoprivredom.
Naseljena mjesta[uredi | uredi izvor]
Područje opštine Ljubinje čine naseljena mjesta: Bančići*, Varduša (gornja i donja), Vlahovići, Vođeni, Gleđevci, Grablje, Gradac, Dubočica, Žabica, Žrvanj, Ivica (gornja i donja), Kapavica, Krajpolje, Krtinje, Kruševica, Ljubinje, Mišljen, Obzir, Pocrnje, Pustipusi, Rankovci, Rđusi, Ubosko.[6]
Najveći dio prijeratne opštine Ljubinje ostao je u sastavu Republike Srpske. U sastav Federacije BiH ušao je dio naseljenog mjesta Bančići.
Na području opštine Ljubinje obrazovano je 8 mjesnih zajednica: Vinogradi, Vođeni, Dubočica, Krajpolje, Kruševica, Ljubinje I, Ljubinje II, Ubosko.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvi put se spominje u 14. vijeku, a kao naseljeno mjesto se prvi put izričito spominje u dokumentima 1404. godine.
Godine 1168. sve okolne srpske oblasti (Zeta, Travunija, Zahumlje i Neretljanska oblast) je preuzeo Stefan Nemanja. Pod vlašću Nemanjića će i ostati sve do kraja dinastije. Rastko Nemanjić je u mladosti od oca Stefana Nemanje dobio Zahumlje na upravu. Još uvijek su u ovim krajevima živa mnogobrojna predanja vezana za Svetog Savu. Kasnije je područje Ljubinja bilo i u sastavu bosanske države Tvrtka I, a nakon njega se smjenjuju mnogi oblasni gospodari, do pada pod Turke.
Turska vladavina trajala je od 1466. pa sve do 1878, kada ih smjenjuje Austrougarska. Na početku turske vladavine na ovim područjima Ljubinje je bilo centar za istočnu Hercegovinu čije su ingirencije dosezale na istoku do granice sa Crnom Gorom i na zapadu do Mostara, obuhvatajući i Mostar.
Na Berlinskom kongresu 1878. godine Austrougarska je dobila mandat da okupira Bosnu i Hercegovinu. Dana 14. avgusta 1878. godine austrougarska vojska je umarširala u Ljubinje, čime je okončana turska vladavina na ovim prostorima. Godine 1908. Austrougarska je izvršila aneksiju Bosne i Hercegovine, koja će ostati u njenom sastavu do kraja Prvog svjetskog rata. i konačnog oslobođenja 1918. godine kada je srpska vojska umarširala u Ljubinje.
Kulturno-istorijski spomenici[uredi | uredi izvor]
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Ljubinju[uredi | uredi izvor]
Crkva u Ljubinju je napravljena 1866. godine. Građena je od kamena, ima zvonik na preslicu sa tri zvona, jedno je oštećeno u toku 1941. godine (Drugi svjetski rat). Crkva je prekrivena crijepom, više puta je obnavljana, kao i zadnji put 1998. godine. Drveni ikonostas popunjen je sa ikonama na platnu, koje se završavaju Hristovim Raspećem. Posebnu vrijednost ima Sv. Jevanđelje, koje crkva dobila iz Rusije zajedno sa litijom na kojoj je lik Hrista i Bogorodice, prilog Zorke Radonjić (1901) Uz crkvu je napravljena školska zgrada 1878. koja je 1959. nacionalizovana, a 1992. vraćena je crkvi, da bi 1998. zgrada bila renovirana.
Odlukom iz 2005. godine Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Ljubinju sa nekropolom stećaka je proglašena nacionalnim spomenikom.
Crkva Rođenja Gospoda Isusa Hrista u Ljubinju[uredi | uredi izvor]
Vrijeme odluke o gradnji hrama došlo je u danima kada je cijelo hrišćanstvo slavilo 2000. godina trajanja. Sve je upućivalo na slavu Rođenja Isusa Hrista, pa je i ovaj hram posvećen tom najvećem događaju za istoriju čovječanstva. Dana 11. juna 2000. godine osveštani su temelji građevine novog Sabornog hrama u Ljubinju prema projektu arhitekte Ljubiše Folića, uz blagoslov episkopa zahumsko-hercegovačkog g. Grigorija i umirovljenog g. Atanasija. Na dan Rođenja Presvete Bogorodice, 21. septembra 2004, obavljeno je osveštanje novog Sabornog hrama.
Crkva Sv. velikomučenika Lazara, selo Vlahovići[uredi | uredi izvor]
Crkva Sv. velikomučenika Lazara je po postanku stara; po narodnom predanju sagrađena je u periodu poslije kosovske bitke. Istorijski izvori potvrđuju da je ktitor crkve, knez Vlać Bijelić, živio u 15. vijeku. Njegov sin, vojvoda Vukosav Vlaćević, poslije očeve smrti je proširio crkvu. Po narodnom kazivanju, poslije ranjavanja u borbi, vojvoda Vukosav je na samrti zakleo svoje drugove da ga donesu u rodni kraj i sahrane ga u očevoj Crkvi. Podaci o ktitorima nalaze se uklesani na njihovim nadgrobnim spomenicima koji se nalaze u podu crkve. Nadgrobna ploča kneza Vlaća leži blizu časne trpeze u znak poštovanja prema ktitoru ove crkve, a ploča njegovog sina vojvode Vukosava leži u dograđenom dijelu crkve.
U svojoj prošlosti crkva je nekoliko puta rušena i obnavljana, dok nije dobila današnji oblik. Crkva je ozidana klesanim kamenom i vrlo je visoka i prekrivena kamenim pločama. U podu crkve nalaze se dvije velike nadgrobne ploče (stećka), jedna ispred oltara, a druga na ulazu u crkvu sa natpisom crkvenoslovenskoj ćirilici.
Ploča ispred oltara ima dužinu 190 cm i širinu 128 cm. Njen natpis govori da je tu sahranjen njen ktitor —
† Ase leži knezь Vlaćь Bielićь u svoi crьkvi u Svetomь Lazaru. Človeče tako da niesi prokletь netikai u me.
Ploča pored ulaza u crkvu ima dužinu 214 cm i širinu 190 cm. Njen natpis glasi —
† Ase leži Vukosavь voevoda Vlaćevićь smomь drugovahь družinomь i zagiboh na razmirnoj kraine ko (sa) moga gospodina i donesoše me družina na svoju plemenitu baštinu i da e prokletь tko će me taknuti.
U blizini crkve nalazi se nekropola stećaka i aktivno pravoslavno groblje. Više čitavih stećaka sa nekropole je u burnoj prošlosti iskorišćeno za izradu visokog zida crkvene porte. Ispred crkve se nalazi još jedan srednjovjekovni nadgrobni spomenik (stećak), na kom se nalazi lošije očuvan natpis koji glasi —
† Ase leži Vukac Vuč[i]hnićь [na plemenitoj] vidi se zlamenie čtio[če pomeni]te a vasь B[o]gь blagoslo[vio sieče i piše kovačь] Pribisavь.
Odlukom iz 2009. godine Crkva Sv. velikomučenika Lazara u Vlahovićima sa nekropolom stećaka je proglašena nacionalnim spomenikom.
Crkva Sv. Vasilija Ostroškog, selo Mišljen[uredi | uredi izvor]
Selo Mišljen je smješteno na visoravni 606 m. planine Lipnice 1.067 m koja se blago spušta prema zapadu između pješivca 951 m i Iline Glave 804 m. Ne zna se tačno od kada potiče crkva na Mišljenu, ali se pouzdano zna da je u staroj Crkvi na Mišljenu služio jeromonah Sveti Vasilije Ostroški oko 1660. godine. Stara crkva vjerovatno potiče iz doba Nemanjića. Crkva je proširena 1900. godine i napravljena je ova sadašnjeg oblika. Ozidana je od kamena i prekrivena pločom i zvonikom na preslicu i jednim zvonom.
Crkva Sv. Proroka Ilije, selo Gradac[uredi | uredi izvor]
Gradac je smješten na sjeveroistočnom obodu Ljubinjskog polja i južnim padinama Đurđeve glave, na nadmorskoj visini oko 500 m. Prema narodnom predanju, Crkva u Gradcu je sagrađena u vrijeme Nemanjića u 13. vijeku. To je najstarija crkva u ovome kraju koju zovu Matica crkva i do danas je dobro očuvana. Dužina crkve je 5 m, širina 4 m i visina 3,50 m. Crkva je jednobrodna ozidana klesanim kamenom i prekrivene kamenim počama sa zvonikom na preslicu i jednim zvonom. Obnavljana je više puta, a 1910. nasuta je za jednu stepenicu i udaren je pod tako da je izmijenjen njen prvobitni izgled. Dovratnici na ulaznim vratima su iz jednog dijela. Iznad vrata postoje tri kamena natpisa, kao i jedan sa lijeve strane izrađen krst ispod kojeg se nalazi natpis u kome se pominje Gradac i Crkva. Iz jednog natpisa na vrhu može se pročitati ime Knjaz Lazar. Iznad vrata na ploči piše: „Ovi zvonik na Hramu Proroka Ilije podiže se 25.3.1890. god“. U crkvi nema fresaka.
Crkva Sv. Preobraženja Gospodnjeg, selo Krajpolje[uredi | uredi izvor]
Selo Krajpolje smješteno je ispod planine Ilije i udaljeno je od Ljubinja 4 km. U srednjem vijeku podignuta je crkva koja je krajem 15. vijeka porušena od strane Osmanlija. Prema predanju, vjernici ovoga sela dali su zavjet da će da podignu novu. Osvećenje kamena temeljca nove crkve na novoj lokaciji izvršio je mitropolit Vladislav 23. jula 1988, da bi 10. septembra 1989. godine izvršio osvećenje novosagrađenog hrama.
Crkva Sv. Vaznesenja Gospodnjeg, selo Žabica[uredi | uredi izvor]
Selo Žabica smješteno je na obroncima brda Ilije, dijeli se na Gornju i Donju Žabicu. U Donjoj Žabici nalazi se pravoslavna crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem. Crkva je starija, građena od kamena prekrivena sa crijepom, obnovljena 1905. godine.
Crkva Sv. Vaznesenja Gospodnjeg, selo Rđusi[uredi | uredi izvor]
Selo Rđusi se nalazi na putu za Ubosko, 10 km od Ljubinja. Na temeljima stare crkve napravljena je današnja crkva 1868. godine. Crkva nije velika, zidana je od kamena i prekrivena kamenim pločama i zvonikom na preslicu sa jednim zvonom. To je bila i zgrada prve srpske škole koja je podignuta 1878, kao i potom parohijska kuća, i to je sve porušeno u Drugom svjetskom ratu. Natpis na Crkvi —
Ovaj Sveti Hram u slavu Vaznesenija Hristovog podigoše Pravoslavni Srbi iz Pocrnja, Uboska i Rankovca uz pomoć ostale braće 1871. god.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| Sastav stanovništva – opština Drvar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[7] | 1991. | 1981.[8] | 1971.[9] | ||||
| Ukupno | 3 511 (100,0%) | 4 172 (100,0%) | 4 516 (100,0%) | 4 837 (100,0%) | |||
| Srbi | 3 469 (98,80%) | 3 748 (89,84%) | 3 840 (85,03%) | 4 170 (86,21%) | |||
| Bošnjaci | 12 (0,342%) | 332 (7,958%)1 | 407 (9,012%)1 | 532 (11,00%)1 | |||
| Hrvati | 10 (0,285%) | 39 (0,935%) | 55 (1,218%) | 62 (1,282%) | |||
| Crnogorci | 5 (0,142%) | – | 24 (0,531%) | 16 (0,331%) | |||
| Neizjašnjeni | 5 (0,142%) | – | – | – | |||
| Ostali | 5 (0,142%) | 34 (0,815%) | 11 (0,244%) | 16 (0,331%) | |||
| Muslimani | 2 (0,057%) | – | – | – | |||
| Nepoznato | 2 (0,057%) | – | – | – | |||
| Jugosloveni | 1 (0,028%) | 19 (0,455%) | 159 (3,521%) | 17 (0,351%) | |||
| Romi | – | – | 17 (0,376%) | 8 (0,165%) | |||
| Albanci | – | – | 3 (0,066%) | 1 (0,021%) | |||
| Slovenci | – | – | – | 13 (0,269%) | |||
| Makedonci | – | – | – | 2 (0,041%) | |||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Političko uređenje[uredi | uredi izvor]
Opštinska administracija[uredi | uredi izvor]
Načelnik opštine predstavlja i zastupa opštinu i vrši izvršnu funkciju u Ljubinju. Izbor načelnika se vrši u skladu sa izbornim Zakonom Republike Srpske i izbornim Zakonom BiH. Opštinsku administraciju, pored načelnika, čini i skupština opštine. Institucionalni centar opštine Ljubinje je naselje Ljubinje, gdje su smješteni svi opštinski organi.
Načelnik opštine Ljubinje je Stevo Drapić ispred Srpske demokratske srpske, koji je na tu funkciju stupio nakon lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini 2020. godine. Sastav skupštine Opštine Ljubinje je prikazan u tabeli.[10]
Znamenite ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Gojko Đogo, srpski književnik, pjesnik i esejista.
- Đorđe Đurić, srpski odbojkaš.
- Dušan Kozić, srpski političar i predsjednik Vlade Republike Srpske (1994—1995)
- Nektarije Krulj, mitropolit Srpske pravoslavne crkve.
- Miroslav Toholj, srpski književnik, političar i ministar informisanja u Vladi Republike Srpske.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Jama Ržani do -
Jama Pandurica - spomenik -
Jama Pandurica
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Procjena broja stanovnika 2017.”
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA”
- ^ „Procjena broja stanovnika 1996.”
- ^ „Lokalna samouprava”. Pristupljeno 23. 4. 2022. Tekst „Srna ” ignorisan (pomoć)
- ^ „Popis stanovništva u BiH 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 30. 6. 2016. g. Pristupljeno 27. 10. 2016.
- ^ Opština Ljubinje (jezik: srpski)
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 30. 10. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 30. 10. 2015.
- ^ „Ljubinje”. izbori.ba. Pristupljeno 24. 6. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanična stranica Opštine Ljubinje (jezik: srpski)
- Portal Moja Hercegovina (jezik: srpski)
| Naseljena mjesta |  | |
|---|---|---|
| Mjesne zajednice | Vođeni, Dubočica, Ljubinje 1, Ljubinje 2, Krajpolje, Kruševica, Ubosko | |
| Crkve i manastiri | ||
| Gradovi |  | ||
|---|---|---|---|
| Opštine |
| ||
| Bivše opštine |
| ||
| |||
