Ljutovid
| Ljutovid | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | kpaj 10. veka (?) |
| Datum smrti | sredina 11. veka (?) |
| knez Zahumlja i strateg Srbije | |
| Period | pre 1039.— posle 1042. |
Ljutovid (lat. Lutovid, Lotavitius, Litouitius) je bio knez Zahumlja i strateg Srbije iz prve polovine 11. veka. Pominje se u tri poznija izvora. U dve isprave koje slove kao latinski prevodi nesačuvane izvorne povelje iz 1039. godine, Ljutovid se pominje kao nosilac vizantijskih titula protospatra i ipata, odnosno kao vladar Zahumlja i strateg vizantijske teme Srbije. U poznijem Letopisu popa Dukljanina, Ljutovid se povodom ratnih zbivanja iz 1042. godine pominje kao zahumski knez (lat. princeps) i vrhovni vojni zapovednik u oblastima Zahumlja, Bosne i Raške. Pomenuti izvori ukazuju na postojanje dobrih odnosa između Ljutovida i Vizantije, kao i na njegovo učešće u borbama protiv kneza Stefana Vojislava koji se odmetnuo od vizantijske vlasti.[1][2][3][4][5][6]
Pretpostavke[uredi | uredi izvor]
Pomenuti podaci o Ljutovidu različito su tumačeni i vrednovani u istoriografiji, u zavisnosti od odnosa pojedinih istraživača prema pitanju o autentičnosti poznih latinskih prevoda nesačuvane povelje iz 1039. godine i verodostojnosti podataka iz poznog Letopisa popa Dukljanina o zbivanjima iz 1042. godine.[7][8]
Istraživači koji poklanjaju poverenje pomenutim izvorima smatraju da je Ljutovid bio srpski knez Zahumlja, koji je tokom prve polovne 11. veka bio u dobrim odnosima sa Vizantijom. Tim povodom se ukazuje na značaj izvornih vizantijskih titula (protospatar, ipat, strateg) koje su pomenute u latinskim prevodima nesačuvane povelje iz 1039. godine, što se smatra značajnim diplomatičkim elementom, koji ide u prilog autentičnosti tih izvora ili njihovih predložaka.[9]
Tokom ratnih zbivanja iz 1042. godine, od vizantijskog cara je dobio poklon u zlatu, za podršku protiv kneza Stefana Vojislava. Vojsku je poveo sa severozapada, nastupajući iz Zahumlja ka Travuniji, ali je upao u zasedu kod Klobuka. Tu ga je jedan od Bojislavovih ratnika pogodio i ranio, ali je Ljutovid ipak pobegao, sa svojom vojskom, nako čega je Vojislav učvrstio vlast u Travuniji.[9]
Prema spisima koji slove kao latinski prepisi izvornih povelja iz 1039. i 1151. godine, Ljutovid je lokrumskim benediktincima dodelio posede u Babinom Polju na ostrvu Mljetu (današnja Hrvatska). Tom prilikom, Ljutovid je izjavio da niko, niti građanin Dubrovnika ili Stona, niti Latin ili Sloven, ne sme ugroziti dodeljeni posed.[10]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mošin 1950, str. 89-92.
- ^ Ferluga 1966, str. 157-161.
- ^ Maksimović 1981, str. 173-174.
- ^ Mijušković 1988.
- ^ Maksimović 1997, str. 39.
- ^ Fine 1991, str. 206-207.
- ^ Kampuš 1962, str. 322–323.
- ^ Živković 2009, str. 382–387.
- ^ a b Stephenson 2003, str. 42–43.
- ^ Fine 2005, str. 90.
Izvori i literatura[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
- Mošin, Vladimir, ur. (1950). Ljetopis popa Dukljanina. Zagreb: Matica hrvatska.
- Orbini, Mauro (1601). Il Regno de gli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni. Pesaro: Apresso Girolamo Concordia.
- Orbin, Mavro (1968). Kraljevstvo Slovena. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ferluga, Jadran (1966). „Jovan Skilica”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 3. Beograd: Vizantološki institut. str. 51—172.
- Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Banašević, Nikola (1971). Letopis Popa Dukljanina i narodna predanja. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Živković, Tibor (2000). Sloveni i Romeji: Slavizacija na prostoru Srbije od VII do XI veka (PDF). Beograd: Istorijski institut.
- Živković, Tibor (2002). Južni Sloveni pod vizantijskom vlašću (600—1025). Beograd: Istorijski institut; Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek) (PDF). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Kampuš, Ivan (1962). „Novi prilozi o lokrumskim falsifikatima i Desinoj darovnici pulsanskim benediktincima” (PDF). Historijski zbornik. 15: 317—324.
- Maksimović, Ljubomir (1981). „Trijumf Vizantije početkom XI veka”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 170—179.
- Maksimović, Ljubomir (1997). „Organizacija vizantijske vlasti u novoosvojenim oblastima posle 1018. godine”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 36: 31—43.
- Novaković, Relja (1981). Gde se nalazila Srbija od VII do XII veka (istorijsko-geografsko razmatranje): Problemi i znanja. Beograd: Istorijski institut.
- Stephenson, Paul (2003). The Legend of Basil the Bulgar-Slayer. Cambridge: Cambridge University Press.
- Ćirković, Sima (1981). „Osamostaljivanje i uspon dukljanske države”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 180—196.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (2005). When Ethnicity did not Matter in the Balkans: A Study of Identity in Pre-Nationalist Croatia, Dalmatia, and Slavonia in the Medieval and Early-Modern Periods. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.