Opsada Braničeva (1154)

Opsada Braničeva
Deo Vizantijsko-ugarskog rata (1154)
Manojlo Komnin, pobednik u ratu
Vreme jesen 1154. godine Mesto Braničevo (tvrđava), Vizantija Ishod Pobeda Vizantije, odbrana grada
Sukobljene strane
Vizantija	Kraljevina Ugarska
Komandanti i vođe
Manojlo Komnin	Ban Borić

Opsadu Braničeva izvršila je ugarska vojska predvođena bosanskim banom Borićem na jesen 1154. godine. Deo je Vizantijsko-ugarskog rata, a završena je pobedom Manojla Komnina i odbranom grada. Ugari su prilikom povlačenja porazili vizantijski odred predvođen hartularijem Vasilijem Cincilukom nedaleko od Beograda. Rat je okončan sledeće godine pobedom Vizantije.

Uvod

Ugarsko-vizantijski rat iz 1151. godine završen je pobedom vizantijskog cara Manojla Komnina. Ugarski kralj prisiljen je da moli za mir. Ne mogavši da prežale poraz od Vizantije, Ugari su se ponovo spremali za rat. Na svoju stranu pridobili su carevog rođaka Andronika, namesnika Beograda. Jovan Kinam objašnjava da je Manojlo bio jako vezan za Andronika i da mu je opraštao mnoga zla. Andronik je, međutim, bio voljan da Mađarima preda vizantijske tvrđave na Dunavu kako bi ih privolio na svoju stranu u borbi za vizantijsku krunu. Otkrivši zavereničku delatnost Andronika Komnina, Manojlo je naredio da ga uhapse.

Opsada

Ne znajući šta se dogodilo Androniku, ugarski kralj Geza je sakupio vojsku sastavljenu od Čeha, Saksonaca, trupa bosanskog bana Borića i drugih naroda. Na jesen 1154. godine Mađari pristupiše opsadi Braničeva. Saznavši da su Mađari ponovo krenuli u rat, Manojlo se uputio ka Braničevu. Nikita Honijat piše da se Manojlo nalazio u okolini Bitolja kada je saznao za opsadu. Kinam ne navodi put kojim se kretala vizantijska vojska. Verovatno je to bio Carigradski drum. Međutim, Manojlo nije raspolagao dovoljno jakom vojskom za borbu sa Mađarima. Zbog toga je odlučio da zauzme jako utvrđenje Smilis (moguće današnji Svilajnac) i od njega napravi uporište za borbu protiv Mađara. Braniocima u Braničevu strelom je poslao poruku da pomoć stiže. Međutim, strela je odletela predaleko te je pala Ugarima u ruke. Obuzela ih je panika te krenuše da se povlače ka Beogradu spalivši opsadne mašine koje su pripremali za borbu.

Borba kod Beograda

Doznavši da u ugarskoj vojsci ratuje i ban Borić, Manojlo je odabrao najhrabriji deo svoje vojske i poslao ga na njega. Odred je predvodio hartularije Vasilije Cinciluk, poverljiva ličnost cara Manojla. Iza njega je sporije napredovala vojska predvođena carem Manojlom lično. Vasilije je brzo stigao do prethodnice ugarske vojske i naterao ju je u bekstvo. Potom je napao sam centar. Smatrajući da vojskom upravlja sam car Manojlo, Ugari se dadoše u bekstvo. Međutim, kada su saznali istinu, ohrabriše se i napaše Romeje. Brojčano slabija vizantijska vojska je poražena. Vasilije se spasao bekstvom.

Posledice

Saznavši za poraz Vasilija, stanovnici Beograda nameravaše da se odmetnu od romejske vlasti. Manojlo je poslao Jovana Kantakuzina da smiri građane i da sahrani poginule vojnike. Kantakuzin je bio poznati Manojlov vojskovođa koji se naročito istakao u gušenju srpskog ustanka župana Uroša. Manojlo je bio nestrpljiv da se osveti Ugarima. Međutim, ovi su već odmakli daleko. Morao je da odustane od dalje potere. Kantakuzin se iz Beograda vratio sa vezanim kolovođama pobune. Nakon što je zimu proveo na jugu, Manojlo je pokrenuo vojsku za nov napad na Ugare. Mnoge lađe poslate iz Carigrada čekale su ga na Dunavu kako bi njegovu vojsku prevezle na ugarsku teritoriju. Uplašivši se, ugarski kralj ponudi mir obećavši da će stupiti u savez sa Vizantijom i da će vratiti zarobljenike. Kako bi imao odrešene ruke za borbu protiv Normana, Manojlo je pristao. Za uginule konje i tegleću stoku dobio je novčanu nadoknadu. Time je okončan rat.

Izvori

• Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, tom 4 - Beograd, 2007. godina, str. 45-54