Oraovački manastir
| Oraovački manastir | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | pravoslavni manastir |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija niška |
| Osnivanje | 14. vek |
| Lokacija | |
| Mesto | Oraovica |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 42° 52′ 24″ N 22° 4′ 6.6″ E / 42.87333° S; 22.068500° I |
.svg)  Oraovački manastir Oraovački manastir na karti Srbije | |
Oraovački manastir smešten je pored sela Oraovica (blizu Grdelice), na uzvišenju koje leži u severoistočnom delu mesta, pored Južne Morave.Naziv manastir održao se iz prošlosti, pošto se u prošlosti na ovom mestu nalazio čitav kompleks. Danas se tu nalazi crkva (crkvica po rečima žitelja) koja datira iz 16. veka. Oko manastira je bilo i grobova, a u blizini kompleksa je uzvišenje zvano Straža. Obnovljen je 2012. godine uz pomoć donacija.[1]
Manastir čini kompleks crkve Sv. Nikole, kapela Sv. Prokopija prepodobnog mučenika letnjeg, konak, stara ekonomska zgrada i ostaci srednjovekovne ćelije. Smešten je na istočnim padinama Vučkovog braništa (463 metara) u prirodnom grotlu opkoljen sa zapada crkvenom šumom, sa istoka vinogradima, sa juga voćnjacima i sa severa baštama. Potes na kome se nalazi manastir zove se Manastirište i u njegovom sastavu ulazi mahala Manastir koja pripada susednom selu Oraovici. Od Grdelice je udaljen 2.5 kilometara.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Oraovački manastir prvi put se spominje 1516. godine u turskom defteru na međi sela Grabovnica: Manastir Sv. Nikola ima tri kuće i godišnji prihod od 420 akči. U kasnim popisima spominje se samo prihod od 78 akči.[3]
Izgled spomenutog manastira nije sačuvan, ali ako se selo Grabovnica spominje u Dušanovoj povelji iz 1348. godine kao darovano selo (metoh) manastiru Hilandaru, on svakako vodi poreklo iz srpskog srednjeg veka. Dokaz za to predstavlja freska Simeon Serbski koja se nalazi na severnom zidnom platnu u kapeli Sv. Prokopija, za koju je naučno dokazano da je oltarni deo nekog starijeg manastira. Kapela je živopisana krajem 15. veka i početkom 16. veka.
Prema predanju, manastir je podigao izvesni srednjovekovni srpski velmoža, čije ime nije ostalo sačuvano.[4] Manastir je više puta obnavljan. Teško je stradao u vreme Milojeve i Srndakove bune 1841. godine.[4] U letopisu Oraovičke crkve navodi se da je manastir prvi put obnovljen 1866. godine. U prilog tome ide i zapis na crvkevnoj knjizi “Antologion” koju je ruska pravoslavna crkva darovala manastiru: Crkvi oca Nikolaja u selu Orahovici u vreme epitropa Zdravka Jankovića.[5] Sledeća obnova izvedena je 1938. godine, kada je hram freskopisan, napravljena nadstrešnica i uz kapelu dograđena crkva Sv. Nikole, koja je nekada postojala na tom mestu. U okviru manastira je u 19. veku registrovana škola manastirskog tipa čiji počeci datiraju iz 18. veka a možda i dublje u istorijsku prošlost.
U požaru koji je zahvatio kompleks 8. januara 2009. godine izgoreo je stari crkveni konak. Iste godine započeta je igradnja novog konaka koji je završen i osvećen 22. jula 2011. godine od strane Njegove Svetosti Patrijarha srpskog gospodina Irineja.[4]
Ahritektura i unutrašnjost[uredi | uredi izvor]
Kapela Sv. Prokopija u narodu je poznata pod različitim imenima: oltar, crkvica, Bogorodica, Kapela. Srđan Marković, koji je istraživao sadržaj fresaka, tvrdi da su freske iz 15, a možda i 16. veka. On navodi da su freske delo umetnika skromne škole emigranata iz više balkanskih država koji su se našli u Despotovini pod imenomserbo-albanito-bugarovlasi.[6] Kapela je poluzasvođena, dužine 3,7 metara i širine 2,3 metara, a izgrađena je od kamena peščara koji se može naći u okolini. Unutrašnjost kapele je, delom zbog nedostatka svetlosti, a delom zbog paljenja manastira iz 1878. godine, polumračna, a po zidnim platnima je sivilo boje.
Pored pomenute freske Simeona Serbskoga, pažnju privlači i freska posvećena Bogorodici i Hristu. Posebno je zanimljiva freska susret Marije i Jelisavete koja predstavlja susret dve svete žene - Marije Hristorodice i Jelisavete, majke Jovana Krstitelja.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Trifunoski J. (1964), Grdelička klisura - Antropogeografska rasprava, Biblioteka Narodnog muzeja u Leskovcu.
- ^ Milan D. Simonović, Predejane i Grdelička klisura, Leskovac 2004.
- ^ Olga Zirojević, Crkve i manastiri na područiju Pećke patrijaršije do 1683. godine, Narodna knjiga Beograd, 1984. godina. str. 142.
- ^ a b v „Oraovička parohija. Hramovi u parohiji”. Pravoslavna Eparhija niška (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 05. 08. 2019. g. Pristupljeno 5. 8. 2019.
- ^ a b Milan D. Simonović, Kopašnica
- ^ Srđan Marković, Kapela Sv. Prokopija iz sastava Oraovačkog manatira, Leskovački zbornik 21 (1981). str. 259—265.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Oraovička parohija[mrtva veza] eparhijaniska.rs
