Spomenik prirode Dubočka pećina — Gaura Mape

Dubočka pećina — Gaura Mape
Dubočka pećina — Gaura Mape
Opšte informacije
Opština	Kučevo
Država	Srbija
Koordinate	44° 33′ 15″ S; 21° 45′ 59″ I / 44.554106° S; 21.766359° I
Stepen zaštite	II stepen

Dubočka pećina — Gaura Mape je ponor i prirodni spomenik pod zaštitom u Republici Srbiji. Ovo je jedna od najdužih pećina u Srbiji a ujedno jedno od prvih zaštićenih prirodnih dobara, budući da je status zaštite dobila davne 1949. godine Rešenjem Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije^[1].

Georgafski položaj[uredi | uredi izvor]

Dubočka pećina se nalazi u istočnoj Srbiji, na teritoriji opštine Kučevo, u ataru sela Duboka. Dubočka pećina je od Kučeva udaljena 20 km, a od Beograda 150 km. Nalazi se na severu Zviške kotline, u podnožju Zviških planina, na suprotnom kraju opštinske teritorije u odnosu na pećine Cremošnja i Ravništarka. U ataru je živopisnog sela Duboka po kome je i dobila ime, u blizini (700 m) lokalnog asfaltnog puta Duboka – Radenka, oko 8 km daleko od državnog puta 33, IB reda Kučevo – Majdanpek – Negotin.^[2]

Osnovne odlike[uredi | uredi izvor]

Površina prostora koji se predlaže za zaštitu iznosi 15 ha 96 a i obuhvata 28 katastarskih parcela na teritoriji KO Duboka (26 parcela) i KO Radenka (2 parcele). Dubočka pećina – Gaura Mare predstavlja periodično hidrološki aktivan, horizontalan, vijugav, prostran i relativno razgranat podzemni oblik karstnog reljefa. Pripada tipu rečnih, tunelskih pećina i teško je prohodna od ponorskog do vrelskog dela.

Dubočka pećina je sa svojih 2.275 m jedna od najdužih pećina u Srbiji. Posebno je impresivan pećinski ulaz širok 25 metara i visok 20 metara. Glavni pećinski kanal u početnom delu je gigantskih razmera (širok do 40 m i visok do 31 m). Prohodan je u dužini od 132 m, dokle dopire i dnevno svetlo. Pećinski nakit se nalazi u udaljenim kanalima, do kojih se može doći samo uz adekvatnu speleološku opremu. Kroz pećinu periodično protiče Ponorska reka. U omanjoj klisuri u podnožju pećine može se videti nekoliko lepih manjih vodopada.

Osnovne morfološke celine Dubočke pećine su Glavni, Glinoviti i Rusaljkin kanal. Glinoviti kanal obuhvata najstariju fazu u razvoju speleosistema Dubočke pećine. U ovom kanalu razlikuju se 4 celine:

Glinoviti kanal do Bunara. Dužina ovog dela kanala je 430 m, od čega na sporedne kanale otpada 100 m. Tavanica i zidovi su obloženi belim kalcitom, stalagmitima i stalaktitima. Pećinski pod je glinovit. Pažnju posebno privlači «Carski presto», bela kalcitna draperija koja na jednom mestu potpuno pregrađuje kanal.

Stalagmitski kanal. Dugačak je 80 m, a sa sporednim kanalom 90 m. Karakterističan je po mnogobrojnim stalagmitma po kome je kanal i dobio ime. Interesantno je da svi stalagmiti imaju istu debljinu (10 cm), od podloge pa do vrha.

Dvorana «Paklena gora». Dugačka je 33 m, široka 11 m i visoka 20 m. Završava se omanjim otvorom prepunim belih kristalnih stubova, stalaktita i stalagmita, koji je zbog svoje lepote nazvan «Carske dveri». Ujedno ovaj otvor predstavlja ulaz u dvoranu «Carska Riznica.

Dvorana «Carska riznica». Ova dvorana je 37 m, široka do 22 m i visoka 10 m. Ovo je najlepši deo Dubočke pećine. Dvorana je krcata raznovrsnim pećinskim nakitom od snežno-belog iskričavog kalcita, sa tavanicom načičkanom sa hiljadama stalaktita.

Rusaljkin kanal je dugačak 380 m, a sa sporednim kanalima 472 m. Predstavlja drugu, mlađu fazu speleosistema Dubočke pećine. Ovaj kanal je vrlo uzan i nizak, a njegova širina iznosi 2-3 m. Na jednom mestu, po sredini kanala nalazi se zid od spojenih belih stalaktita i stalagmita ispred koga je postolje visine 1 m na kojem se nalazi figura, koja liči na lice žene sa smeđom kosom. Figura je nazvana Rusaljka, po ženama – Rusaljkama, koje su deo jednog čudnog, mitskog običaja po kojem je selo Duboka nadaleko poznato.

Ukupna dužina Glavnog kanala je 1.010 metara, Glinovitog kanala 480, a Rusaljkinog kanala 580 metara, što ukupno iznosi 1.870 metara. Sa sporednim kanalima dugačkim 405 metara, ukupna dužina pećinskog sistema Dubočke pećine iznosi 2.275 metara.

Stepen zaštite[uredi | uredi izvor]

Dubočka pećina zaštićena je Rešenjem br. 15 od 15. novembra 1949. godine, Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije. U skladu sa članom 35. Zakona o zaštiti prirode i Uredbom o režimima zaštite prirode na čitavom prostoru uspostavljen je režim zaštite II stepena. Kao deo postupka revizije zaštite, Ministarstvo zaštite životne sredine oglasilo je Javni uvid i Javnu raspravu^[3] za nacrt Uredbe o proglašenju i Studiji zaštite Spomenika prirode „Dubočka pećina – Gaura Mare“. Javni uvid trajao je u periodu od 17. decembra 2021. godine do 05. januara 2022. godine. Javna rasprava zakazana je za 10. februar 2022. godine u prostorijama Opštinske uprave Kučevo^[4].