Sveti Nikola

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Sveti Nikola (višeznačna odrednica).
Sveti Nikola
Ruska ikona iz 16. vijeka na kojoj je prikazan Sveti Nikola sa scenama iz svog života. Ikona se čuva u Nacionalnom muzeju u Stokholmu, Švedska.
Lični podaci
Datum rođenja(270-03-15)15. mart 270.
Mesto rođenjaPatara, Likija, Rimsko carstvo
Datum smrti6. decembar 345.(345-12-06) (75 god.)
Mesto smrtiMira, Likija, Vizantijsko carstvo
Svetovni podaci
Poštuje se uu tradicionalnim crkvama
Glavno svetilišteMošti se nalaze u bazilici Svetog Nikole u Bariju (​2⁄3) i u crkvi Svetog Nikole na ostrvu Lido kod Venecije (​1⁄5)
Praznik19. (6) decembar, 22. (9) maj) i svaki četvrtak

Sveti Nikola (grč. Άγιος Νικόλαος; Patara,[1] oko 270 — Mira,[1] oko 345), u hrišćanstvu još poznat i kao Nikola Mirlikijski, Nikola Čudotvorac, svetac je u tradicionalnim crkvama, arhiepiskop Mire Likijske. U hrišćanstvu se poštuje kao čudotvorac, u istočnom hrišćanstvu još i kao zaštitnik putnika, zatvorenika i siromašnih,[2] a u zapadnom hrišćanstvu još i kao zaštitnik gotovo svih slojeva društva, ali naročito dece.[3]

Često se prikazuje sa mitrom na glavi, simbolom njegovog episkopstva. Sveti Nikola je dao osnovu za stvaranje lika Santa Kloza. Na osnovu njegovih žitija, u kojima se govori o poklonu Svetog Nikole za tri kćerke siromašnog čovjeka, proizašao je običaj darivanja za Božić.[4] U porti crkve Sv. Nikole u gradu Miri, gde je su bile nekad njegove mošti, nalazi se statua sveca u liku Deda Mraza (Božić Bate), a uz nju prikladna vreća poklona sa dečijim likovima.[5]

U drevnim žitijima Nikola Mirlikijsko obično se miješa sa Nikolom Patarskim zbog sličnih detalja u životima svetaca: oba su rodom iz Likije, bili su arhiepiskopi i poštovani su kao svetitelji i čudotvorci. Ove sličnosti su dovele do pogrešnog zaključka koji je postojao mnogo stoljeća, a to da je u istoriji crkve postojao samo jedan Sveti Nikola Čudotvorac.[6][7]

U Srpskoj pravoslavnoj crkvi Sveti Nikola se praznuje 22. (9) maja (prenos moštiju),[8] 19. (6) decembra (dan smrti).[9] Četvrtak je prema sedmičnom krugu bogosluženja u Pravoslavnoj crkvi posvijećen Svetom Nikoli, kao i Svetim apostolima.[10]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Sveti Nikola, nepoznati autor, ulje na platnu, 58,5×85 cm, sredina 19. veka. O ikoni ne postoje drugi podaci, osim činjenice da je čuvana zajedno sa drugim predmetima dinastije Obrenović, koja je slavila Svetog Nikolu kao krsnu slavu. Ova ikona se nalazi u manastiru Vraćevšnica.

Prema žitijima, Sveti Nikola se rodio u grčkoj koloniji Patari u 3. vijeku (280. godine[11]) u maloazijskoj rimskoj provinciji Likiji, u vremenu kada je oblast prema kulturi bila helenistička. Nikola je bio veoma religiozan od ranog djetinjstva i svoj život je potpuno posvjetio hrišćanstvu. Vjeruje se da je rođen u bogatoj hrišćanskoj porodici i da je stekao osnovno obrazovanje. Zbog činjenice da su se njegova žitija miješala sa žitijima Nikole Patarskog, nekoliko vijekova je vladalo pogrešno mišljenje da su roditelji Nikola Mirlikijskog bili Teofan (Epifan) i Nona.

Od djetinjstva Nikola je izučavao Sveto pismo; tokom dana nije napuštao hram, a noću se molio i čitao knjige. Njegov stric, episkop Nikola Patarski, proizveo ga je u čin čteca, a zatim u čin sveštenika, čineći ga za svojim pomoćnikom povjerio mu je predavanje učenja hrišćanske crkve narodu. Prema drugoj verziji, zahvaljujući čudu, odlukom sabora likijskih episkopa laik Nikola je odmah postao episkop Mire. U 4. vijeku je imenovanje na takav način bilo moguće.

Kada su njegovi roditelji umrli, Sveti Nikola je bogatstvo koje je naslijedio podijelio siromašnima.

Početak sveštenike službe Svetog Nikole pripisuje se vremenu vladavine rimskih careva Dioklecijana (284—305) i Maksimilijana (286—305). Dioklecijan je 303. godine izdao naredbu kojom se legalizuje sistematski progon hrišćana širom carstva. Nakon što su oba cara abdicirala 1. maja 305. godine, došlo je do promjene u politici njihovih nasljednika prema hrišćanima. Nikola je bio zatvoren za vreme Dioklecijanovih progona, a oslobođen za vreme Konstantina Velikog.[5] U zapadnom dijelu carstva Konstancije I Hlor (305—306) okončao je progon hrišćana odmah nakon stupanja na prijesto. U istočnom dijelu Galerije (305—311) nastavio je sa progonom do 311. godine, kada je izdao edikt o vjerskoj toleranciji, na samrtnoj postelji. Progon od 303. do 311. godine smatra se najdužim u istoriji carstva.[1]

Nakon smrti Galerija, njegov savladar Licinije (307—324) uglavnom je tolerisao hrišćane. Hrišćanske zajednice su počele da se razvijaju. U mladosti je putovao u Palestinu i Egipat, a po povratku u Likiju, postao je episkop Mire.[5] Ovaj period uključuje episkopstvo Svetog Nikole u Miri. Borio se protiv paganizma, a samom Svetom Nikoli se pripisuje razaranje hrama Artemidi u Miri.[1]

On je tako revnosno branio hrišćanstvo od jeresi, prije svega od arijanstva. Grk Damaskin Studit, mitropolit Navpaktski i Artski (16. vijek), u knjizi „Blago” (grč. Θησαυρός) iznosi predanje po kome je za vrijeme Vaseljenskog sabora 325. godine Sveti Nikola „udario u obraz” svog protivnika Arija.[12] Međutim, profesor crkvene istorije Vasilij Bolotov u knjizi „Lekcije o istoriji Drevne crkve” piše: „Nijedna od priča o Nikejskom saboru, čak i sa slabim tvrdnjama na drevnost, među svojim učesnicima ne pominje ime Nikole. episkopa Mirlikijskog”. U ovom slučaju, profesor, protojerej Vladislav Cipin smatra, pošto se u najpouzdanijim dokumentima pominju imena samo nekih od otaca Sabora, ne bi trebalo za ozbiljno uzeti ovaj argument i ne vjerovati crkvenoj tradiciji.[13] Prema riječima profesora protojereja Liverija Voronova, „to se ne može smatrati istinitim prvenstveno zbog toga što je u oštroj suprotnosti sa savršenim moralom velikog sveca”, sa jedne strane, i sa Pravilima svetih apostola, sa druge strane. Ipak, prema njegovim riječima, Crkva „ne sumnja u valjanost činjenica sabornog suđenja Svetom Nikoli” za njegovo loše ponašanje. Voronov „na osnovu analize rječnika crkvenih pjevanja” potvrđuje da je Sveti Nikola nazvao Arija „bezumnim bogohulnikom”.[14]

Činjenica o tome da je Sveti Nikola udario Arija u lice i da je Svetom Nikoli suđeno nema u Nikolinim žitijima, koje je napisao Simeon Metafrast u 10. vijeku, ali u njima ima zapažanje, da je Nikola prisustvovao Nikejskom saboru i „odlučno se suprotstavio Arijevoj jeresi”.[15]

Po predanju na jednom turskom ostrvu Gemiler Adasi nadomak grada Fetije, nalazio se vizantijski grad u kojem je Sv. Nikola služio kao episkop. Postoje i ostaci Episkopske palate, do koje je od mora vodio zasveden hodnik, dug nekoliko stotina metara. Tu su sada i ostaci crkve Sv. Nikole, sa grobnicama u kripti pod crkvom. Episkop Nikola je dugo poživeo i kao malo koji svetac umro prirodnom smrću u starosti. Svetitelj je po upokojenju navodno tu prvo sahranjen 340. godine. Njegove mošti su kasnije, tek u 7. veku sklonjene u grad Miru, pred opasnošću - arapskom invazijom. U Miri postoji druga crkva Sv. Nikole podignuta u 4. veku, koja je stradala u zemljotresu 529. godine. Opravljena je zahvaljujući pomoći cara Justinijana. Hramovni pod je niži nekoliko metara od nivoa ulice. Crkva ima lep mermerni pod i grobove u nišama. Ranohrišćanski sarkofag u južnom krilu, smešten između dva stuba, koji ima oštećen poklopac, važi za grob Sv. Nikole. U 11. veku prenete su njegove mošti odatle u italijansku luku Bari.[5]

Sveti Nikola je poznat kao zaštitnik oklevetanih, često ih oslobađajući sudbine nevino osuđenih, zaštitnik moreplovaca i drugih putnika. On je takođe zaštitnik Svete Rusije i Grčke, milosrdnih bratstava i gildi, dece, mornara i neudatih devojaka, trgovaca i zalagaoničara i evropskih gradova poput Friburga (u Švajcarskoj) i Moskve. Jednu od prvih njemu posvećenih crkava, sagradio je u 6. veku Justinijan u Carigradu.[5]

Prenos moštiju[uredi | uredi izvor]

Dana 26. avgusta, 1071. godine vizantijska vojska je poražena od Turaka Seldžuka tako da je Vizantija privremeno izgubila kontrolu nad velikim delom Male Azije. Ovo područje vraćeno je u sastav Vizantije tek za vreme vladavine Aleksija I Komnina (vladao 1081—1118), ali je i dalje ostalo pod napadima Turaka. Hrišćani veruju da se u ovoj pometnji sveti Nikola u jednom čudesnom snu javio nekom časnom svešteniku iz Barija i naredio da mu se mošti prenesu u Bari (Italija) koji je u to vreme bio hrišćanski grad i pod pravoslavnim patrijarhom. Mošti su u Bari stigle 9. maja 1087. godine; prema nekim izvorima, mošti su ukrali talijanski pirati i preneli ih u Bari, gde se danas nalaze. Po drugom izvoru, "razbojnička družina Normana iz Barija, ukrala je njegove posmrtne ostatke iz crkve Miri".[16] U svakom slučaju ih u Bariju vernici sa Istoka i Zapada poštuju sve do dana današnjega. Na dan 22. maja hrišćanstvo proslavlja pomen na Prenos moštiju Svetog Nikolaja [17]

U antalijskom gradu Demre arheolozi su 2022. godine pronašli temelje crkve i grobnicu za koju veruju da je grobnica Svetog Nikole.[18][19]

Svetac i zaštitnik[uredi | uredi izvor]

Spomenik Svetom Nikoli u nemačkom gradu Ebermanštat.

Hrišćani veruju da je Sveti Nikola čudotvorac i da se mnoga čuda dešavaju od njegovih čudotvornih moštiju iz kojih neprestano izbija sveto miro, kojim se leče bolesnici. Ovaj svetitelj je spašavao nasukane i izgubljene brodove, pa se smatra zaštitnikom moreplovaca. Zbog toga ga moreplovci često pozivaju pri opasnim situacijama ili brodolomima. Na ovaj datum su sve lađe, gde god se nalaze, bacale svoja sidra i do sutradan mirovale, odajući slavu ovom svetitelju. Danas se uoči praznika često zaustavljaju lađe dok se mornari pomole svetitelju i onda nastavljaju put. Svojim čudesnim moćima sveti Nikola pomaže svakom ko mu se obrati za pomoć u bolesti, nemoći i duševnoj patnji. Uz pomoć njegove molitve slepima se vraća vid, hromi prohodaju, a gluvima se vraća čulo sluha.

Praznuje se kao dečji praznik po katoličkim zemljama Evrope, naročito u Nemačkoj, Holandiji i Belgiji, ali i u Sloveniji i Hrvatskoj i mnogim drugim zemljama sveta; tada deca dobijaju poklone ukoliko su bila poslušna. Zaštitnik je grada Amsterdama i države Rusije.

Sveti Nikola je zaštitnik moreplovaca, ribara, brodova i plovidbe. Takođe je zaštitnik mnogih gradova i luka (posebno u Grčkoj i Italiji). U grčkom folkloru Sveti Nikola se opisuje kao „gospodar mora“. U modernoj Grčkoj i Srbiji on je jedan od najpoštovanijih svetitelja. Takođe on je zaštitnik države Grčke.

Ikonografija[uredi | uredi izvor]

Ikona „Sveti Nikola“ iz 1327. godine (sa srpskim donatorima) iz bazilike „Svetog Nikole“ u Bariju.[20][21]

Na ikonama Svetog Nikolaja obično se slikaju sa jedne strane Isus Hristos sa Jevanđeljem u rukama, a sa druge Presveta Bogorodica sa arhijerejskim omoforom na rukama. Ovo ima svoj dvostruk istorijski značaj, i to u prvom slučaju označava prizivanje Nikolaja arhijerejskoj službi, a u drugom opravdanje njega od kazne zbog sukoba s Arijem. Sveti Metodije, patrijarh carigradski, piše:

Jedne noći vide Sveti Nikolaj Spasitelja našega u slavi gde stoji blizu njega i pruža mu Jevanđelje, ukrašeno zlatom i biserom, a od druge strane vide Bogorodicu, koja mu stavljaše na ramena arhijerejski omofor. Malo posle ovoga viđenja predstavi se Jovan, arhiepiskop mirski, i Nikolaj bi postavljen za arhiepiskopa toga grada.

To je prvi slučaj. Drugi slučaj desio se za vreme Prvog sabora u Nikeji. Pošto nije mogao razgovorom da zaustavi Arija u huljenju Isusa Hrista i Njegove Majke, Sveti Nikolaj ga je udario rukom po licu. Sveti oci na Saboru, negodujući zbog ovakvog postupka, izdvojili su Nikolaja sa Sabora i oduzeli mu sve znake arhijerejske. Hrišćani veruju da je te iste noći nekoliko Svetih otaca videlo istovetnu viziju, naime: kako oko Svetog Nikolaja stoje sa jedne strane Gospod Spasitelj sa Jevanđeljem, a sa druge Presveta Bogorodica sa omoforom pružajući svetitelju oduzete mu znake arhijerejstva. Videći ovo Oci su se užasnuli, i povratili brzo Nikolaju ono što su mu oduzeli, i počeli ga poštovati kao velikog ugodnika Božjeg i njegov postupak prema Ariju tumačiti ne kao delo bezrazložnog gneva, nego kao izraz velike revnosti za istinu Božju.

Sveti Nikola u srpskoj kulturi[uredi | uredi izvor]

Starija tradicija Srba koji žive u srpskom Podunavlju je bila gradnja crkava posvećenih svetom Nikoli uz ovu reku, jer je on po crkvenom verovanju zaštitnik putnika na vodama. Tako postoji crkva Svetog Nikole u Vukovaru, Novom Sadu, Sremskim Karlovcima, Čortanovcima, Starom Slankamenu, Surduku, Belegišu, Starim Banovcima, Zemunu, Beogradu... U novije vreme, graditelji novih crkava uz Dunav, ne poznajući ovu tradiciju, grade hramove posvećene ostalim svecima. I Primorci (Srbi) su baštinici iste tradicije, pa su pravoslavni hramovi u Puli, Rijeci, Kotoru, Radovanićima - (Saborna crkva Svetog Nikole na Luštici), Baošićima [22], na hridi [23] kod sela Krimovica u Grblju, Tudorovićima (Paštrovići) [22], Baru [24], Ulcinju [25]... posvećeni ovom svetitelju. Poarbanašeni i pokatoličeni Srbi u Albaniji su još dugo nakon promjene vere slavili svetog Nikolu po starom kalendaru. Dok su Ivan Jastrebov i Srećković putovali u Skadar 1875. g. poveo se razgovor o Arbanasima rimske vere, o njihovom praznovanju svetaca i pričešću. Jastrebov je rekao kako je gledao u Miriditiji kako fratar oblandom pričešćuje ljude, a oni izlazeći iz crkve odmah su iz svojih tikvica pili vina, i to vino su smatrali za pravo pričešće. Austrijski konzul Todorović je pred svima to povrdio, a Jastrebov je dodao: Vidi se da su bili pravoslavni i na silu pokatoličeni. Todorović je dodao da je bio svedok kako Miriditi praznuju svece po starom kalendaru, a ne po novom, i nikako nisu hteli verovati fratru da je Sveti Nikola 6. decembra po novom kalendaru nego tvrdili, da je - 6. po starom kalendaru.[26]. Poarbanašeno pleme Krasnići su po Ivanu Jastrebovu kao krsnu slavu slavili Svetog Nikolu.[27]. I pleme Spači su slavili Sv. Nikolu. Svaka kuća je imala goste koji dolaze uoči praznika i ostaju celu noć, dan koji se praznuje u čast toga sveca i do polovine sledećeg dana. Katoličkim popovima je bilo veoma teško iskorenjivati taj običaj jer su gorštaci bili vanredno uporni u svojim običajima.[28] Islamizirani Srbi u Donjem Debru uz veliku svečanost su praznovali Sv. Nikolu 9. maja po starom kalendaru. Tri dana nisu radili, goste se, a i 15. avgusta su praznovali tri dana. [29]

Nikoljdan je praznik Srpske pravoslavne crkve koji se slavi 19. decembra po gregorijanskom kalendaru (tj. 6. decembra po julijanskom kalendaru) i posvećen je Svetom Nikoli, episkopu Mire Likijske.

Nikoljdan je najčešća krsna slava kod Srba. Istraživanje je pokazalo da od svih Srba koji slave, 30% njih slave ovu slavu.[30] Po jednom podatku iz 1939. godine, u Beogradu, sa Zemunom i Pančevom, bilo je 73.605 svečara, iz čega je zaključeno da je "zaista tačno da pola Beograda slavi svetog Nikolu".[31]

Praznik Nikoljdan je u crkvenom kalendaru upisan crvenim slovima kao: Sveti Nikolaj, arhiepiskop mirlikijski Čudotvorac – Nikoljdan. Praznik Svetog Nikole je jedan od najvećih hramovnih i porodičnih praznika u srpskom narodu, a sam svetac je zaštitnik putnika, moreplovaca (pomoraca), mornara, lađara, ribara, vodeničara, trgovaca, pekara, strelaca, sirotinje, djece i studenata.

U nikoljdanskim obredima izbijaju crte sveca kao rodovskog i porodičnog pokrovitelja (muški praznici „svetec“, „obrok“, „namesnik“, „služba“), pokrovitele stasalih devojaka (običaj žrtvovanja cveća i poklona ikoni Sv. Nikole).

Na ovaj praznik 1905. godine usvojen je Nikoljdanski Ustav Knjaževine Crne Gore i Brda a na isti praznik 1991. godine ustavotvorna skupština usvojila je Ustav Republike Srpske Krajine.

Sveti Nikola u zapadnoj kulturi[uredi | uredi izvor]

Sveti Nikola na ukrajinskoj poštanskoj markici iz 2002.
Božićna markica 2006. iz Ukrajine, koja pokazuje Svetog Nikolu kao prijatelja i dobrotvora dece.
Deca recituju pesmu u čast Svetog Nikole u Vojvodini (Srbija) 2010.

Praznik Svetog Nikole ima danas veliki značaj po celom svetu. Pošto u nekim zemljama prevladava njegov „rođak“ Santa Klaus, uvezen iz Amerike, došlo je do komercijalizacije. Pred taj dan se masovno kupuju darovi. Oni, koji slave verski praznik, tim darovima u crkvama ili domovima obdaruju i obraduju decu, a i ostale člane porodice, kao i prijatelje i poznanike. Na taj način taj praznik nosi poruku Svetog Nikole: hrišćanska dobrotvornost je uvek moderna. U podalpskim zemljama i regionima dan Svetog Nikole se dovodi u vezu sa Krampusom, običajem čije poreklo seže u nemačko-slovensku tradiciju.

Sveti Nikola u muzici[uredi | uredi izvor]

O Svetom Nikoli postoji više muzičkih dela naročito na engleskom jezičkom području.

Opereta Sveti Nikola dolazi[uredi | uredi izvor]

Salezijanski sveštenik dr Jerko Gržinčić je napisao Božićnu operetu sa naslovom „Sveti Nikola dolazi“ u tri čina. U muzičkoj igri učestvuje mnoštvo dece, koji predstavljaju anđele, đavole, svetog Krispina i Gerarda te druga lica. Premijera je bila pre Drugog svetskog rata u hotelu Union u Ljubljani (tada Kraljevina Jugoslavija, danas Slovenija) sa velikim uspehom.[32]

Prvi čin se dešava u raju među anđelima, koji se spremaju za veliku svečanost i odlazak na Zemlju te pevaju anđeosku himnu. Oni će poneti darove dobroj deci. Sveti Krispin (postolar) i sveti Gerard (krojač) izrađuju cipele i odela za siromašnu decu.
Drugi čin se dešava u modernom paklu. Đavoli sa Luciferom na čelu čitaju loše novine, pevaju paklenu himnu i govore, kako će zavesti decu i omladinu na krivi put i tako ih dobiti u pakao; zatim planiraju, kako će pratiti Svetog Nikolu na Zemlju i kazniti nevaljalu decu.
Treći se čin dešava na Zemlji. Sveti Nikola sada dolazi pozdravljajući publiku, uz pratnju anđela i krampusa. Sveti vladika podučava ne samo decu, nego i njihove roditelje i prijatelje: Budite dobri i marljivi, pobožni i velikodušni. Iza toga dobra deca dobijaju darove – jednom pak u raju radost; nevaljala deca dobijaju prut, jednom pak muku u paklu, ako neće da isprave svoje greške.

Na kraju sveti Nikola čestita srećan Božić sa željom, da svi žive u miru i slozi.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g „NIKOLAЙ MIRLIKIЙSKIЙ • Bolьšaя rossiйskaя эnciklopediя - эlektronnaя versiя”. bigenc.ru (na jeziku: ruski). Arhivirano iz originala 09. 12. 2022. g. Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  2. ^ „Svяtitelь Nikolaй, arhiepiskop Mir Likiйskih Čudotvorec - čitatь, skačatь”. azbyka.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  3. ^ „St. Nicholas Center ::: PATRON SAINT”. www.stnicholascenter.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  4. ^ Stemp, Richard (2012). Le langage secret de la Renaissance: le symbolisme caché de l'art italien (na jeziku: francuski). National geographic France [éd.] str. 108. ISBN 9782822900003. 
  5. ^ a b v g d Dimitrije Nastić, navedeno delo
  6. ^ „NIKOLAЙ ČUDOTVOREC,SVЯTITELЬ NIKOLAЙ,NIKOLA UGODNIK, RAZNOE065”. www.nikola-ygodnik.narod.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  7. ^ „Konferenciя "Svяtitelь Nikolaй v vizantiйskoй, slavяnskoй i russkoй literature i ikonografii": diskussii i vыvodы” (na jeziku: ruski). 23. 07. 2015. Arhivirano iz originala 23. 07. 2015. g. Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  8. ^ Stefanović, Vladimir. „Sveti Nikolaj Čudotvorac Mirlikijski”. Večiti pravoslavni kalendar (na jeziku: srpski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  9. ^ Stefanović, Vladimir. „+++ Sveti Nikolaj Čudotvorac, arhiepiskop mirlikijski - Nikoljdan”. Večiti pravoslavni kalendar (na jeziku: srpski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  10. ^ „LITURGIKA – Strana 10 – Svetosavlje”. svetosavlje.org (na jeziku: srpski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  11. ^ Dimitrije Nastić: "Turska obala 2", Beograd 2005. godine
  12. ^ „File:Θησαυρός Δαμασκηνού, μετά της προσθήκης εν τω τέλει και ετέρων επτά λόγων ψυχοφελεστάτων, και της εξηγήσεως του Πάτερ ημών.pdf - Wikimedia Commons” (PDF). commons.wikimedia.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  13. ^ „Svяtoй imperator Konstantin i ego эpoha. Častь 2”. Pravoslavie.RU (na jeziku: ruski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  14. ^ „"Pravilo verы i obraz krotosti..."”. Cerkovno-Naučnый Centr "Pravoslavnaя Эnciklopediя" (na jeziku: ruski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  15. ^ „Žiznь i deяniя svяtogo otca našego Nikolaя - čitatь, skačatь - prepodobnый Simeon Metafrast”. azbyka.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 06. 01. 2018. 
  16. ^ Dimitrije Nastić, navedeno delo
  17. ^ Tako su mošti svetog Nikole izbegle žalosnu sudbinu moštiju mnogih svetaca, koje su bile spaljene, kao na primer mošti Svetog Save
  18. ^ I., D. (21. 10. 2022). „Da li je pronađena grobnica Svetog Nikole”. Politika. Pristupljeno 23. 10. 2022. 
  19. ^ „ŠTA SU VIDELI ISPOD PODA: Tvrde da su našli grob Sv. Nikole”. Nportal. 19. 10. 2022. Pristupljeno 24. 10. 2022. 
  20. ^ Srpska ikona u Bariju sačuvala lik Svetog Nikole („Večernje novosti“, 19. decembar 2015)
  21. ^ Svetog Nikolu čuva kovčeg od srpskog srebra i zlata („Večernje novosti”, 18. decembar 2016)
  22. ^ a b Parohije mitropolije crnogorsko-primorske SPC. 
  23. ^ Gugl mape, crkva svetog Nikole na hridi. 
  24. ^ Gugl mape, srpski pravoslavni hram svetog Nikole u Starom Baru. 
  25. ^ Gugl mape, srpski pravoslavni hram svetog Nikole u Ulcinju. 
  26. ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 22., 23. Beograd: Službeni glasnik. 
  27. ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 49. Beograd: Službeni glasnik. 
  28. ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 384. Beograd: Službeni glasnik. 
  29. ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 447. Beograd: Službeni glasnik. 
  30. ^ „Nikoljdan - Pravoslavlje na mreži - Biblioteka odabranih tekstova”. www.pravoslavlje.net. Pristupljeno 2019-07-25. 
  31. ^ "Politika", 20. dec. 1939
  32. ^ Ova opereta sa naslovom na slovenačkom „Miklavž prihaja“ je prevedena na hrvatski jezik, a delomice i na srpski i mađarski sa naslovom „Jön a Mikulás“.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Sveti Nikola na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Свети_Никола&oldid=26614009”