Pređi na sadržaj

Maldivi

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Maldivi (rijaliti šou).
Maldivska Republika
ދިވެހިރާއްޖޭގެޖުމުހޫރިއްޔ
Himna: Национални поздрав
(mal. ޤައުމީ ސަލާމް)

Lokacija Maldiva u Indijskom okeanu

Glavni gradMale
Službeni jezikmaldivski[1][2][3]
Vladavina
 — PredsednikIbrahim Muhamed Solih
 — PotpredsednikFajzal Nasim
 — Predsednik Narodnog medžlisaMohamed Našid
 — Predsednik Ustavnog sudaAhmed Abdula Didi
Istorija
NezavisnostOd Ujedinjenog Kraljevstva
26. jula 1965.
Geografija
Površina‍
 — ukupno298[4][5] km2 (204)
 — voda (%)0
Stanovništvo‍
 — 2014.[7][8]341.356[6] (181)
 — gustina1.064 stanovnika st./km2
Ekonomija
ValutaMaldivska rufija[9]
 — stoti deo valute‍100 ларија‍
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +5
Internet domen‍.mv‍
Pozivni broj+960

Maldivi (mald. ދިވެހިރާއްޖެ) ili Maldivska ostrva, zvanično Maldivska Republika, ostrvska je država koja se nalazi u Indijskom okeanu.[10] Geografski pripada južnoj Aziji.[11] Maldivi su grupe atola rasprostranjenih južno od indijskih Lakadiva, između ostrva Minikoj (na krajnjem severu) i arhipelaga Čagos (na jugu) i oko 700 km jugozapadno od Šri Lanke u Lakadivskom moru Indijskog okeana.[12] Dvadeset šest maldivskih atola pokriva teritoriju na kojoj se nalazi 1126 ostrvaca, od kojih je dve stotine ostrva naseljeno.[13] Sa prosečnom nadmorskom visinom od 1,5 m (4 ft 11 in),[14] Maldivi su najniža zemlja na svetu. Čak je i njihova najviša prirodna tačka najniža na svetu, sa 2,4 m (7 ft 10 in).[14] Usled konsekventnog rizika koji predstavlja porast nivoa mora, vlada ove zemlje se zalaže da njihova zemlja postane ugljenično-neutralna do 2019.[15]

Maldivi su najmanja država u Aziji. Uključujući more, teritorija se prostire na otprilike 90,000 km2 (34,749 sq mi), sa kopnenom površinom od 298 km2 (115 sq mi). Maldivi su jedna od geografski najrazasutijih suverenih država na svetu i najmanja zemlja sa muslimanskom većinom po površini. Sa populacijom od 515.132 stanovnika prema popisu iz 2022. godine, to je 2. najmanje naseljena zemlja u Aziji i deveta najmanja zemlja na svetu po površini. Male je glavni i najnaseljeniji grad, tradicionalno nazvan „Kraljevo ostrvo“, gde su drevne kraljevske dinastije vladale sa centralne lokacije.[16] Maldivski arhipelag se nalazi na grebenu Čagos–Lakadiv, ogromnom podmorskom planinskom lancu u Indijskom okeanu; ovo takođe formira kopneni ekoregion sa arhipelagom Čagos i Lakšadvipom.[17]

Maldivi su naseljeni više od 2.500 godina. Dokumentovani kontakt sa spoljnim svetom počeo je oko 947. godine kada su arapski putnici počeli da posećuju ostrva. U 12. veku, delom zbog značaja Arapa i Persijanaca kao trgovaca u Indijskom okeanu, islam je stigao do Maldivskog arhipelaga.[18] Maldivi su ubrzo konsolidovani kao sultanat, razvijajući snažne komercijalne i kulturne veze sa Azijom i Afrikom. Od sredine 16. veka, region je došao pod sve veći uticaj evropskih kolonijalnih sila, sa Maldivima koji su postali britanski protektorat 1887. Nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva je stečena 1965, a predsednička republika je uspostavljena 1968. sa izabranim narodnim većem. Decenije koje su usledile videle su političku nestabilnost, napore u demokratskim reformama,[19] i ekološke izazove izazvane klimatskim promenama i porastom nivoa mora.[20] Maldivi su postali jedan od osnivača Južnoazijske asocijacije za regionalnu saradnju (SAARC).[21][22][23][24]

Maldivi su član Ujedinjenih nacija, Zajednice nacija, Organizacije islamske saradnje i Pokreta nesvrstanih. Svetska banka klasifikuje Maldive kao ekonomiju sa višim srednjim prihodima.[25] Maldivi su partner u dijalogu Šangajske organizacije za saradnju.[26] Ribarstvo je istorijski bilo dominantna ekonomska aktivnost, i ostaje daleko najveći sektor, a prati ga brzo rastuća turistička industrija. Maldivi imaju „visoku” stopu na Indeksu ljudskog razvoja,[27] sa prihodom po glavi stanovnika znatno višim od drugih zemalja SAARC-a.[28] Maldivi su bili član Komonvelta nacija od jula 1982. do povlačenja iz organizacije u oktobru 2016. u znak protesta zbog optužbi drugih nacija o kršenju ljudskih prava i neuspešnoj demokratiji.[29] Maldivi su se ponovo pridružili Komonveltu 1. februara 2020. nakon što su pokazali dokaze o funkcionisanju demokratskih procesa i podrške naroda.[30]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Površina države iznosi 298,0 km². Maldivski arhipelag se nalazi u severnom delu Indijskog okeana, jugozapadno od južnog dela Indije. Arhipelag se sastoji od 1200 koralnih ostrva, grupisanih u atole.

Geologija i reljef[uredi | uredi izvor]

Na peskovitom terenu uspeva mali broj biljnih vrsta, ali je on povoljan za kokosove palme, hlebno drveće, banane i papaju.

Vode[uredi | uredi izvor]

Maldivi su ostrvska zemlja u kojoj nema reka i jezera, okružena je Indijskim okeanom.

Flora i fauna[uredi | uredi izvor]

Maldivi, iako mala ostrvska država, veoma je bogata biljnim i životinjskim svetom. Na ostrvima žive razne vrste tropskih ptica, papagaja, zmija, palmi i kokosovih palmi, dok u vodama ima korala, koji formiraju koralne grebene sa atolima, ajkula i raža u Indijskom okeanu.

Klima[uredi | uredi izvor]

Klima na Maldivima je tropska i monsunska, sa kišnim periodom i sa više od 300 sunčanih dana godišnje. Dnevne temperature se tokom cele godine kreću od 25-32 stepena Celzijusovih dok vlažnost vazduha ide i do 80%. Period od maja do novembra je sa višim stepenom vlažnosti vazduha i većom mogućnošću za padavinama dok je period od novembra do maja vezan za suvo i toplo vreme.

Klima Male (1981–2010)
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Maksimum, °C (°F) 30,3
(86,5) 		30,7
(87,3) 		31,4
(88,5) 		31,6
(88,9) 		31,2
(88,2) 		30,6
(87,1) 		30,5
(86,9) 		30,4
(86,7) 		30,2
(86,4) 		30,2
(86,4) 		30,1
(86,2) 		30,1
(86,2) 		30,61
(87,11)
Prosek, °C (°F) 28,0
(82,4) 		28,3
(82,9) 		28,9
(84) 		29,2
(84,6) 		28,8
(83,8) 		28,3
(82,9) 		28,2
(82,8) 		28,0
(82,4) 		27,8
(82) 		27,8
(82) 		27,7
(81,9) 		27,8
(82) 		28,2
(82,8)
Minimum, °C (°F) 25,7
(78,3) 		25,9
(78,6) 		26,4
(79,5) 		26,8
(80,2) 		26,3
(79,3) 		26,0
(78,8) 		25,8
(78,4) 		25,5
(77,9) 		25,3
(77,5) 		25,4
(77,7) 		25,2
(77,4) 		25,4
(77,7) 		25,8
(78,4)
Količina kiše, mm (in) 114,2
(4,496) 		38,1
(1,5) 		73,9
(2,909) 		122,5
(4,823) 		218,9
(8,618) 		167,3
(6,587) 		149,9
(5,902) 		175,5
(6,909) 		199,0
(7,835) 		194,2
(7,646) 		231,1
(9,098) 		216,8
(8,535) 		1.901,4
(74,858)
Dani sa padavinama (≥ 1.0 mm) 6 3 5 9 15 13 12 13 15 15 13 12 131
Relativna vlažnost, % 78,0 77,0 76,9 78,1 80,8 80,7 79,1 80,5 81,0 81,7 82,2 80,9 79,7
Sunčani sati — mesečni prosek 248,4 257,8 279,6 246,8 223,2 202,3 226,6 211,5 200,4 234,8 226,1 220,7 2.778,2
Izvor #1: Svetska metereološka organizacija[31]
Izvor #2: NOAA (relativna vlažnost i sunčanost 1961–1990)[32]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Istorija Maldiva obuhvata periode kolonijalizacije i islamizacije od dolaska budizma, islama, arapskih trgovaca i indijskih doseljenika, pa sve do prvih Evropljana koji su došli radi turizma i lepih plaža.

Politika[uredi | uredi izvor]

Predsednička palata u Maleu, glavnom gradu Maldiva

Maldivi su parlamentarna republika, sa predsednikom na čelu vlade i šefom države. Predsednik je na čelu izvršne vlasti i imenuje vladu koju odobrava Narodni Medžlis (parlament).[3] Nakon uvođenja novog ustava 2008. godine, direktni izbori za predsednika države odvijaju se svakih pet godina, sa limitom od dva mandata za bilo kog pojedinca. Članovi jednodomnog Medžlisa služe petogodišnja mandata, sa ukupnim brojem članova utvrđenih na osnovu populacije atola, kog predstavljaju. Zgrada parlamenta se nalazi u Maleu, a tu borave i narodni poslanici iz cele zemlje. Prvi ustav ove Republike proglašen je 1968. godine, da bi kasnije više puta bio menjan i dopunjivan. Sadašnji Ustav je stupio na snagu 7. avgusta 2008. godine.

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Maldivi imaju dvadeset šest prirodnih atola i nekoliko ostrvskih grupa na izolovanim grebenima. Svi oni su podeljeni na dvadeset jedanu administrativnu jedinicu - atole i grad Male. Načelnike ovih administrativnih jedinica imenuje predsednik države. Sve jedinice su grupisane u 7 regiona, a grad Male je posebni prestolni region.

Nazivi i raspored regiona i atola Maldivskih ostrva:

  • Krajnji severni: Ha Alif, Ha Dalu i Šavijani;
  • Severni: Nunu, Raa, Baa i Lavijani;
  • Prestolni: Male;
  • Centralno-severni: Kafu, Alif Alif, Alif Dal i Vavu;
  • Centralni: Memu, Fafu i Dalu;
  • Centralno-južni: Gafu Alif i Gafu Dalu;
  • Južni: Gnavijani i Sinu;
  • Krajnje južni: Taa i Lamu.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Etnički identitet stanovnika Maldiva predstavlja mešavinu kultura naroda koji su se naselili na ostrvima, utopljenu u jednu veru i jezik. Najraniji doseljenici su verovatno bili iz južne Indije i Šri Lanke. Ti doseljenici su imali jezički i etnički karakter Indijskog potkontinenta i nama su danas poznati kao etnički Divehi ili jednostavno Maldivci.[2]

Početkom 20. veka, Maldivi su imali oko 100.000 stanovnika, da bi danas taj broj iznosio oko 400.000. Od tog broja, 77.000 su strani radnici, dok se procenjuje da još 33.000 ima ilegalno useljenih imigranata.

Većina Maldivaca su sunitski muslimani.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Glavne privredne grane ove zemlje su turizam i poljoprivreda. Zemlja ima prelepe plaže sa belim peskom i svetloplavim bistrim morem. Maldivi izvoze kokos, banane, ribu, tropsko voće itd.[33][34][35]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Levinson 1947.
  2. ^ a b Maloney, Clarence. „Maldives People”. International Institute for Asian Studies. Arhivirano iz originala 29. 1. 2002. g. Pristupljeno 22. 6. 2008. 
  3. ^ a b „Maldives Enthnography”. Maldives-ethnography.com. Arhivirano iz originala 16. 1. 2013. g. Pristupljeno 30. 6. 2010. 
  4. ^ „Field Listing: Area”. CIA World Factbook. CIA World Factbook. Arhivirano iz originala 31. 01. 2014. g. Pristupljeno 27. 1. 2016. 
  5. ^ „Economic Profile”. Embassy of the Republic of Maldives. Arhivirano iz originala 13. 8. 2022. g. Pristupljeno 13. 8. 2022. 
  6. ^ „GeoHive – Maldives Population”. GeoHive. Arhivirano iz originala 25. 2. 2015. g. 
  7. ^ Nacionalna agencija za statistiku [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. maj 2013)
  8. ^ „Census Results Summary”. Maldives Population and Housing Census (na jeziku: engleski). National Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 1. 9. 2023. g. Pristupljeno 2023-11-30. 
  9. ^ „Maldives”. International Monetary Fund. Pristupljeno 23. 4. 2018. 
  10. ^ Miller, Matthew (31. 7. 2023). „Designating Leaders and Financial Facilitators of ISIS and al-Qa'ida Cells in Maldives”. United States Department of State (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 9. 1. 2024. g. Pristupljeno 2024-01-07. 
  11. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 10. 04. 2014. 
  12. ^ World Wildlife Fund, ur. (2001). „Maldives-Lakshadweep-Chagos Archipelago tropical moist forests”. WildWorld Ecoregion Profile. National Geographic Society. Arhivirano iz originala 2010-03-08. g. Pristupljeno 30. 12. 2010. 
  13. ^ http://www.smartmaldives.com/maldives-island.html Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. januar 2009) (jezik: engleski)
  14. ^ a b Henley, Jon (11. 11. 2008). „The last days of paradise”. The Guardian. London. Pristupljeno 12. 5. 2010. „[The Maldives] holds the record for the country with the lowest high point on earth: nowhere on any of the islands on Maldives does the natural ground level exceed 2.3m. Most of [the Maldives'] land mass, which totals roughly one-fifth of Greater London, is a great deal lower [...], averaging around 1.5m.” 
  15. ^ „Copenhagen Accord” (PDF). New York Times. 18. 12. 2009. Pristupljeno 2. 7. 2013. 
  16. ^ „Male | Geography, Facts, & Points of Interest”. Britannica. Arhivirano iz originala 14. 1. 2021. g. Pristupljeno 11. 6. 2020. 
  17. ^ World Wildlife Fund, ur. (2001). „Maldives-Lakshadweep-Chagos Archipelago tropical moist forests”. WildWorld Ecoregion Profile. National Geographic Society. Arhivirano iz originala 2010-03-08. g. Pristupljeno 30. 12. 2010. 
  18. ^ „Home”. Permanent Mission of the Republic of the Maldives to the United Nations. Arhivirano iz originala 15. 3. 2024. g. Pristupljeno 15. 5. 2024. 
  19. ^ „Maldives – Country report – Freedom in the World – 2015”. Freedom House. 21. 1. 2015. Arhivirano iz originala 14. 8. 2016. g. Pristupljeno 19. 6. 2016. 
  20. ^ National Adaptation Program of Action: Republic of Maldives (PDF) (Izveštaj). Ministry of Environment, Energy and Water. 2007. Arhivirano (PDF) iz originala 14. 1. 2021. g. Pristupljeno 24. 2. 2019. 
  21. ^ Ahmad, Naveed (6. 8. 2016). „Rest in peace SAARC: The tug of war between India and Pakistan”. The Express Tribune. Arhivirano iz originala 7. 8. 2016. g. Pristupljeno 7. 8. 2016. 
  22. ^ „Report for Selected Countries and Subjects”. imf.org. Arhivirano iz originala 2. 7. 2017. g. Pristupljeno 28. 9. 2016. 
  23. ^ „Sarwar to be new Saarc secretary general”. The Kathmandu Post. 7. 3. 2023. Arhivirano iz originala 26. 3. 2023. g. Pristupljeno 26. 3. 2023. 
  24. ^ „World Urbanization Prospects — Population Division”. United Nations. Arhivirano iz originala 18. 2. 2015. g. Pristupljeno 17. 2. 2015. 
  25. ^ „Data for Upper middle income, Maldives”. World Bank. Arhivirano iz originala 15. 5. 2024. g. Pristupljeno 15. 5. 2024. 
  26. ^ „Nepal, Maldives To Join Shanghai Cooperation Organisation.As Observer”. Spotlight. Xinhua News Agency. 1. 8. 2022. Arhivirano iz originala 15. 3. 2024. g. Pristupljeno 18. 5. 2024. 
  27. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15. 12. 2020. str. 343—346. ISBN 978-92-1-126442-5. Arhivirano iz originala (PDF) 2. 1. 2021. g. Pristupljeno 16. 12. 2020. 
  28. ^ „2016 Human Development Report Statistical Annex” (PDF). United Nations Development Programme. 2016. str. 13. Arhivirano (PDF) iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2019. 
  29. ^ Safi, Michael (2016-10-13). „Maldives quits Commonwealth over alleged rights abuses”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Arhivirano iz originala 13. 10. 2016. g. Pristupljeno 2024-05-15. 
  30. ^ „Maldives rejoins Commonwealth after evidence of reforms”. The Guardian. 1. 2. 2020. Arhivirano iz originala 18. 4. 2020. g. Pristupljeno 4. 2. 2020. 
  31. ^ „World Weather Information Service – Malé”. WMO. Pristupljeno 17. 3. 2016. 
  32. ^ „Malé Climate 1961–90”. NOAA. Pristupljeno 17. 3. 2016. 
  33. ^ „World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Maldives)”. International Monetary Fund. 10. 10. 2023. Arhivirano iz originala 29. 10. 2023. g. Pristupljeno 19. 10. 2023. 
  34. ^ „Gini Index coefficient”. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 17. 7. 2021. g. Pristupljeno 16. 7. 2021. 
  35. ^ „Human Development Report 2023/24” (PDF). United Nations Development Programme (na jeziku: engleski). 13. 3. 2024. Arhivirano (PDF) iz originala 13. 3. 2024. g. Pristupljeno 13. 3. 2024. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Levinson, David (1947). Ethnic groups worldwide: a ready reference handbook. Oryx Publishers. ISBN 978-1-57356-019-1. 
  • Divehiraajjege Jōgrafīge Vanavaru. Muhammadu Ibrahim Lutfee. G.Sōsanī. Malé 1999.
  • H. C. P. Bell, The Maldive Islands, An account of the Physical Features, History, Inhabitants, Productions and Trade. Colombo. 1883. ISBN 978-81-206-1222-8..
  • H.C.P. Bell, The Maldive Islands; Monograph on the History, Archaeology and Epigraphy. Reprint Colombo 1940. Council for Linguistic and Historical Research. Malé 1989.
  • H.C.P. Bell, Excerpta Maldiviana. Reprint Colombo 1922/35 edn. Asian Educational Services. New Delhi 1999.
  • Divehi Tārīkhah Au Alikameh. Divehi Bahāi Tārikhah Khidmaiykurā Qaumī Markazu. Reprint 1958 edn. Malé, Maldives 1990.
  • Christopher, William (1836–38). Transactions of the Bombay Geographical Society, Vol. I. Bombay.
  • Lieut. I.A. Young & W. Christopher, Memoirs on the Inhabitants of the Maldive Islands.
  • Geiger, Wilhelm. Maldivian Linguistic Studies. Reprint 1919 edn. Asian Educational Services. Delhi 1999.
  • Hockly, T.W. The Two Thousand Isles. Reprint 1835 edn. Asian Educational Services. Delhi 2003.
  • Hideyuki Takahashi, Maldivian National Security –And the Threats of Mercenaries, The Round Table (London), No. 351, July 1999, pp. 433–444.
  • Malten, Thomas: Malediven und Lakkadiven. Materialien zur Bibliographie der Atolle im Indischen Ozean. Beiträge zur Südasien-Forschung Südasien-Institut Universität Heidelberg, Nr. 87. Franz Steiner Verlag. Wiesbaden, 1983.
  • Vilgon, Lars: Maldive and Minicoy Islands Bibliography with the Laccadive Islands. Published by the author. Stockholm, 1994.
  • Clarence Maloney, People of the Maldive Islands, Orient Black Swan, 2013
  • Xavier Romero-Frias, The Maldive Islanders : a study of the popular culture of an ancient ocean kingdom, NEI, 1999
  • Xavier Romero-Frias, Folk Tales of the Maldives, Nordic Institute of Asian Studies, 2012
  • Djan Sauerborn, The Perils of Rising Fundamentalism in the Maldives, International Relations and Security Network (ISN), Zürich, September 2013
  • Djan Sauerborn, Failing to Transition: Democratization under Stress in the Maldives, South Asia Democratic Forum (SADF), February 2015
  • „National Emblems of the Maldives”. Maldives Mission to the United Nations. Arhivirano iz originala 6. 6. 2011. g. Pristupljeno 29. 10. 2010. 
  • „Regional Profiles: Maldives”. The Association of Religion Data Archives. World Religion Database. Arhivirano iz originala 6. 5. 2024. g. Pristupljeno 18. 5. 2024. 
  • „President appoints Chief Justice and Supreme Court Justice”. The President's Office. 8. 12. 2019. Arhivirano iz originala 14. 1. 2021. g. Pristupljeno 8. 12. 2019. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Малдиви&oldid=27953222”