Moma Marković

Ukoliko ste tražili strip crtača, pogledajte članak Moma Marković.

moma marković
Moma Marković
Lični podaci
Datum rođenja	(1912-11-16)16. novembar 1912.
Mesto rođenja	Popović, kod Sopota, Kraljevina Srbija
Datum smrti	7. avgust 1992.(1992-08-07) (79 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija, SR Jugoslavija
Porodica
Deca	Mira Marković
Delovanje
Član KPJ od	1933.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	general-major u rezervi
Heroj
Narodni heroj od	6. jula 1953.
Odlikovanja

Momčilo Moma Marković (Popović, kod Sopota, 16. novembar 1912 — Beograd, 7. avgust 1992) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Srbije, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 16. novembra 1912. u selu Popović, kod Sopota u učiteljskoj porodici. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju u Beogradu.

Njegova porodica je pripadala revolucionarnom radničkom pokretu. Otac Mića Marković bio je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i delegat na Drugom kongresu. Zbog toga je i on, kao učesnik gimnazije pristupio revolucionarnom omladinskom pokretu. Odmah posle upisa na Medicinski fakultet u Beogradu, uključio se u revolucionarni pokret studenata Beogradskog univerziteta.

Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) bio je od 1932, a Komunističke partije Jugoslavije od 1933. godine. Vremenom je postao jedan od rukovodilaca partijske organizacije na Medicinskom fakultetu i član rukovodećeg jezgra na Univerzitetu. U martu 1934. izabran je za člana Univerzitetskog komiteta KPJ, nakon čega je bio jedan od urednika lista „Medicinar“. Od maja 1934. bio je i urednik lista „Mladi komunist“, koji je pokrenut na inicijativu Blagoja Parovića.

U provali partijske i skojevske organizacije u Beogradu, koja je od početka jula 1934, zahvatila i Univerzitet, uhapšen je januara 1935, i od Državnog suda za zaštitu države osuđen na devet meseci zatvora, koje je izdržao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici.

Posle izlaska s robije, nastavio je partijsku aktivnost u Beogradu. Kao član Oblasnog komiteta KPJ za Srbiju, radio je kratko vreme u beogradskom okrugu, a zatim je, krajem 1936, po partijskom zadatku, upućen u Kragujevac. Kao član Okružnog komiteta KPJ za Kragujevac, radio je na obnavljanju i učvršćivanju partijskih organizacija u Šumadiji.

Godine 1937, po odluci Centralnog komiteta KPJ, radio je na obnavljanju partijskih organizacija na Kosovu i Metohiji, a zatim u Makedoniji. Njegovom pomoći, partijske organizacije na Kosovu i Metohiji organizaciono su ojačale i formiran je privremeni Oblasni komitet KPJ za Kosovo i Metohiju. U Makedoniji je pomagao sređivanju stanja u nekim partijskim organizacijama. U pokušaju da se ilegalno prebaci u Španiju, uhapšen je 1937. od austrijske policije, na austrijsko-švajcarskoj granici, i vraćen u Jugoslaviju. Posle mesec dana zatvora, proteran je u rodno mesto.

Vrativši se ilegalno u Beograd, nastavio je političku delatnost kao član Okružnog komiteta KPJ u Beogradu. Početkom 1938. postao je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju. Kao član Pokrajinskog komiteta, politički je delovao u velikom delu Srbije.

Posle opštinskih izbora 1938, zajedno s Milošem Minićem, napisao je brošuru Ko ima pravo da govori u ime Beograda, u kojoj su opisali teror i mahinacije predstavnika režima. Brošura je štampana u Kragujevcu i rasturana po celoj Srbiji. Juna 1939, kao delegat PK KPJ za Srbiju, učestvovao je na zemaljskom savetovanju KPJ, pod Šmarnom gorom, u Sloveniji. Na Petoj pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju, juna 1940, ponovo je izabran za člana PK, a posle Pete zemaljske konferencije KPJ i za člana Vojne komisije pri PK KPJ za Srbiju. Do rata je neprekidno radio na jačanju i omasovljavanju partijskih organizacija u Srbiji, a kao član Vojne komisije rukovodio je pripremama partijskih organizacija za odbranu zemlje. Rat ga je zatekao na partijskom radu u unutrašnjosti Srbije.

Narodnooslobodilačka borba

Glavni članci: Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije i Ustanak u Srbiji 1941.

Posle okupacije Jugoslavije, aprila 1941, vratio se u okupirani Beograd gde je dobio zadatak da rukovodi organizacionim pripremama za oružani ustanak u južnoj i jugoistočnoj Srbiji. Od avgusta 1941, kao delegat i instruktor PK KPJ za Srbiju, delovao je u požarevačkom okrugu na organizovanju partijskih organizacija i rukovodstava i jačanju Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP), sve do leta 1942, kada prelazi u Beograd na rad u PK KPJ za Srbiju. Početkom 1943. imenovan je za političkog komesara Glavnog štaba NOV i PO Srbije.

Iz Beograda se prebacio na teren Aranđelovca, u sedište Glavnog štaba, i nastavio da radi na oživljavanju oružane borbe i formiranju Prve šumadijske brigade. Krajem 1943, sa ovom brigadom probio se u Sandžak zbog uspostavljanja veza s jedinicama Narodnooslobodilačke vojske, koje su od Vrhovnog štaba NOV i POJ upućene u pravcu Srbije.

Na Drugom zasedanju AVNOJ-a izabran je za člana Predsedništva AVNOJ-a. Od juna do oktobra 1944. bio je načelnik Personalnog odeljenja Glavnog štaba za Srbiju, a zatim je prešao na dužnost organizacionog sekretara Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju. Iz rata je izišao u činu general-majora Jugoslovenske armije.

Posleratna karijera

Posle oslobođenja Jugoslavije, nalazio se na najodgovornijim partijskim i državnim dužnostima. Bio je član Vlade Federalne Srbije (1945—1946); predsednik Kontrole Vlade NR Srbije (1946—1948); član Saveznog izvršnog veća i savezni sekretar za socijalnu politiku i narodno zdravlje (1953—1963), predsednik Glavnog zadružnog Saveza FNRJ i član Predsedništva Savezne konferencije SSRN Jugoslavije. Biran je za narodnog poslanika Savezne skupštine i Skupštine SR Srbije i bio član Saveta federacije.

U članstvo Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije uključen je 1946, a kasnije je ponovo biran na Petom, Šestom, Sedmom i Osmom kongresu SKJ. Od 1945. bio je član Politbiroa CK SK Srbije, a od Sedmog do Desetog kongresa SKS biran je za člana CK SK Srbije. Uređivao je partijske časopise „Komunist“ i „Partijska izgradnja“ i bio glavni i odgovorni urednik „Borbe“ (1963—1969). Objavio je niz tekstova u časopisima, štampi i posebnim izdanjima.

Umro u Beogradu 7. avgusta 1992. godine. Kremiran je i sahranjen na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden narodnog oslobođenja, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom i dr. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 6. jula 1953. godine.

Porodica

Njegov rođeni brat Dragoslav Draža Marković (1920—2005) bio je takođe učesnik Narodnooslobodilačke borbe i kasnije visoki državni i partijski funkcioner Socijalističke Republike Srbije. Momina ćerka Mira, rođena 1942. u vanbračnoj vezi sa Verom Miletić, bila je supruga Slobodana Miloševića, predsednika Srbije i SR Jugoslavije.

Iz veze sa Nadom Petrović, sestrom Dušana Petrovića Šaneta imao je sina Ivana, a iz braka sa suprugom Verom Dimitrijević, imao je tri ćerke — Ljubicu, Anu i Desu i sina Branislava.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957.  COBISS.SR 4864263
• Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970.  COBISS.SR 4897031
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48700167