Religija u Rusiji

Religije u Rusiji 2017

  Pravoslavno hrišćanstvo (71%)

  Muslimani (15%)

  nereligiozni (10%)

  Ostali hrišćani (3%)

  Ostale religije (1%)

Religija u Rusiji (2012)

  Pravoslavno hrišćanstvo (42,5%)

  Nepovezani hrišćani (4,1%)

  Ostali hrišćani (0,5%)

  Duhovni ali nereligiozni (25%)

  Ateisti (13%)

  Muslimani (6,5%)

  Pagani (1,3%)

  Budisti (0,5%)

  Ostale religije (1,1%)

  Neizjašnjeni (5,5%)

Hram Vasilija Blaženog u Moskvi.

Religija u Rusiji je raznovrsna sa hrišćanstvom, posebno pravoslavljem, koje je najšire ispovedana vera, ali sa značajnim manjinama ireligioznih ljudi, muslimana i pagana. Zakon o religiji iz 1997. godine priznaje pravo na slobodu savesti i veroispovesti svim građanima, duhovni doprinos pravoslavnog hrišćanstva istoriji Rusije i poštovanje „hrišćanstva, islama, budizma, judaizma i drugih religija i vera koje čine nerazdvojni deo istorijskog nasleđa ruskih naroda”, uključujući etničke religije ili paganizam, ili sačuvane ili oživljene. Prema zakonu, svaka verska organizacija može biti priznata kao „tradicionalna” ako je već postojala pre 1982. godine, a svaka novoosnovana verska grupa mora predati svoje akreditive i ponovno se godišnje registrovati petnaest godina, a u međuvremenu do eventualnog priznanja, ostaje bez prava.

Od raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine, došlo je do oživljavanja i širenja sibirskog šamanizma (koji se u nekim slučajevima veoma jako mešao sa pravoslavnim elementima), i pojave hinduizma i novih religioznih pokreta širom Rusije. Došlo je do „eksponencijalnog povećanja novih religijskih grupa i alternativnih duhovnih stvari”, istočnih religija i neopaganizma, čak i među samodefinisanim „hrišćanima” — termin koji je postao labav deskriptor za razne eklektičke poglede i prakse. Stručnjak Eliot Borenštajn je definisao Rusiju kao „Južnu Kaliforniju Evrope” zbog takvog procvata novih religijskih pokreta, a Rusku pravoslavnu crkvu percipirao je kao konkurenta u „ratu za duše”. Mora se dodati da je Borenštajnov komentar veoma neprecizan i netačan, jer su mnoge ruske religije tradicionalne komponente nekoliko stotina godina i formirale su ruske kulturne identitete kroz dugi vremenski period kroz jake etno-kulturne interakcije.

Istorija

Kreщenie Rusi' („Krštenje Rusa”), freska Viktora Vasnjecova.

Za više informacija pogledajte: Stara slovenska vera

Pre desetog veka, Rusi su praktikovali slovensku religiju. Kao što se podseća u Povesti minulih leta, pravoslavno hrišćanstvo je postalo državna religija Kijevske Rusije 987. godine za vreme vladavine Vladimira Velikog, koji se za to odlučio među drugim mogućim izborima, jer je to bila religija Vizantijskog carstva. Od tada, religija, misticizam i državnost ostali su isprepleteni elementi ruskog identiteta. Ruska pravoslavna crkva, smatrana lepilom koji učvršćuje naciju, pratila je ekspanziju Ruske Imperije u osamnaestom veku. Ideologija cara Nikolaja I, pod kojom je carstvo dostiglo najširi stepen, proglasili su „pravoslavlje, autokratiju i naciju” (Pravoslávie, samoderžávie, naródnostь) kao svoje temelje. Dominacija Ruske pravoslavne crkve bila je zapečaćena zakonom, a kako je carstvo obuhvatalo narode alternativnih veroispovesti, religije su bile vezane za etničke pripadnosti kako bi se izbeglo bilo kakvo pitanje integracije. Do 1905. samo je Ruska pravoslavna crkva mogla da se bavi misionarskom delatnošću kako bi preobratila nepravoslavne ljude, a otpadništvo se tretiralo kao krivično delo kažnjivo zakonom. Katolicizam, islam i druge religije tolerisani su samo među stranim (inoroditsy) narodima, ali im je zabranjeno širenje među Rusima.

Tokom istorije rane i imperijalne Rusije postojali su, međutim, religiozni pokreti koji su predstavljali izazov monopolu Ruske pravoslavne crkve i izneli stavove slobode savesti, naime staroveraca - koji su se odvojili od Ruske pravoslavne crkve nakon reforme patrijarha Nikona 1653. godine (raskol) — i duhovno hrišćanstvo (ili molokanizam). Važno je napomenuti da sama Ruska pravoslavna crkva nikada nije zabranila lično religiozno iskustvo i spekulativni misticizam, a gnostički elementi su postali deo pravoslavnog hrišćanstva od šestog veka, a kasnije ojačani popularnošću misli Jakoba Bemea u pravoslavnim semeništima u šesnaestom i sedamnaestom veku.

Krajem osamnaestog veka, dvoeverie („dvostruka vera”), popularna religija koja je sačuvala slovenski panteizam pod hrišćanskom površinom, našla je zahvalnost među intelektualcima koji su pokušali da razgraniče rusku posebnost protiv Zapada. U zoru 20. veka, ezoterične i okultne filozofije i pokreti, uključujući spiritualizam, teozofiju, antropozofiju, hermetizam, ruski kosmizam i druge, postali su široko rasprostranjeni. Istovremeno, carstvo je počelo da preduzima korake ka priznavanju mnogostrukosti religija koje je obuhvatalo, ali je naglo prekinuto Ruskom revolucijom 1917. godine. Nakon revolucije, Ruska pravoslavna crkva je izgubila svoje privilegije, kao i sve manjinske religije, a nova država se približila ateističkoj zvaničnoj ideologiji. U okviru Sovjetskog Saveza, Ruska pravoslavna crkva je živela u periodima represije i perioda podrške i saradnje od strane države. Uprkos politikama državnog ateizma, popisi su pokazali visoku religioznost među stanovništvom; 1929. godine 80% stanovništva su bili vernici, a 1937. godine, dve trećine su sebe opisali kao vernike, od kojih su tri četvrtine pravoslavnih hrišćana. Četrdesetih godina, Rusku pravoslavnu crkvu je podržavao Josif Staljin, nakon Drugog svetskog rata, zatim je bila snažno potisnuta pod Nikitom Hruščovim šezdesetih godina, a zatim ponovo oživljena 1980-ih. Iako je legalno rekonstituisana tek 1949. godine, tokom sovjetskog perioda, crkva je funkcionisala kao KGB; mnoge hijerarhije postsovjetske crkve napravili su bivši agenti KGB-a, kao što se pokazalo otvaranjem arhiva KGB-a devedesetih godina.

Od raspada Sovjetskog Saveza 1987—1991, Ruska pravoslavna crkva se borila da povrati svoj nekadašnji monopol religijskog života, uprkos tome što su se i druge hrišćanske crkve, koje su postojale od pre revolucije, našle u radikalno transformisanom kontekstu koji karakteriše religijski pluralizam nepoznat pre 1917. godine. Tokom sovjetskog perioda, religijske barijere su bile razbijene, jer religije više nisu bile vezane za etničku i porodičnu tradiciju, i došlo je do ekstenzivnog raseljavanja naroda. Ovo, zajedno sa nedavnim ubrzanim kontinuiranim razvojem komunikacija, dovelo je do nezapamćenog mešanja različitih religijskih kultura.

• 
  Sveti Đorđe i aždaja, ikona iz 16. veka u Pskovu.
• 
  Trojstvo (1729), ikona nepoznatog umetnika iz Tobolska.
• 
  Ustanak soloveckog manastira (1885), delo Sergeja Miloradoviča.
• 
  Grupa Molokana, 1870-e.
• 
  Krug mladih ateista u školi u Muromu tridesetih godina.

Demografija

Mapa religija i životnih stavova u Rusiji (Arena Atlas 2012)

Vernici Ruske pravoslavne crkve

Muslimani

Hrišćani bez denominacije

Pagani i tengristi

Budisti

Hindusi

Duhovni ali nereligiozni

Ateisti

U avgustu 2012. godine objavljeno je prvo veliko istraživanje i mapa religija u Rusiji na osnovu samoidentifikacije u Atlasu Arene, produžetku popisa stanovništva 2010. godine, sa podacima o sedamdeset devet od osamdeset tri federalna subjekta. Rusija. Na zaokruženoj ukupnoj populaciji od 142.800.000, istraživanje je pokazalo da je 66.840.000 ljudi, ili 47,1% od ukupnog stanovništva, bilo hrišćani. Među njima, 58.800.000 ili 41% stanovništva bili su vernici u Ruskoj pravoslavnoj crkvi, 5.900.000 ili 4,1% bili su hrišćani bez ikakve denominacije, 2.100.000 ili 1,5% bili su vernici u pravoslavnom hrišćanstvu bez pripadanja bilo kojoj crkvi ili (manja manjina) koji pripadaju pravoslavnoj crkvi (uključujući i jermenske i gruzijske), 400.000 ili 0,2% su pravoslavni staroverci, 300.000 ili 0,2% su protestanti, a 140.000 (manje od 0,1%) katolici. Među nehrišćanima, 9.400.000 ili 6,5% stanovništva su bili muslimani (uključujući sunite, šiite i većinu nepovezanih muslimana), 1.700.000 ili 1,2% su bili pagani (uključujući rodnoverce, vacdine i druge religije) ili tengristi (turkijsko-mongolske šamanske religije i nove religije), 700.000 ili 0,5% bili su budisti (uglavnom tibetanskih škola), 140.000 ili 0,1% bili su hindusi (uključujući Krišnaite), a 140.000 su bili religijski Jevreji. Među nereligioznim stanovništvom, 36.000.000 ljudi ili 25% izjavilo je da „veruje u Boga (ili u višu silu)”, ali da „ne ispoveda nijednu određenu religiju”, 18,600.000 ili 13% su bili ateisti, a 7.900.000 ili 5,5% nisu se izjašnjavali u korist bilo koje verske, duhovne ili ateističke vere.

Druga istraživanja, sprovedeno 2017. godine od strane Pew Forum-a, prikazuje da je u Rusiji 71% populacije pravoslavne i 10% islamske veroispovesti. 10% populacije je nereligiozno, a ostali hrišćani ili sledbenici ostalih religija čine 3% stanovništva.

Hronološke statistike

Religija	1998		2007		2012
	Broj	%	Broj	%	Broj	%
Istočna pravoslavna crkva	74.278.513	50,3	64.262.304	45,0	61.003.924	42,6
Islam	5.906.840	4,0	11.424.409	8,0	9.308.110	6,5
Nikakva, duhovna i manjine	67.485.647	45,7	67.118.406	47,0	72.889.665	50,9
Ukupno stanovništvo	147.671.000		142.805.120		143.201.700

Linijski dijagram

  Istočno pravoslavno hrišćanstvo

  Islam

  Nikakvi, duhovni i manjine

Religije po etničkim grupama

Distribucija religija među većinskim etničkim grupama u Rusiji, u procentima (Sreda Arena Atlas 2012)

	Rusko pravoslavlje	Drugo pravoslavlje	Staroverci	Protestanti	Katolici	Pentekostalci	Jednostavni hrišćani	Duhovni ali nereligiozni	Ateisti	Jednostavni muslimani	Suniti	Šiisti	Pagani / Tengristi	Budisti	Religijski Jevreji	Hindusi
Etnički Rusi	46	1,5	<1	<1	0	0	4,3	27	14	0	0	0	<1	0	0	0
Tatari	5	<1	0	0	0	0	1	17	9	55	3	1,3	1,6	0	0	<1
Ukrajinci	45	2	<1	<1	<1	0	7	26	12	<1	0	0	<1	0	0	0
Čuvaši	58	4	<1	0	0	0	2	22	8	0	<1	0	2	0	0	0
Baškiri	1	0	0	<1	<1	0	1	25	11	43	6	<1	2	<1	0	<1
Jermeni	35	7	0	0	1,8	0	13	25	7	1	<1	0	<1	0	0	0
Avari	2	0	0	0	0	0	0	5	2	24	66	<1	1,2	0	0	0
Mordvini	60	0	0	0	0	0	7	14	12	0	0	0	<1	0	0	0
Nemci	18	2	0	3,2	7,2	1,2	5	34	18	0	0	0	2	0	0	0
Etnički Jevreji	13	0	0	0	0	0	4	25	27	0	0	0	3	4	13	0
Kazasi	3	0	0	0	0	0	1	14	7	54	7	1,1	5,9	0	0	<1
Belorusi	46	4,6	1,4	<1	1,3	0	3	20	15	1	0	0	0	0	0	<1
Svi Rusi	41,1	1,5	0,3	0,2	0,1	0,1	4,1	25,2	13,0	4,7	1,7	0,2	1,2	0,5	0,1	0,1

Religije

Avramske religije

Hrišćanstvo

Ruska pravoslavna Katedrala Blagovesti u Voronježu.

Hrišćanstvo je bilo religijska samoidentifikacija 47,1% ruskog stanovništva u 2012. godini. Međutim, kasnije te godine, Centar Levada je utvrdio da je 76% ruskog stanovništva hrišćansko, a u junu 2013. godine Fondacija javnog mnjenja je utvrdila da je 65% ruskog stanovništva hrišćansko. Ove informacije su u skladu sa istraživanjem Pew-a iz 2011. godine (73,6%), istraživanjem VTSIOM-a iz 2010. godine (77%), i istraživanjem Ipsos MORI-ja iz 2011. godine (69%). Studija iz 2015. procenjuje da je oko 10.000 hrišćana muslimanskog porekla.

Pravoslavno hrišćanstvo je dominantna religija u zemlji, a osim toga, staroverci i luteranti su takođe imali značajnu ulogu u multietničkoj istoriji Rusije. Evangelizam i katolicizam (među Rusima) su relativno noviji dodatak hrišćanstvu u Rusiji.

Pravoslavno hrišćanstvo

Pravoslavni hrišćanski vernici činili su 42,6% ukupnog stanovništva Rusije u 2012. godini. Većina njih su bili pripadnici Ruske pravoslavne crkve, dok su male manjine bile staroverci i pravoslavni vernici koji nisu pripadali nijednoj crkvi ili nisu pripadali Ruskoj pravoslavnoj crkvi (uključujući Jermensku apostolsku crkvu i Gruzijsku pravoslavnu crkvu). Nezavisni pravoslavni hrišćani ili hrišćani koji nisu bili ruski pravoslavci činili su 1,5% (2.100.000) ukupnog stanovništva. Male pravoslavne crkve su zastupljene među etničkim manjinama Ukrajinaca, Gruzina i Jermena. Nezavisni pravoslavni hrišćani i manjine neruskih pravoslavnih hrišćana činili su više od 4% stanovništva Tjumenske oblasti (9%), Irkutske oblasti (6%), Jevrejske autonomne oblasti (6%), Čeljabinske oblasti (5%), Astrahanske oblasti (4%) i Čuvašije(4%). Pravoslavna vera je posebno široko rasprostranjena među Kozacima u Rusiji.

Rusko pravoslavlje

Glavni članak: Ruska pravoslavna crkva

U 2012. godini 58.800.000 ljudi ili 41% ukupnog stanovništva Rusije izjavilo je da veruje u Rusku pravoslavnu crkvu. To je bila religija od 21% do 40% stanovništva u većini federalnih subjekata zemlje, sa vrhuncima od 41% do preko 60% u zapadnoj Rusiji, uključujući 41% do 60% u Jamaliji i Permskoj Pokrajini i preko 60% u Kurskoj oblasti (69%), Voronješkoj oblasti (62%), Lipeckoj oblasti (71%), Tambovskoj oblasti (78%), Penzenskoj oblasti (63%), Uljanovskoj oblasti (61%), Mordoviji (69%) i Nižegorodskoj oblasti (69%).

Savremena Ruska pravoslavna crkva (Moskovska patrijaršija; rus. Russkaia Pravoslavnaia Tserkov), uprkos legalizaciji tek od 1949. godine, tvrdi da je direktni naslednik predrevolucionarne pravoslavne ruske crkve (rus. Pravoslavnaia Rossiskaia Tserkov). Oni imaju malo drugačije ime koje odražava razliku između Russkiy, etničkih Rusa i Rossiyane, građana Rusije, bilo etničkih Rusa ili pripadnika drugih etničkih grupa. Postoji i niz malih pravoslavnih crkava koje tvrde da su direktni naslednici predrevolucionarnog verskog tela, uključujući Rusku pravoslavnu katoličku crkvu i Rusku pravoslavnu autonomnu crkvu. Često su postojale nesuglasice između ovih crkava i Ruske pravoslavne crkve o ponovnom prisvajanju napuštenih crkava, pri čemu je Ruska pravoslavna crkva osvojila većinu slučajeva zahvaljujući saučesništvu sekularnih vlasti.

Staroverci

Staroverci činili su 0,2% (400.000) od ukupnog stanovništva zemlje u 2012. godini, sa proporcijama većim od 1% samo u Smolenskoj oblasti (1,6%), Republici Altaj (1,2%), Magadanskoj oblasti (1%) i Marij Elu (1%). Staroverci su religiozna grupa koja je doživela najdramatičniji pad od kraja Ruskog carstva i preko Sovjetskog Saveza. U poslednjim godinama carstva oni su činili 10% stanovništva Rusije, a danas se njihov broj smanjio na manje od 1% i malo je potomaka porodica staroveraca koji veruju u kulturnu vezu sa verom svojih predaka.

• 
  Staroobrednička Crkva svetog Nikole na Tverskom trgu u Moskvi.
• 
  Staroobrednička crkva arhanđela Mihajla u Mihajlovskoj Slobodi.
• 
  Staroobrednička Crkva velike Gospojine u Ritovu.

Katolicizam

Katolicizam je bio religija 140.000 ruskih građana, oko 0,1% ukupnog stanovništva, u 2012. godini. Koncentrisani su u zapadnoj Rusiji sa populacijom od 0,1% do 0,7% u većini federalnih subjekata tog regiona. Broj „etničkih katolika” u Rusiji, odnosno Poljaka i Nemaca i manjih manjina, stalno opada zbog emigracije i sekularizacije. U isto vreme došlo je do diskretnog uspona etničkih ruskih preobraćenika u Katoličku crkvu.

Moskovska nadbiskupija upravlja Latinskom katoličkom crkvom u Rusiji. Daljnje sufraganske biskupije postoje u Irkutsku, Novosibirsku i Saratovu. Irkutska eparhija je najveća katolička biskupija na zemlji, koja pokriva površinu od 9.960.000 km². Gotovo svi ruski katolici poštuju Latinsku katoličku crkvu. Međutim, Katolička crkva priznaje izuzetno malu Rusku grčkokatoličku crkvu kao vizantijski obred crkve sui juris ("sama svoje nadležnosti") u punom zajedništvu sa Katoličkom crkvom.

• 
  Katolička Crkva bezgrešnog srca blažene device Marije u Kemerovu.
• 
  Katolička Crkva male Gospojine u Magadanu.
• 
  Katolička Crkva svetog trojstva u Tobolsku.
• 
  Katolička Crkva krstovdana u Kazanju.

Protestanti i ostali hrišćani

Različite denominacije protestantizma, i istorijske i evangeličke, kao i pentekostalizma, bile su religija 0,2% (300.000) stanovništva Rusije u 2012. godini. Njihov broj je bio nešto više od 1% samo u Tuvi (1,8%), u Udmurtiji ( 1,4%) i Republici Altaj (1%). Luteranizam je u stalnom padu među finskim i nemačkim etničkim manjinama, dok su viđeni neki preobraćeni Rusi, tako da neke tradicionalno finske crkve, poput Evangeličko-luteranske crkve u Ingriji, danas imaju više ruskih nego finskih vernika. Adventisti, baptisti, metodisti i pentekostalci su relativno novijeg datuma, sa najviše 120 godina istorije u Rusiji.

Ljudi koji su sebe smatrali hrišćanima bez pripadnosti bilo kojoj crkvi ili denominaciji činili su 4,1% (5.900.000) stanovništva, a činili su od 1% do 8% stanovnika u većini ruskih federalnih subjekata, a više od 8% samo u Neneciji (14%), Severnoj Osetiji - Alaniji (10%), Tverskoj oblasti (9%) i Jevrejskoj autonomnoj oblasti (9%). Procenjuje se da su Jehovini svedoci sredinom 2000-ih imali u Rusiji 255.000 vernika.

• 
  Pentekostalno bogosluženje u Murmansku.
• 
  Moravska crkva u Staroj Sarepti, u Volgogradu.
• 
  Hrišćanska adventistička crkva u Nižnjem Novgorodu.
• 
  Luterantska crkva svete Ane u Sankt Peterburgu.

Islam

Moskovska saborna džamija.

Islam je druga po veličini religija u Rusiji nakon pravoslavnog hrišćanstva. To je istorijski dominantna religija među nekim kavkaskim etničkim grupama (posebno Čečeni, Inguši i Adige) i nekim turkijskim narodima (posebno Tatari i Baškiri).

U 2012. godini muslimani u Rusiji bili su 9.400.000 ili 6,5% ukupnog stanovništva. Međutim, Atlas nije istraživao populaciju dva federalna subjekta sa islamskim većinskim stanovništvom, koji su zajedno imali skoro 2 miliona stanovnika, a to su Čečenija i Ingušetija, tako da ukupan broj muslimana može biti nešto veći. Među ovim muslimanima, 6.700.000 ili 4,6% ukupnog stanovništva Rusije nije bilo povezano ni sa kakvim islamskim školama i pravcima. To je uglavnom zato što nije neophodno da se muslimani vezuju za bilo koju specifičnu sektu ili organizaciju. Oni koji nisu povezani su uglavnom sunitski muslimani. Ovi nepovezani muslimani čine značajan procenat od preko 10% u Kabardino-Balkariji (49%), Baškortostanu (38%), Karačajevo-Čerkeziji (34%), Tatarstanu (31%), Jamaliji (13%), Orenburškoj oblasti (11%), Adigeji (11%) i Astrahanskoj oblasti (11%). Većina regiona Sibira ima nepovezano muslimansko stanovništvo od 1% do 2%.

Sunitski islam je bio religija 2.400.000 muslimana, ili 1,6% ukupnog stanovništva Rusije. Imao je značajan broj od preko 10% stanovništva samo u Dagestanu (49%) i Karačajevo-Čerkeziji (13%). Procenat veći od 2% nalazi se u Kabardino-Balkariji (5%), Jugri (Hantija-Mansija) (5%), Jamaliji (4%), Astrahanskoj oblasti (3%), Čeljabinskoj oblasti (3%) i Tjumenskoj oblasti (2%). Jakutija je imala populaciju sunita u rasponu od 1% do 2%. Mnogi drugi federalni subjekti imali su muslimansko stanovništvo od 0,1% do 0,9%. Šiizam bio je ogranak 300.000 ljudi, ili 0,2% od ukupnog stanovništva Rusije. Prvenstveno je zastupljen u Dagestanu (2%), Adigeji (1%), Karačajevo-Čerkeziji (1%), Kabardino-Balkariji (1%), Novgorodskoj oblasti (1%), Penzenskoj oblasti (1%), Tatarstanu (1%) i Jugri (1%).

Federalni subjekti Rusije sa islamskom apsolutnom većinom - više od 50% - bili su Čečenija, Ingušetija, Dagestan (82,6%), Kabardino-Balkarija (55,4%) i Tatarstan (55%). Značajni procenti (preko 5%) pronađeni su u Karačajevo-Čerkeziji (48,0%), Baškortostanu (38,6%), Jamaliji (17,4%), Astrahanskoj oblasti (14,6%), Adigeji (12,6%), Orenburškoj oblasti (13,9%) i Jugri (10,9%).

• 
  Džamija u Dzeržinsku.
• 
  Džamija Kolšarif U Kazanju.
• 
  Centralna džamija u Groznom.
• 
  Džamija u Kinzebulatovu.
• 
  Džamija u Kulujevu, pored reke Mias u Čeljabinsku .

Judaizam

Sinagoga u Moskvi.

U 2012. godini bilo je 140.000 verskih Jevreja u Rusiji, dok je broj etničkih Jevreja bio znatno veći. Zaista, većina etničkih Jevreja u Rusiji nisu Jevreji po religiji, judaizam je religija samo manjine etničkih Jevreja; većina njih su ateisti, a ne religiozni, mnogi su hrišćani, a značajan deo njih su budisti. U 2012. godini, samo 13% etničkih Jevreja je verovalo u judaizam, 13% su pravoslavni hrišćani, 4% jednostavno hrišćani, 27% ateisti, 25% duhovni, ali ne religiozni, 4% budisti i 3% pagani. Religiozni Jevreji su uglavnom bili koncentrisani u Kamčatskoj Pokrajini (0,4%), Sankt Peterburgu (0,4%), Kurskoj oblasti (0,4%), Habarovskoj Pokrajini (0,3%), Stavropoljskoj Pokrajini (0,3%), Burjatiji (0,2%), Jevrejskoj autonomnoj oblasti (0,2%), Kalmikiji (0,2%) i Kabardino-Balkariji (0,2%).

Etničke i šamanske religije, paganizam i tengrizam

Za više informacija pogledajte: Rodnoverje, Tengrizam i Šamanizam

Paganizam i tengrizam, koji se računaju kao „tradicionalne religije predaka”, bili su treća po redu religijska grupa posle hrišćanstva i islama, sa 1.700.000 vernika ili 1,2% od ukupnog stanovništva Rusije u 2012. godini. Ove religije su zaštićene zakonom iz 1997. godine, čiji komentar navodi da se „druge religije i veroispovesti koje čine neodvojivi deo istorijskog nasleđa ruskih naroda” takođe primenjuju na „drevne paganske kultove, koji su sačuvani ili se oživljavaju”. Tengrizam je termin koji obuhvata tradicionalne etničke i šamanske religije turkijskih i mongolskih naroda i moderne pokrete koji ih oživljavaju u Rusiji. Paganizam u Rusiji se prvenstveno ogleda u oživljavanju etničkih religija ruskih slovenskih naroda i zajednica, Oseta (skitskih), ali i onih kavkaskih i ugro-finskih etničkih manjina. Mnogi elementi ugro-finskih i slovenskih naroda u Rusiji su se mešali i često imaju isto poreklo.

U 2012, rodnoverci, kavkaski neopagani, i osetski uacdini bili su predstavljeni značajnim brojem vernika u Severnoj Osetiji - Alaniji (29%), Karačajevo-Čerkeziji (12%), Kabardino-Balkariji (3%), Orenburškoj oblasti (preko 3%), Kemerovskoj oblasti (preko 3%), 2% do 3% u Dagestanu, Astrahanskoj oblasti, Kaluškoj oblasti, Tjumenskoj oblasti, Irkutskoj oblasti i Magadanskoj oblasti. Rodnoverci su takođe bili prisutni u mnogim saveznim subjektima Zapadne Rusije u procentima u rasponu od 1% do 2%.

Slovenačka rodna vera (rodnoverci) sama je predstavljala 44% sledbenika „tradicionalnih religija predaka”, dakle otprilike 750.000 ljudi. Organizacije Rodnoveraca uključuju Savez zajednica slovenskih rodovaca sa sedištem u Kalugi. Moskovska zajednica je prva bila registrovana od strane države 1994. godine. Ruski rodnoverci veruju u Roda, vrhovnog Boga, i u manja božanstva koji uključuju Peruna i Dažboga. Ruski centri rodnoveraca nalaze se iu Dolgoprudnom, Pskovu i drugim gradovima, a Moskva ima nekoliko svetilišta.

Uralski neopaganizam praktikuju ugro-finske etničke manjine (prvenstveno Marijci, Mordvini, Udmurti i Komi). Među tim narodima, paganizam je preživeo kao neprekinuta tradicija tokom sovjetskog perioda. Marijsku tradicionalnu religiju je praktikovalo 6% populacije Marij Ela 2012. godine. Druge studije su pokazale veći udeo od 15%. Paganizam je praktikovalo između 2% i 3% stanovništva Udmurtije i Permske Pokrajine, i od 1% do 2% stanovništva Republike Komi.

Paganizam je podržan od strane vlada nekih federalnih subjekata, na primer Marij Ela. Iako se paganizam često suočava sa neprijateljstvom pravoslavnog sveštenstva, patrijarh Aleksije II je naglasio da protestantski misionari predstavljaju veću opasnost od etničkih religija, a drugi treba da se poštuju. Pagani su se suočili sa nasiljem u nekim islamskim regijama Kavkaza. Na primer, Aslan Cipinov je ubijen od strane islamista 2010. godine u Kabardino-Balkariji. Mesecima pre njegove smrti, Cipinov je bio obavešten od strane ekstremista da zaustavi svoj rad na popularizaciji čerkezijskih paganskih rituala.

Tengrizam i turkijsko-mongolske šamanske religije nalaze se prvenstveno u Sibiru i na Ruskom dalekom istoku. Godine 2012. 13% stanovnika Altajske Pokrajine je verovalo u autohtone religije - koje uključuju Burkanizam ili „Belu veru” — kao 13% u Jakutiji, 8% u Tuvi, 3% u Kalmikiji, između 2% i 3% u Hakasiji, Burjatiji i Kamčatki. Atlas ne broji stanovništvo Čukotke, gde veliki deo čukča praktikuje svoju autohtonu religiju.

• 
  Burjatski šaman Budažap Širetorov, poglavar religijske zajednice Altan Serge.

• 
  Osetijski Rekom hram u području Cej, Alagirski distrikt.
• 
  Mordvinska ritualna predstava.
• 
  Fakultet marijskih sveštenika (kart).
• 
  Rusko svetište rodnoveraca u Kalugi.

Istočne religije

Budizam

Ruska darmačakra ilustrovana u eseju Apologija ruskog budizma koji je objavio B. S. Grečin, vođa etničkog ruskog budističkog manastira u Jaroslavlju 2016. godine.

Godine 2012. budizam je praktikovalo 700.000 ljudi u Rusiji, ili 0,5% ukupnog stanovništva. To je tradicionalna religija nekih turkijskih i mongolskih etničkih grupa u Rusiji (Kalmici, Burjati i Tuvinci). U 2012. godini bila je religija 62% ukupnog stanovništva Tuve, 38% Kalmikije i 20% Burjatije. Budizam takođe ima 6% vernika u Zabajkalskoj Pokrajini, koji se uglavnom sastoje od etničkih burjata, a od 0,5% do 0,9% u Tomskoj oblasti i Jakutiji. Budističke zajednice se mogu naći u drugim federalnim subjektima u Rusiji, između 0,1% i 0,5% u Sahalinskoj oblasti, Habarovskoj Pokrajini, Amurskoj oblasti, Irkutskoj oblasti, Altaju, Hakasiji, Novosibirskoj oblasti, Tomskoj oblasti, Tjumenskoj oblasti, Orenburškoj oblasti, Arhangeljskoj oblasti, Murmanskoj oblasti, Moskvi i Moskovskoj oblasti, Sankt Peterburgu i Lenjingradskoj oblasti, i Kalinjingradskoj oblasti. U gradovima kao što su Moskva, Sankt Peterburg i Samara, često se do 1% stanovništva identifikuje kao budisti.

Budizam u Rusiji je gotovo isključivo tibetanskih škola u Vađrajani. Mnogo je ruskih obraćenika, a nove škole su često kritikovane od strane predstavnika Geluga kao rezultat rusizovanog (Rossiiski) budizma i zapadnih budističkih misionara.

• 
  Kalmijski Burkan Bakšin Altan Sume u Elisti.
• 
  Paviljoni burjatskog Ivolginjskog dacana u Ivolginsku.
• 
  Posetioci u Ustu-Huriju, tuvanskom budističkom manastiru u Čadanu.
• 
  Dacan Gunzečoinej u Sankt Peterburgu, najseverniji budistički hram u Rusiji.

Hinduizam

Hinduizam, posebno u oblicima krišnaizma, vedizma i tantre, ali i u drugim oblicima, stekao je sledbenike među Rusima od kraja sovjetskog perioda, prvenstveno kroz misionarski rad putujućih gurua i svamija, i organizacija poput Međunarodnog društva za svesnost Krišne (Hare Krišna) i Brahma Kumarisa. Tantra Sanga je nastala u samoj Rusiji. Iskopavanje drevnog idola koji predstavlja Višnua u regionu Volge 2007. godine podstaklo je interesovanje za hinduizam u Rusiji.

Međutim, ruski Hare Krišna se suočava sa neprijateljstvom Ruske pravoslavne crkve. Tužioci u Tomsku su 2011. godine bezuspešno pokušavali da zabrane Bagavad-Gita kao što jeste, centralni tekst Krišnaitskog pokreta, optužbom za ekstremizam. Ruski Krišnaiti u Moskvi dugo su se borili za izgradnju velikog hrama Krišne u glavnom gradu, koji bi nadoknadio prostorije koje su im dodeljene 1989. godine, a kasnije konfiskovane za opštinske planove izgradnje; dodeljivanje zemljišta za hram je više puta ometano i odloženo, a arhiepiskop Nikon iz Ufe zatražio je od sekularnih vlasti da spreče izgradnju „idolopokloničkog paganskog hrama Krišni u samom srcu pravoslavne Rusije”. U avgustu 2016. godine, prostorije manastira Divja Loka, vedskog manastira, osnovanog 2001. godine u Nižnjem Novgorodu, demontirane su od strane lokalnih vlasti nakon što su proglašene nelegalnim u 2015. godini.

Hinduizam u Rusiji je praktikovalo 140.000 ljudi, ili 0,1% od ukupne populacije, u 2012. godini. On je činio 2% stanovništva u Republici Altaj, 0,5% u Samarskoj oblasti, 0,4% u Hakasiji, Kalmikiji, Brjanskoj oblasti, Kamčatki, Kurganskoj oblasti, Tjumenskoj oblasti, Čeljabinskoj oblasti, 0,3% u Sverdlovskoj oblasti, 0,2% do 0,3% u Jamaliji, Krasnodarskoj Pokrajini, Stavropoljskoj Pokrajini, Rostovskoj oblasti, Sahalinskoj oblasti i 0,1% do 0,2% u drugim federalnim subjektima.

• 
  Hare Krišna u Moskvi proslavlja Rata Jatru.
• 
  Masa proslavlja Rata Jatru u Moskvi.
• 
  Hare Krišna poklonici na ulicama Moskve.
• 
  Hare Krišna poklonici dele vegetarijanske obroke.

Taoizam

Taoizam se počeo širiti u Rusiji nakon raspada Sovjetskog Saveza, posebno kroz rad majstora Aleksa Anatole, Rusa i taoističkog sveštenika, osnivača Centra za tradicionalne taoističke studije, koji je aktivan u Moskvi od 2002. godine. Drugi pokret prisutan u Rusiji je vulij taoizam, sa sedištem u Sankt Peterburgu od 2007.

Sloboda veroispovesti

Prema nekim zapadnim komentatorima, poštovanje slobode veroispovesti od strane sekularnih vlasti u Rusiji je opalo od kraja 1990-ih i ranih 2000-ih. U 2006. godini, paganski sveštenik, Vitalij Tanakov, bio je uspešno osuđen za ekstremizam i osuđen na 120 sati obaveznog rada za objavljivanje političko-religijskog trakta Onajeng Ojla (Sveštenik govori), koji je 2009. godine dodat na federalni popis materijala koji se smatra „ekstremističkim”. Godine 2011. došlo je do neuspešnog pokušaja da se zabrani Bhagavad-Gītā As It Is (Bhagavadgita kao što jeste) po istoj optužbi. U avgustu 2016. godine, prostorije vedskog manastira, osnovanog 2001. godine u Nižnjem Novgorodu, srušene su od strane lokalnih vlasti nakon što su proglašene nelegalnim 2015. godine. Primećeno je da su kategorije „ekstremističke” i „totalitarne sekte” konzistentno korišćene kako bi se zabranile religijske grupe koje Ruska pravoslavna crkva klasifikuje kao „netradicionalne”, uključujući i najnovije protestantske crkve i Jehovine svedoke. U Rusiji postoji zabrana aktivnosti Jehovinih svedoka.

U izveštaju Američke komisije za međunarodnu versku slobodu iz 2017. godine navedeno je: „Ruska vlada smatra da je nezavisna religijska aktivnost glavna pretnja društvenoj i političkoj stabilnosti, pristup nasleđen iz sovjetskog perioda”. Tako je po prvi put ova komisija svrstala Rusiju kao jednog od najgorih kršitelja slobode veroispovesti na svetu, „zemlju od posebnog interesa” prema Međunarodnom zakonu o verskoj slobodi. U izveštaju je takođe potvrđeno da je Rusija „jedina država koja ne samo da je kontinuirano pojačavala represiju nad verskom slobodom ... već i da je proširila svoju represivnu politiku... Te politike, od administrativnog uznemiravanja do arbitrarnog zatvaranja do vansudskih ubijanja, se sprovode na sistematičan, kontinuiran i nečuven način”.

Literatura

• Balzer, Marjorie Mandelstam (2015). Religion and Politics in Russia: A Reader. Routledge. ISBN 9781317461128. 
• Bennett, Brian P. (2011). Religion and Language in Post-Soviet Russia. Routledge. ISBN 9781136736131. 
• Borenstein, Eliot (1999). „Suspending Disbelief: "Cults" and Postmodernism in Post-Soviet Russia"”. Ur.: Barker, Adele Marie. Consuming Russia: Popular Culture, Sex, and Society Since Gorbachev. Duke University Press. ISBN 9780822323136. 
• Bourdeaux, Michael (2003). „Trends in Religious Policy”. Eastern Europe, Russia and Central Asia. Taylor and Francis. str. 46—52. ISBN 9781857431377. 
• Fagan, Geraldine (2013). Believing in Russia: Religious Policy After Communism. Routledge. ISBN 9780415490023. 
• Filatov, Sergei; Lunkin, Roman (2006). „Statistics on Religion in Russia: The Reality behind the Figures” (PDF). Religion, State & Society. Routledge. 34 (1). ISSN 0963-7494. S2CID 257032. doi:10.1080/09637490500459875. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 04. 2018. g. Pristupljeno 29. 05. 2019. 
• Kharitonova, Valentina (2015). „Revived Shamanism in the Social Life of Russia” (PDF). Folklore. FB and Media Group of LM. 62: 37—54. ISSN 1406-0949. doi:10.7592/FEJF2015.62. 
• Knox, Zoe (2008). „Religious Freedom in Russia: The Putin Years”. Ur.: Steinberg, Mark D.; Wanner, Catherine. Religion, Morality, and Community in Post-Soviet Societies. Indiana University Press. str. 281—314. ISBN 9780253220387. 
• Rosenthal, Bernice Glatzer, ur. (1997). The Occult in Russian and Soviet Culture. Cornell University Press. ISBN 9780801483318. 
• Tkatcheva, Anna (1994). „Neo-Hindu Movements and Orthodox Christianity in Post-Communist Russia”. India International Centre Quarterly. 21 (2/3): 151—162. JSTOR 23003642. 
• Uzzell, Lawrence (2000). „Advancing Freedom of Belief in Russia”. Ur.: Vanden Heuvel, William. The Future of Freedom in Russia. Templeton Foundation Press. ISBN 9781890151430. 

Spoljašnje veze

• Online "The Reference Book on All Religious Branches and Communities in Russia Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. maj 2019) by Dr. Igor Popov (jezik: ruski)