11. krupska laka pješadijska brigada
| 11. krupska laka pješadijska brigada | |
|---|---|
 Grb 11. krupske lake pješadijske brigade | |
| Postojanje | 1992—1996. Mesto formiranja: Bosanska Krupa |
| Formacija | brigada |
| Jačina | 2.150 [1] prosečno: 2.150 [1] |
| Deo | 2. krajiški korpus |
| Angažovanje | |
| Odlikovanja |  (dva puta) |
| Komandanti | |
| Komandant | Mile Štrbac |
| Komandant 2 | Vukašin Daničić |
| Komandant 3 | Jovan Ostojić (juli 1992 - maj 1995) |
| Komandant 4 | Ranko Miljatović |
Jedanaesta krupska laka pješadijska brigada je bila pješadijska jedinica Vojske Republike Srpske, u sastavu Drugog krajiškog korpusa. Zona odgovornosti ove jedinice je bila teritorija opštine Srpska Krupa, koja je u periodu Odbrambeno-otadžbinskog rata bila u sastavu Republike Srpske. Prema preliminarnim podacima u redovima 11. krupske lake pješadijske brigade u proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu borilo se 2.810 boraca, njih 310 dalo je živote za Republiku Srpsku, a njih 946 je ranjeno.
Sastav i naoružanje[uredi | uredi izvor]
Početkom juna 1992. u svom sastavu je imala oko 1.300 ljudi. Taj broj je narastao na 2.150 početkom 1993. Brigada je u svom sastavu imala: komandu, komandu stana, izviđački vod, vod veze, vod vojne policije, tri pešadijska bataljona, četu minobacača 120 mm, inženjerijsku četu, laki artiljerijsko-raketni vod PVO, mešoviti protivoklopni vod i pozadinsku četu.[1]
Od sredstava ratne tehnike kalibra preko 20 mm jedinica je imala protivavionske topove 20 mm, minobacače 60, 82 i 120 mm i samohodna oruđa 76 mm.[1] Popuna materijalnim sredstvima vršila se iz magacina Teritorijalne odbrane sa područja opštine i delom od 10. korpusa JNA koji se iz Hrvatske povukao na teritoriju Bihaća početkom 1992.[1]
Ratni put[uredi | uredi izvor]
Ratni put većina boraca Krupske brigade je započela 1991 u rezervi JNA na obezbeđenju aerodroma Željava i dalje u borbama protiv ZNG u Ličkim mjestima Rakovica,Drežnik,Vaganac,Slunj i Saborsko gdje stiču ogromno ratno iskustvo.Sam početak sukoba u opštini Bosanska Krupa započeo je jedne aprilske noći 1992 u selu Arapuša kada muslimanska straža puca na automobil sa 3 srbina i ranjava jednog.To je bio znak za uzbunu i Srbi kreću u opkoljavanje sela Arapuša,Zalin,Dubovik i Jasenica.Nakon 3-4 dana pregovora oni su predali oružje i iseljeni su u kolonoma za Sanski Most.Sam grad Krupu 21.4.92. jakim snagama napadaju muslimani sa naselja Alan i sa lijeve obale Une uz podršku jedinica iz Bužima i Kladuše i uspijevaju potisnuti srbske branioce iz centra grada.U pomoć srbskoj braći dolazi "Macolin" bataljon iz Lušci Palanke gdje razbijaju neprijatelja i gone ga preko Une.Sutra dan Hamze ponovo prelaze i zauzimaju jedan dio centra Krupe ali ih srbski borci razbijaju i ponovo gone preko Une.Zatim nakon 2 dana u jednom jakom napadu srbski borci uspijevaju očistiti sela Ostružnica,V.M.Badić i Otoka i staviti pod svoju kontrolu cijelu desnu obalu rijeke Une. VRS 11. krupska laka pješadijska brigada je formirana krajem mjeseca aprila, na teritoriji opštine Srpska Krupa, dijelu bivše opštine Bosanska Krupa, koji je ušao u sastav Republike Srpske. Od jula 1992. do maja 1995. godine komandant brigade je bio Jovan Ostojić. Brigada je za svoje vojne zasluge dva puta odlikovana Ordenom Nemanjića, što dokazuje da je brigada izvršila sve zadatke zbog kojih je formirana, te pomagala svojoj braći širom Republike Srpske.
Brigada se branila na desnoj obali reke Une od Bratića brda do sela Grmuše. Pored svoje zone, učestvovala je u borbenim dejstvima i na drugim delovima fronta van zone korpusa: jedinica jačine čete učestvovala je na frontu Vlasenica – Milići - Han Pijesak 1993. u operaciji Cerska. Dijelovi brigade učestvuju u operaciji Lukavac 93 gdje u sadejstvu sa ostalim jedinicama VRS zauzimaju gradić Trnovo kao i planine Igman i Bjelašnicu.U operaciji Zvezda 94 u rejonu Goražda dijelovi krupske br.učestvuju u pravcu prema fabrici municije Pobeda gdje dolaze do kapija fabrike i bivaju zaustavljeni.Na bihaćkom ratištu u februaru 94.Krupska brigada zajedno sa 17.Ključkom VRS i odredom Orlovi Grmeča učestvuje u akciji Barakovac gdje oslobađa ogromno područje od sela Grabež pa sve do kote Barakovac koja se nalazi nekoliko kilometara iznad grada Bihaća.U ovoj akciji 5.korpusu su naseni strahoviti gubici od 102.poginula muslimanska borca.U jesen 94.u akciji Grmeč 511.brigada 5.korpusa jakim napredovanjem zauzima sela Grmuša i Radić pa dolaze 2 km do samog grada,kada ih IDV 11.krupske ca još interventnim vodom policije i nekolicinom boraca zaustavlja i odbacuje na 4 km od centra Krupe gdje se uspostavlja linija odbrane uz pomoć drugih jedinica VRS koje su došle u ispomoć.Da bi u sledećih nekoliko dana jurišni batoljon hamza pod komandom r.izeta nanića prešao na desnu stranu Une i zauzeo selo Ostružnica,gdje interveniše ponovo IDV 11.Krupske VRS sa još interventnim vodom policije i zaustavljaju napredovanje 505.br i uz pomoć ostalih jedinca VRS koje su došle u ispomoć zatvaraju obruč i 505.ostaje 12 dana u okruženju držeći mostobran i braneći se od skoro svakodnevnih napada jedica VRS koje su pomagale 11.Krupskoj.U kontra ofanzivi ŠTIT pod komandom generala Manojla Milovanovića 505ta se povlači na lijevu stranu obale uz 26 poginulih 147 ranjenih hamzi.Dok kod sela Vranjska kreće ofanziva združenih jedinica VRS i neprijateljske brigade 511 i 503 bivaju potučene i vraćene 15km na početne položaje.Nakon ovih borbi 1.i3.bataljon 11.Krupske vođen izviđačkim vodom sprovodi akciju Mostobran 1 gdje prelaze na lijevu stranu Une razbijaju neprijatelja,zauzimaju dijelove industrijske zone i dominantnu kotu Kobiljnjak.Nekoliko dana kasnije 1.brigada iz Novog Grada preuzima ovaj mostobran da bi 11.Krupska ponovo vođena izviđačima prešla rijeku Uni iznad grada i napravila još jedan jedan mostobran ušavši 4 km u dubinu sela Perna.Strahovite i skoro svakodnevne borbe su trajale na oba mostobrana,mnoge vojne i policijske jedinice su držale položaj i pomagale Krupskoj VRS da bi donji bivao povučen u maju a,gornji u junu 95,tj nakon 5-8 mjeseci držanja mostobrana.Cilj akcija Mostobran 1 i 2 je bio da se razvuku snage 5.korpusa i time pomogne Autonomiji.Interventna četa 4.bataljona 11.Krupske i 1.bataljon Novske br.učestvuju u podršci snagama Autonomne Pokrajine Zapadna Bosna u julu 95,kada 5.korpus izvodi jedan jak napad preko sela Drenovo Tijesno i ulazi u Grmeč.Tada su tražene naše jedinice da se povuku sa autonomije i prebace na Radić.Kako su bili dobro uvezani sa snagama APZB u držanju linije odbrane,komanda NOZB donosi odluku da se umjesto njih sakupe udarne grupe iz Babinih brigada i prebace preko Dvora za Krupu.Njih oko 250 pod Legijinom komandom je stiglo na Radić i u sadejstvu sa odredom Orlovi Grmeča i ostalim jedinicama 2.kk u roku od nekoliko dana razbijaju i vraćaju neprijatelja na početne položaje.Nakon Nato udara i pritiska da se rat u BiH privede kraju 5.korpus 11.9.prolazi ne branjenu liniju u selu Hrgar i napreduje prema Petrovcu i Ključu gdje skoro cijeli Grmeč biva ne branjen osim na Krupskom dijelu, gdje Krupska brigada uz pomoć IDČ i jednog bataljona 6.sanske i jedne čete 1.novogradske ostaje u poluokruženju i uz teške borbe koje su trajale 4-5 dana sa taktičkim povlačenjem od mjesta napojište-V.Radić-M.Radić-Vranjska 16.9.počinje sa izvlačenjem prema Duboviku.Glavnina snaga izvlači se preko vrela Krušnice prema selu Pučenik,jedan prema Jasenici a, jedan dio preko Krupe i dalje prema Novom Gradu napuštajući samu Krupu i sva sela bez borbi.Novska brigada je 17.9.uputila 2.bataljon kao ispomoć u rejon Dubovika ali je i on povučen jer je 505.jako napredovala prema Sanskom Mostu i 511.uz podršku drugih jedinica 5.korpusa prema Budimlić Japri.Brigada se zaustavlja u Prijedoru i biva upućena u ispomoć 6.Sanskoj u rejon Podvidače gdje vodi borbe sa 503.cazin i potiskuje ih na liniju Kozin-Lipnik-do Lušci Palanka i formiraju liniju odbrane.Tada pada Sanski Most i brigada se povlači u šire područje Budimlić Japre i formira liniju odbrane u selima Duge Njive-Hadrovci-Glušci-Okanova Bukva i tu dočekuje Dejton.Sa područja opšine Bosanska Krupa je poginulo 310 boraca,210 u Krupskoj brigadi a ostali po drugim jedinicama i raznim nesrećnim slučajevima. Hvala svim borcima 11.Krupske VRS koji su dali svoje učešće u odbrani srbskog naroda Krupe a posebne zasluge borcima IDV. Slava svima koji položiše svoje živote,Amin. [1]
Posleratni period[uredi | uredi izvor]
Opština Srpska Krupa je nakon Dejtonskog sporazuma izgubila veliki dio teritorije, a na dijelu koji je ostao u Republici Srpskoj, formirana je opština Krupa na Uni.
Dan brigade[uredi | uredi izvor]
Tokom aprila mjeseca svake godine, u Donjem Duboviku, sjedištu opštine Krupe na Uni, kod centralnog spomen obilježja, obilježavaju se dani 11. krupske lake pješadijske brigade, u organizaciji mjesne kancelarije Boračke organizacije i opštine Krupa na Uni.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Opština Krupa na Uni
- Opština Bosanska Krupa
- 2. krajiški korpus Vojske Republike Srpske
- Vojska Republike Srpske
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Drugi krajiški 2019, str. 279.
- ^ „Obilježen Dan 11. krupske lake pješadijske brigade”. RTRS. Pristupljeno 28. 7. 2016.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kukobat, Dušan; Dimitrijević, Bojan B. (2019). 2. krajiški korpus Vojske Republike Srpske. Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica. ISBN 978-99976-730-5-3.
