Patra
| Patra Πάτρα | |
|---|---|
 Pogled iz luke na grad | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Grčka |
| Periferija | Zapadna Grčka |
| Okrug | Ahaja |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 213.984 [1] |
| — gustina | 642,32 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 38° 14′ 47″ S; 21° 44′ 06″ I / 38.2463006° S; 21.7350673° I |
| Vremenska zona | UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST) |
| Aps. visina | 10 m |
| Površina | 333,14 km2 |
  Patra Patra na karti Grčke | |
| Poštanski broj | 26x xx |
| Registarska oznaka | ΑΧ |
Patra ili Patras (grč. Πάτρα) je treći po veličini grad u Grčkoj i glavni grad periferije Zapadna Grčka, okruga Ahaja i opštine Patra/Patras. Smješten je u sjevernom dijelu poluostrva Peloponez, na obali Patraskog zaliva, 215 kilometara zapadno od prestonice Atine.
Gradsko područje Patrasa sa preko 280 hiljada stanovnika je treće po veličini u Grčkoj, a obuhvata uz sam grad i niz opština i naselja duž zaliva.
Patras je proglašen za Evropski grad kulture 2006. Ovde se nalazi KK Promiteas Patra.
Ime[uredi | uredi izvor]
Grad je verovatno dobio današnji naziv po mitskom liku Patreasu, potomka mitskog Lakademnona, osnivača Sparte.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Grad Patras se nalazi u krajnje severnom delu grčkog poluostrva i istorijske pokrajine Peloponez, na mestu gde se poluostrvo najviše pribiližava severozapadnom kopnu Grčke. Grad je primorski i izlazi na istoimeni Patraski zaliv i to na njegov krajnje istočni deo, blizu tesnaca Rio-Antirio (7 km), gde se na ovaj zaliv nadovezuje Korintski zaliv. Grad i okolina spadaju u delove Grčke sa velikom seizmičkom aktivnošću.
Obala kod Patrasa nije široka, već se nedaleko od nje izdižu planine Panahaiko (1.926 m). Ovo je uslovilo podelu grada na donji i gornji deo, povezane međusobno stepenicama. Gornji grad je stariji i tu se nalazi očuvana tvrđava. Donji deo je nastao tokom poslednjih 200 godina u nekad močvarnom priobalju i blisko je povezan sa sadržajima luke. Oba dela grada razvila su se oko manjih reka Glafkos i Haradros.
Klima u Patrasu je sredozemna, sa žarkim i dugim letima i blagim i kišovitim zimama. Na okolnim planinama ona dobija oštrije crte.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Najstariji arheološki nalazi u području Patrasa govore da je ovo područje bilo naseljeno još u vreme praistorije (3. milenijum p. n. e.). Značajnije naselje na ovom mestu javilo se tokom Mikenske civilizacije (1580—1100. godine p. n. e.). Naselje je u ovo vreme naseljeno Ahajcima. Ono nije igralo značajnu ulogu tokom vremena stare Grčke, ali je u vreme pre dolaska Rimljana izraslo u razvijenu luku. Tada naselje postaje sedište Ahajskog saveza. Po rimskom osvajanju grada 146. p. n. e. on zadržava položaj važnog grada u provinciji Ahaji. Takođe, grad je bio jedno od prvih mesta hristijanizacije u Evropi. U gradu je razapet sveti Andrej.
Tokom većeg dela srednjeg veka Patras je u okviru Vizantije, kao važno gradsko središte sa razvijenim zanatima i trgovinom. Grad je i važna luka na jugozapadu carstva. Ovo je posebno osobeno za razdoblje 9. i 10. veka. 1204. godine grad su, kao i veći deo Vizantije, osvojili Krstaši. Oni tu osnivaju Kneževinu Ahaju. Pod njima grad ostaje sve do 1430. godine, kada se kratko vreme nalazi ponovo u rukama oslabljene Vizantije.
Patras Turci Osmanlije osvajaju 1458. godine pod Mehmedom II. Grad dobija novo ime „Balijadabra“, od grčkog oblika „Palaja Patra“. Iako je sultan Mehmed II u želji očuvanja grada dao njemu povlastice, Patras je počeo propadati, a naročito posle nekoliko napada Venecije i Đenove na sada turski grad tokom 15. i 16. veka.
1821. godine je počeo Grčki ustanak i Grci iz Patrasa i njegove okoline aktivno učestvuju. Međutim, turska posada u gradu i tvrđavi ostaje sve do 1828. godine. Te godine grad zauzimaju ustanici uz pomoć francuske flote. Grad se ubrzo razvio u drugi po važnosti grad novoosnovane Grčke, pre svega zahvaljujući važnim lučkim delatnostima. U 20. vek grad je ušao kao najsavremeniji grad u zemlji sa uličnim električnim osvetljenjem i električnim tramvajima. Ovo je i razdoblje sa intenzivnom izgradnjom velelepnih zdanja gradskih ustanova i privatnih kuća.
Međutim, posle Grčko-turskog rata 1923. godine u grad se masovno doseljavaju i grčke prebeglice iz Male Azije, što dovodi do naglog rasta grada i masovne divlje gradnje. Novi udarac razvoju Patrasa bila su velika bombardovanja od strane Italijana tokom Drugog svetskog rata. Posle toga počinje izgradnja grada i on se poslednjih decenija brzo osavremenjava.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|
| 152.570 | 160.400 | 168.034[1] |
| Istrorijsko kretanje stanovništva[2][3][4] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Godina | grad | Gradsko područje | ||
| 1853. | 15.854 | 19.499 | ||
| 1870. | 16.641 | 26.190 | ||
| 1889. | 33.529 | 44.970 | ||
| 1896. | 37.985 | 51.932 | ||
| 1920. | 52.174 | - | ||
| 1928. | 61.278 | - | ||
| 1951. | 87.570 | 94.192 | ||
| 1971. | 112.228 | 120.847 | ||
| 1981. | 142.163 | 154.596 | ||
| 1991. | 161.782 | 190.463 | ||
| 2001. | 171.616 | 210.494 | ||
| 2007. (procena) | 180.000 | 230.000 | ||
Patras danas ima oko 230.000 stanovnika u gradu i okolini. Stanovništvo su uglavnom etnički Grci, mada se poslednjih decenija doselilo i dosta stranaca.
"Veliki Patras“ (grad sa predgrađima) je treća po veličina gradska celina u državi. Za nju je osoben izdužen oblik duž zaliva, dugo ko 25 km, zbog uzane obale. Najbrži rast imaju predgrađa na zapadu, gde je priobalno ravničarsko područje znatno šire.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Patras je važan industrijski centar zapadne Grčke. Poslednjih decenija grad se okrenuo razvoju tercijarnog sektora (trgovina, saobraćaj, ugostiteljstvo), dok je tradicionalna industrija (mahom prehrambena i tekstilna) postepeno premeštena u južna predgrađa. Poslednjih decenija razvija se i farmaceutska industrija.
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Patras je od davnina najvažnije saobraćajno čvorište u zapadnoj Grčkoj. Preko njega odvija se najveći deo pomorskog prometa sa Jonskim ostrvima i Italijom. Gradska luka, danas u samom gradskom jezgru, oduvek je bila stecište gradskih dešavanja, ali je ona poslednjih decenija postala ograničenje u rastu i razvoju grada. Zbog toga se danas intenzivno izgrađuje nova luka u jugozapadnom delu grada, koja bi trebalo da zameni staru.
Do Patrasa vodi savremeni auto-put od Atine, koji par kilometara pre grada skreće ka severu i prelazi moreuz Rio-Antirio preko istoimenog mosta (završen 2004. ), najmonumentalnijeg mosta u Grčkoj. 2002. godine završena je izgradnja auto-putnog prstena sa južne strane grada.
Gradovi pobratimi[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Detailed census results 2011”. Arhivirano iz originala 16. 10. 2015. g. Pristupljeno 7. 5. 2015.
- ^ 1928-1980 statistical data are from: "The population of Greece in the second half of the 20th century". Hellenic Republic. National Statistical Service of Greece. Athens 1980 & "Statistical Yearbook of Greece" Hellenic Republic. National Statistical Service of Greece. Athens 1980
- ^ Population data from 1853 to 1920 are cited from: Kosta N. Triantafyllou, "Istorikon Lexikon ton Patron: Istoria tis poleos ton Patron apo arxaiotaton xronon eos simeron kata alphavitikin eidologikin katataksin" 3rd edition, Patrai 1995
- ^ Data on municipal and urban population refer to permanent population and are taken from: the "2001 Census" of the „National Statistical Service of Greece”. Pristupljeno 17. 4. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
