Operacija Krivaja

Pad Srebrenice i Žepe
	Deo rata u Bosni i Hercegovini
	; Tok vojnih operacija prilikom zauzimanja Srebrenice (Krivaja 95) i Žepe (Stupčanica 95)
Vreme	6. jul — 25. jul 1995.
Mesto	Istočna Bosna
Uzrok	Etničko čišćenje Zapadne Slavonije, koja je bila pod zaštitom UN, čije snage nisu zaštitile srpsko stanovništvo.; Napad Bošnjaka iz zaštićene zone Srebrenica na srpsko selo Višnjica
Ishod	Pobeda Vojske Republike Srpske
Teritorijalne; promene	Srpsko zauzimanje Srebrenice i Žepe
Sukobljene strane
Republika Srpska; Indirektni učesnici:; SRJ	Republika Bosna i Hercegovina; Indirektni učesnici:; UNPROFOR; * Holandija; * Ukrajina
Komandanti i vođe
Ratko Mladić; Radislav Krstić; Milorad Pelemiš	Ramiz Bećirović (Srebrenica); Ejub Golić (proboj do Tuzle); Avdo Palić † (Žepa) ; Tom Karemans
Jačina
9.750 vojnika	5.500 — 6.200 vojnika (Srebrenica); 1.500 vojnika (Žepa); 370 mirovnjaka i 2 F-16 (Srebrenica); 79 mirovnjaka (Žepa)
Žrtve i gubici
300 — 500 poginulih i ranjenih	Oko 700 poginulih i ranjenih (→Srbija); 750 i 1.500 zarobljenih (Srebrenica i Žepa)

Operacija Krivaja ili Operacija Krivaja 95 je šifrovani naziv vojne operacije koju je Vojska Republike Srpske realizovala tokom rata u Bosni i Hercegovini u periodu od 6. do 25. jula 1995. godine.

Pad Srebrenice je najpoznatiji i ideologizovani događaj u građanskom ratu u BiH 1992 — 1995. godine. Iako je Savet bezbednosti Organizacije ujedinjenih nacija 18. aprila 1993. godine, rezolucijom 819, mesto Srebrenica proglasio za demilitarizovanu zonu pod zaštitom UN; ipak je VRS 11. jula 1995. zauzela Srebrenicu.

Prema prvoj verziji,^[2] 28. divizija ARBiH nije pružala otpor Srbima, sve dok nisu u noći između 11. i 12. jula vojno sposobni muslimanski muškarci, od 12.000 — 15.000 ljudi, napustili enklave da bi izvršili proboj prema Tuzli i Kladnju. Žrtava na muslimanskoj strani je bilo između 1.800 i 2.000. U Potočarima su muškarci odvojeni od 25.000 žena i djece koje su autobusima odvedene u pravcu Kladnja - teritorije pod kontrolom Armije RBiH. Više od 50 Bošnjaka muškaraca su pali kao žrtva linčovanja i krvne osvete od strane pripadnike VRS.^[3] Od 500 — 700 muškaraca, uključujući i Ibrana Mustafića, su bili zarobljeni da otpušteni iz zatvora tokom proleća 1996. godine. Pored toga, osam pripadnika 10. diverzantskog odreda VRS su učestvovali u streljanju 153 Muslimana iz Srebrenice 16. jula 1995. godine na poljoprivrednom dobru Branjevo kod Pilice.^[4]

Prema drugoj verziji, genocid u Srebrenici podrazumijeva masovna planska ubistva oko 8.000 bošnjačkih muškaraca i dječaka između 13 i 77 godina. Bivši pomagač fašističkog okupatora i pripadnik divizija SS-a Handžar Alija Izetbegović okarakterisao je masakr u Srebrenici kao ”najveći genocid u Evropi posle Drugog svetskog rata”. Međunarodni sud pravde (MSP) u Hagu je 26. februara 2007. u presudi po tužbi BiH protiv SRJ, ovaj zločin nije opisao kao genocid.^[5]^[6]^[7] 11. jul je u Evropskom parlamentu 15. januara 2009. godine proglašen „Danom sećanja na srebrenički genocid“.

Pad Žepe (zaštićene zone od 6. maja 1993. godine) je manje poznati i prećutan događaj. Srbi su napali muslimansku enklavu u Žepi 13. jula, da bi je konačno osvojili tek 25. jula 1995. godine. Rezultat tog juriša je bio 70 poginulih Žepljaka, oko 10.000 evakuisanih i 150 — 200 ranjenih prema Kladnju i Sarajevu, kao i 1.500 ratnih zarobljenika. Jedina žrtva pada Žepe je bio pukovnik ARBiH Avdo Palić, koji je nestao 27. jula 1995. godine tokom pregovora sa predstavnicima srpske vojske o evakuaciji civilnog stanovništva Žepe.

Odmah nakon pada Srebrenice i Žepe, NATO je izrazio spremnost da avioni NATO bombarduju srpske položaje u istočnoj Bosni, da bi sprečili pad treće „zaštićene zone“ - Goražde. Tvrđenja da je nakon pada Srebrenice „nestalo“ 7-10 hiljada Bošnjaka, „satelitski snimci“ „masovnih gubilišta“ oko Srebrenice i montirana eksplozija na Markalama 28. avgusta 1995. godine, bili su povod za NATO intervenciju. NATO bombardovanje je pružilo podršku Hrvatima i Bošnjacima, što je dovelo do Dejtonskog mirovnog sporazuma i kraja rata u Bosni i Hercegovini.

Cilj operacije Krivaja[uredi | uredi izvor]

U presudi koju je izrekao haški tribunal generalu VRS Radislavu Krstiću je konstatovano da je cilj operacije Krivaja 95 bio da se umanji teritorija zaštićene zona Srebrenica, tako da obuhvata samo urbani centar grada.^[8]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Patrik Bario: „Neposredno uoči događaja, u noći između 11. i 12. jula, u enklavi se zateklo 40.000 ljudi, a od toga je 25.000 bilo žena, dece i starih koji ni jednog trenutka nisu bili ugroženi. Iz te mase izdvojeno je jedino oko 750 sumnjivih, pa je 500 pušteno, a 255 zadržano i zatvoreno u Zvorniku, i „moguće je da je došlo do pogubljenja tih ljudi”, prepričao je Bario. Što se tiče preostalog broja od 15.000, to su sve bili muškarci pod oružjem koji su se u okolnim šumama, tokom noći, sukobili sa srpskom vojskom i žrtava je bilo mnogo na obe strane, na srpskoj oko 500, a na muslimanskoj između 1.800 i 2.000."
^ Analiza posmatrača UN-a Filipa Korvina Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2010), Pristupljeno 17. 4. 2013.
^ Aleksandr Ionov „Operacii „Krivaя-95" i „Stupčanica-95": osvoboždenie Srebrenicы i Žepы", Pristupljeno 17. 4. 2013.
^ Slučaй Эrdemovič i neraskrыtaя istina o Srebrenice, Pristupljeno 17. 4. 2013.
^ Genocida nije bilo^{[mrtva veza]}, M. Labus, Večernje novosti, 20. mart 2007.
^ Sud: Srbija nije kriva za genocid
^ [1]^{[mrtva veza]} International Court of Justice, Summary 2007/2
^ „Presuda Sudskog veća Haškog tribunala izrečena 2. avgusta 2001. godine, kojom je general Krstić osuđen na 46 godina zatvora” (PDF) (na jeziku: engleski). Pristupljeno 16. 7. 2010. „„The Trial Chamber finds that the plan for Krivaja 95 was aimed at reducing the “safe area” of Srebrenica to its urban core and was a step towards the larger VRS goal of plunging the Bosnian Muslim population into humanitarian crisis and, ultimately, eliminating the enclave.“”

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ovaj članak vezan za ratove i bitke je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

[1] Patrik Bario: „Neposredno uoči događaja, u noći između 11. i 12. jula, u enklavi se zateklo 40.000 ljudi, a od toga je 25.000 bilo žena, dece i starih koji ni jednog trenutka nisu bili ugroženi. Iz te mase izdvojeno je jedino oko 750 sumnjivih, pa je 500 pušteno, a 255 zadržano i zatvoreno u Zvorniku, i „moguće je da je došlo do pogubljenja tih ljudi”, prepričao je Bario. Što se tiče preostalog broja od 15.000, to su sve bili muškarci pod oružjem koji su se u okolnim šumama, tokom noći, sukobili sa srpskom vojskom i žrtava je bilo mnogo na obe strane, na srpskoj oko 500, a na muslimanskoj između 1.800 i 2.000."

[2] Analiza posmatrača UN-a Filipa Korvina Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2010), Pristupljeno 17. 4. 2013.

[3] Aleksandr Ionov „Operacii „Krivaя-95" i „Stupčanica-95": osvoboždenie Srebrenicы i Žepы", Pristupljeno 17. 4. 2013.

[4] Slučaй Эrdemovič i neraskrыtaя istina o Srebrenice, Pristupljeno 17. 4. 2013.

[5] Genocida nije bilo^{[mrtva veza]}, M. Labus, Večernje novosti, 20. mart 2007.

[6] Sud: Srbija nije kriva za genocid

[7] [1]^{[mrtva veza]} International Court of Justice, Summary 2007/2

[8] „Presuda Sudskog veća Haškog tribunala izrečena 2. avgusta 2001. godine, kojom je general Krstić osuđen na 46 godina zatvora” (PDF) (na jeziku: engleski). Pristupljeno 16. 7. 2010. „„The Trial Chamber finds that the plan for Krivaja 95 was aimed at reducing the “safe area” of Srebrenica to its urban core and was a step towards the larger VRS goal of plunging the Bosnian Muslim population into humanitarian crisis and, ultimately, eliminating the enclave.“”

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Normativna kontrola
Državne	Francuska BnF podaci
Ostale	IdRef