Bitka kod Zlatice
| Bitka kod Zlatice | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Srpsko-turski ratovi | |||||||
 Srednja Gora u Bugarskoj | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
.svg){kind=small} Kraljevina Ugarska Kraljevina Poljska Srpska despotovina |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Vladislav III Janko Hunjadi Đurađ Branković |
Kasim-paša Turahan-beg Isak-beg | ||||||
| Jačina | |||||||
|
|
| ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
|
| ||||||
Bitka kod Zlatice (bugarski: Bitka pri Zlatica) se odigrala 12. decembra 1443. godine[1][2] između Otomanskog carstva i Srpsko-Mađarskih trupa na prostoru današnje Bugarske. Do bitke je došlo kod Zlatiškog prolaza u blizini grada Zlatice na planini Balkan (Stara planina) koja se tada nalazila u sastavu Osmanskog carstva. Nestrpljivost poljskog kralja i jačina zime primorali su Hunjadija (februara 1444. godine) da se vrati kući, ali ne pre nego što sultanova moć ne bude potpuno slomljena u Bosni, Hercegovini, Srbiji, Bugarskoj i Albaniji.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Još 1440. godine Janko Hunjadi je postao savetnik od poverenja i visoko cenjen kao vojnik Poljskog kralja Vladislava III. Hunjadi je za svaja dela bio nagrađen tako što biva unapređen u kapetana Beogradske tvrđave i zadužen za vođenje vojnih operacaija protiv turaka. Kralj Vladislav je odao priznanje Hunjadiju za njegove zasluge i darovao mu imanja u istočnoj Ugarskoj. Hunjadi je veoma brzo pokazao svoje izvanredne sposobnosti za upravljanje vojskom tokom odbrane od turaka sa veoma ograničenim sredstvima koja su mu stojala na raspolaganju. On je izašao kao pobednik kod Semendrije porazivši Isak-bega 1441. godine, nedaleko od Nagisbena u Transilvaniji čime su bile uništene otmanske snage i omogućilo oporavak Ugarske i njeno ponovno sizerenstvo nad Vlaškom. U julu 1442. godine kod Gvozdenih vrata porazio je velike turske snage od 80 000 vojnika koje je lično pedvodio rumelijski beglerbeg Šahabedin. Ova pobeda od Hunjadija načinila jednog od načuvenijih turskih neprijatelja koji se kao takav pročuo širom hrišćanske evrope, što će mu kasnije poslužiti kao motivacija za pokretanje pohoda 1443. pod vođstvom kralja Vladislava, poznate ekspedicije ili Duga kampanja gde se odigrala Bitka kod Niša kao jedan od bitnijih operacija u ovom rati. U Hunjadijevoj pratnji se tokom pohoda nalazio Đulijano Cezarini[3]. Bitka se odigrala između meta Bovan(u okolini Aleksinca) i Niša 3. novembra 1443. godine.[2] Osmanske snage su predvodili Kasim-paša, beglerbeg Rumelije, Turahan-beg i Isak-beg.[4] Nakon turskog poraza, prilikom povlačenja svojih snaga Kasim paša i Turhan-beg spalili su sva sela između Niša i Sofije[5]. Otomanski izvori opravdavaju osmanski poraz nedostatkom saradnje između turske vojske na čijem čelu se nalaziloviše različitih komandanata[6].
Bitka[uredi | uredi izvor]
Sve do bitke na Zlatici krstaške snage se nisu susrele sa glavninom otomanske vojske, ali su se susrele sa gradskim garnizonima duž puta za Hadrianopolj[7]. Samo su kod Zlatice naišli na snažan i dobro organizovan otpor turske vojske[7]. Jaka zima i hladno vreme išle su na ruku turcima koji su se branili od krstaške vojske[8]. Otomanskim snagama je komandovao Kasim paša[9]. Krastaši su imali nameru da nastave sa napredovanjem ka Hadrianopolju kroz šume Srednje Gore[9]. Kada su stigli do Zlatice više nisu bili u stanju da nastave sa napredovanjem, jer su im dalji put preprečile velike otomanske snage, vreme je bilo izuzetno hladno, snabdevanje hranom i oružjem postalo je otežano a položaj hrišćana još više su otežavali stalni napadi Kasim paše[9].
Posledice[uredi | uredi izvor]
Nakon bitke na Zlatici i naknadnog povlačenja krstaša, prostor na kome se odigrala bitka i njegova okolina bili su potpuno uništeni. Srbija je bila uništena, a Sofija je uništena i spaljena, pretvorena u „crno polje” sa svojim okolnim selima koja su se pretvorila u „crni ugalj”.[10] Od ovog pohoda 1443. godine jedini koji je uspeo da izvuče neku korist bio je srpski despot Đurađ Branković[11]. Međutim, doku su marširali kući, srpski deo snaga koji je ostao na začelju, je iz zasede porazio nadolazeće turske snage u bici kod Kunovice, gde je Mahmud-beg, sultanov zet i brat velikog vezira Čanadirlil Halil paše, bio zarobljen[12].
Istorijski izvori[uredi | uredi izvor]
Među istoričarima postoje nesuglasice o tome koje pobednik bitke[13][14]. Prema istoričaru Halilu Inalčiku „İzladi ve Varna Savaşları (1443—1444) Üzerinde Gazavatnâme” nepoznatog autora, je najpouzdaniji izvor od svih otomanskih hronika, o događajima povezanim sa bitkom kod Zlatice i bitke kod Varne[15].
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mellersh & Williams 1999, str. 527
- ^ a b Setton, Hazard & Zacour 1990, str. 270.
- ^ Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. str. 25. ISBN 978-0-691-01078-6. „John Hunyadi accompanied by the cardinal-legate Giuliano Cesarini”
- ^ Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. str. 25. ISBN 978-0-691-01078-6. „The combined host met Ottoman forces first on November 3, 1443, between the castle of Bolvan (near Aleksinac) and the city of Niš. Here Kasim Bey, then governor of Rumelia, Ishak Bey and other standard bearers were defeated”
- ^ Imber, Colin (2006). The Crusade of Varna, 1443—45. Aldershot ; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop. str. 16. ISBN 978-0-7546-0144-9. OCLC 470458159. Pristupljeno 1. 7. 2018. „In the course of their flight Kasim and Turahan burned all villages between Niš and Sofia.”
- ^ Imber, Colin (2006). The Crusade of Varna, 1443—45. Aldershot ; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop. str. 270. ISBN 978-0-7546-0144-9. OCLC 470458159. Pristupljeno 1. 7. 2018. „The Ottoman sources in general emphasize the disagreement and lack of cooperation between frontier Ottoman forces under Turakhan and sipahi army under Kasim”
- ^ a b Fine 1994, str. 548
- ^ Stadtmüller, Georg (1988). Ungarn-Jahrbuch. Hase und Koehler Verlag. str. 16.
- ^ a b v Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. str. 25. ISBN 978-0-691-01078-6.
- ^ Boyar, Ebru; Fleet, Kate (2010). A Social History of Ottoman Istanbul. Cambridge University Press. str. 25. ISBN 978-1-139-48444-2.
- ^ The Cambridge Medieval History Series volumes 1-5. Plantagenet Publishing. str. 1728. GGKEY:G636GD76LW7.
- ^ Imber, Colin (2007). „Introduction”. The Crusade of Varna, 1443—45 (PDF)
|format=zahteva|url=(pomoć). Ashgate Publishing. str. 9—31. ISBN 978-0-7546-0144-9. Tekst „ access” ignorisan (pomoć) - ^ Palabiyik, Mustafa Serdar (2012). „The Changing Ottoman Perception of War: From the Foundation of the Empire to its Disintegration”. Ur.: Plaw, Avery. The Metamorphosis of War. New York, United States of America. str. 129.
- ^ T. C. F. Hopkins (2007). Empires, Wars, and Battles. New York, United States of America. str. 207.
- ^ Blagojević, Božidar (1984). Zbornik radova sa naučnih skupova u Negotinu i Kladovu povodom obeležavanja 170 godina od pogibije Hajduk-Veljka Petrovića i 150 godina oslobođenja od Turaka. Izd. Međuopštinska konferencija SSRN Zaječar, Balkanološki institut SANU. str. 35.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. str. 25. ISBN 978-0-691-01078-6. „John Hunyadi accompanied by the cardinal-legate Giuliano Cesarini”
- Stadtmüller, Georg (1988). Ungarn-Jahrbuch. Hase und Koehler Verlag. str. 16.
- Mellersh, H. E. L.; Williams, Neville (1999). Chronology of World History. ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-155-7.
- Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P. (1990). A History of the Crusades: The Impact of the Crusades on Europe. University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-10744-4.
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5.
