Gračanička bitka
| Gračanička bitka | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo građanskog rata u Srbiji (1402—1412) | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Brankovići Osmansko carstvo |
 Lazarevići | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Đurađ Branković |
Stefan Lazarević Vuk Lazarević Uglješa Vlatković[a] | ||||||
Gračanička bitka ili bitka kod Tripolja je vođena 21. novembra 1402. godine kod Tripolja blizu Gračanice na Kosovu, između Lazarevića sa jedne i Brankovića, potpomognutih osmanskim snagama, sa druge strane. Završena je pobedom Lazarevića[1][2] i predstavlja početak građanskog rata u Srbiji, koji će trajati sve do 1412. godine.
Povod i pripreme za bitku[uredi | uredi izvor]
Otvoreni sukob između Lazarevića i Brankovića, otpočeo je par meseci ranije, tokom njihovog boravka u Carigradu, na povratku iz Angorske bitke, u kojoj su učestvovali kao vazali osmanskog sultana. Tada je Đurađ, po naredbi Stefana Lazarevića, zatvoren u tamnicu. Pravi razlog nije poznat, a najverovatnije je u pitanju bio Đurđev plan da se približi Sulejmanu,[2] jednom od sinova sultana Bajazita koji su se borili oko vlasti.
Nakon odlaska Lazarevića iz vizantijske prestonice, koji su brodovima krenuli ka Srbiji, Đurađ se oslobodio iz zatvora i otišao kod Sulejmana, koji mu je dao pomoćne odrede da spreči povratak Lazarevića u njihovu zemlju. Sa ovim trupama i uz pomoć sopstvenih snaga, Brankovići su zaposeli glavne putne pravce po Kosovu i Metohiji, kuda se očekivalo da će Lazarevići proći, iz Zete, u kojoj su se iskrcali. Sam Sulejman nije imao poverenja u Đurđa, zbog čega je sa osmanskim snagama poslao i svog zapovednika, kome je posebno naglasio da nadgleda Đurđa.
Pored oko 260 svojih ljudi koji su putovali sa njima, Lazarevićima se u Zeti priključila vojska supruga njihove sestre Jelene, Đurđa Balšića. Dodatne vojne odrede je okupila njihova majka Milica u njihovoj državi i poslala ih njima u susret. Koristeći se sporednim putevima, oni su iz Bara, preko Skadra došli do Gračanice na Kosovu i spojili se sa ostatkom svojih snaga.
Tok bitke[uredi | uredi izvor]
Do bitke je došlo 21. novembra kod Tripolja, nedaleko od Gračanice. Despot Stefan je svoje snage podelio na dva dela, tako što je veći, pod komandom svog brata Vuka, uputio protiv snaga kojima je komandovao Đurađ, dok je on sam, sa manjim delom vojske, napao osmanske odrede.
Stefanove snage su potukle protivnika, a veliku ulogu u tome imao je kesar Uglješa Vlatković,[2] koji se nalazio u redovima osmanskih snaga, kao njihov vazal. On je Stefana izvestio o osmanskom ratnom planu, a pred samu bitku je pričama o snazi Stefanove vojske praktično urušio moral Osmanlija, zbog čega je Stefanu pružen slab otpor.[b] Kada je otpočela sama bitka, Uglješa je prešao na Stefanovu stranu i njegove snage su potukle osmansku vojsku. Na drugoj strani, Vuk je u borbi sa Đurđem potisnut, ali se bitka na kraju završila potpunim porazom[1] Brankovića.
Dešavanja posle bitke[uredi | uredi izvor]
Lazarevići su posle bitke otišli u Novo Brdo, u kome je došlo do verbalnog sukoba između Stefana i Vuka. Despot je mlađem bratu prebacio nepoznavanje ratne veštine i gubitke u ljudstvu,[2] jer je glavnina njihovih snaga, kojom je komandovao Vuk, poražena u borbi sa vojskom koju je predvodio Đurađ Branković. Upravo ovaj razgovor, kasnije će dovesti do otvorenog sukoba između Vuka i Stefana.
Zbog zasluga u pobedi Lazarevića, Stefan je kesaru Uglješi Vlatkoviću potvrdio vlast nad Vranjem, Inogoštem (Surdulica) i Preševom, koji su ranije pripadali njegovom ocu[v] i te oblasti su ušle u sastav Srpske despotovine.
Pobedom u ovoj bici, despot Stefan je uspeo da se vrati u Srbiju i povrati svoj vlast nad njom. Sama bitka predstavlja početak građanskog rata između Lazarevića i Brankovića, koji će trajati čitavo desetleće i biće prepleten sa građanskim ratom koji se u Osmanskom carstvu vodio među Bajazitovim sinovima. Ova borba će se okončati 1412. godine, kada su se jedini preostali predstavnici dve porodice, Stefan i Đurađ izmirili i započeli zajednički rad na jačanju Srbije.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Prešao na strani Lazarevića i značajno doprineo pobedi.
- ^ „Protiv njih (Osmanlija) veoma hrabro udari, a kada su ga ovi ugledali, kliknuše jedan drugome: Pogledajte, pogledajte Lazareva sina! I odmah sa rečju dadoše se u bekstvo.“ (Konstantin Filozof, [1]) „... čim je nastala bitka, Turci se skoro dadoše u bekstvo.“ (Mavro Orbini, [2])
- ^ Otac Uglješe Vlatkovića, bio je sevastokrator Vlatko Paskačić, gospodar Slavišta, Vranja, Inogošta i Preševa.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2001). Srpske dinastije. Novi Sad: Plantoneum. ISBN 86-83639-01-0.
- ^ a b v g Grupa autora (1982). Istorija srpskog naroda II. Beograd.
