Valjevo

Valjevo
Valjevo- kolaž slika (Hram Vaskrsenja Gospodnjeg, Kula Nenadovića, Spomenik pesništvu sa likom Desanke Maksimović, Zgrada Opštinskog suda (Načelstvo) u Valjevu, Istraživačka stanica Petnica, Spomenik na mestu gde se desila seča knezova, Tešnjar- stari deo grada, Brana Stubo-Rovni, Matična biblioteka „Ljubomir Nenadović“ Valjevo)
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Kolubarski
Grad	Valjevo
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2022.	56.059
— gustina	61,94 st./km2
Aglomeracija (2022.)	82.169
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 16′ 27″ S; 19° 53′ 28″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	185 m
Površina	905 km2
Valjevo Valjevo na karti Srbije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Lazar Gojković (SNS)
Poštanski broj	14000
Pozivni broj	014
Registarska oznaka	VA
Veb-sajt
www.valjevo.rs

Valjevo je gradsko naselje i sedište istoimene teritorijalne jedinice u Srbiji. Administrativni je centar Kolubarskog upravnog okruga. Nalazi se u Šumadiji i zapadnoj Srbiji, na nepunih 100 km jugozapadno od Beograda. Gradsko jezgro smešteno je u kotlini kroz koju protiče reka Kolubara. Valjevo spada među veća i razvijenija naselja u Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 56.059 stanovnika, dok šira oblast grada Valjeva broji 82.169 ljudi. Nalazi se na prosečnoj nadmorskoj visini od 185 m.

Tokom istorije srpskog naroda Valjevci su često imali istaknutu ulogu u pokretima za nacionalno oslobođenje, ali, pored vojskovođa i narodnih vođa, znatan je i broj značajnih književnika, umetnika i naučnika poreklom iz Valjeva. Istovremeno, ovaj grad se svrstava i među najstarija gradska naselja Srbije. Ime Valjevo se po prvi put sreće u jednom dokumentu sačuvanom u Historijskom arhivu u Dubrovniku, a datiranom na 1393. godinu. Od tada naselje ima šest stotina godina potvrđenog kontinuiranog postojanja. Tokom vekova je grad doživljavao uspone i padove u njegovom istorijskom razvoju. U prošlim vremenima, prolazeći kroz ove krajeve različiti putopisci su Valjevo nazivali, gradom, varošju, kasabom, pa i selom. Naravno, reč je o stanju koje su oni u trenutku svog prolaska kroz valjevsku kotlinu zaticali na terenu, kao i odrednicama zasnovanim na iskustvu stečenom u kulturama iz kojih su ponikli, ali, u mnogim slučajevima, može biti i reč o terminologiji koja se tokom vremena menjala, označavajući u određenom periodu jedan, a kasnije drugi pojam.

Geografija

Valjevo u toku dana

Valjevo ima povoljan geografski položaj koji se ogleda u blizini više važnih saobraćajnica, kao što su Ibarska magistrala, magistralni put koji vodi ka Jadranskom moru, Bosni i Hercegovini, Mačvi i Vojvodini, kao i pruga Beograd-Bar i pruga Valjevo—Loznica u izgradnji. Takođe, Valjevo se nalazi na samo 100 km od Beograda, glavnog grada Srbije, a uz grad se nalazi i Aerodrom Valjevo sa potencijalom da u budućnosti usluži ceo Kolubarski okrug.

U Valjevu se Jablanica i Obnica spajaju u reku Kolubaru. U Kolubaru se, na teritoriji Valjeva, takođe ulivaju reke Ljubostinja i Gradac.

U Petnici, na 5 km od Valjeva, nalaze se otvoreni bazeni i tereni za male sportove, kao i veštačko jezero na reci Pocibravi — stecište kupača i ribolovaca.

Klima

Valjevski kraj ima relativno stabilnu, umereno-kontinentalnu klimu, sa izvesnim specifičnostima, koje se manifestuju kao elementi subhumidne i mikrotermalne klime.

Srednja godišnja temperatura vazduha u Valjevu je 11 °C. Najhladniji mesec je januar, sa srednjom temperaturom vazduha od -0,2 °C, a najtopliji, jul sa prosečnom temperaturom od 21,4 °C. Najviša ikad zabeležena temperatura je bila 42,5 °C a najniža -29,6 °C.

Vazdušni pritisak u Valjevu pokazuje znatnu promenljivost, sa najvećom srednjom vrednošću u oktobru i januaru, 998,3 milibara i 998,0 milibara, a najmanjom u aprilu 993,3 milibara. Ekstremne srednje mesečne vrednosti vazdušnog pritiska su 1010,3 milibara u januaru i 985,5 milibara u decembru.

Relativna vlažnost vazduha u području Valjeva, sa srednjom godišnjom vrednošću od 74,6% ukazuje na umerenu vlažnost vazduha.

U proseku, Valjevo ima ukupno 198,9 sunčanih časova godišnje, odnosno 44,8% potencijalnog osunčavanja, sa najsunčanijim mesecom, julom (281,8 časova) i najoblačnijim, decembrom (68,6 časova).

Padavine u Valjevskom kraju imaju obeležje srednjoevropskog, podunavskog režima godišnje raspodele. Srednja godišnja visina padavina u Valjevu iznosi 785,7 mm; najkišovitiji mesec je jun, sa 100,1 mm, a najsuvlji februar, sa 45,9 mm.

Snega u Valjevskom kraju prosečno ima 30,9 dana. U velikom delu kolubarskog i tamnavskog sliva je srednja godišnja učestanost dana sa snežnim pokrivačem do 40 dana. Prosečan prvi dan sa snežnim pokrivačem u Valjevu je 1. decembar. Prosečan poslednji dan sa snežnim pokrivačem u Valjevu je 16. mart, a na najvišim terenima posle 1. maja.

  Merenja u meteorološkoj stanici u Valjevu (176 m) — prosek 1961—1990.

Mesec	Jan	Feb	Mart	Apr	Maj	Jun	Jul	Avg	Sep	Okt	Nov	Dec	Godišnje
Srednje maksimalne temperature (°C)	4,2	7,0	12,2	17,3	22,0	24,9	26,9	27,0	23,7	18,3	11,6	5,7	16,7
Srednje temperature (°C)	-0,4	2,0	6,3	11,1	16,0	19,1	20,8	20,2	16,5	11,2	6,1	1,5	10,9
Srednje minimalne temperature (°C)	-4,4	-2,0	1,0	5,4	9,9	13,1	14,6	14,0	10,5	5,7	1,7	-2,3	5,6
Srednja mesečna količina padavina (mm)	50,4	46,2	54,2	63,5	88,1	108,3	76,7	67,9	59,6	48,3	59,6	59,4	782,2

Etimologija imena

Tokom svih ovih vremena u valjevskoj su kotlini postojala naselja, ali pošto su obavljana samo sondažna arheološka istraživanja, i to na vrlo malim površinama, teško je nešto konkretnije reći o njihovom karakteru i prostoru koji su zauzimala u odnosu na današnje gradsko jezgro kao i o kontinuitetu postojanja i o eventualnim starim imenima. Najstariji do sada poznati spomen Valjeva pod tim imenom je, na osnovu jednog dokumenta iz Dubrovačkog arhiva, iz 1393. godine. O poreklu tog imena još nema pouzdanih istorijskih podataka. Postoji više narodnih legendi koje imaju različite priče o nastanku imena Valjevo. Po jednoj Valjevo je dobilo ime po „valjaricama” kojih je bilo duž obala Kolubare. Druga opet ime Valjevo vezuje za dobru, „valjanu”, zemlju u valjevskoj kotlini. Po trećoj legendi Valjevo je svoje ime dobilo po grupi umornih izbeglica, koji su se, bežeći pred Turcima skotrljali, „svaljali”, s okolnih planina u kotlinu.

Pored narodne tradicije, i filologija je dala više hipoteza o postanku ovog imena. Po jednoj, reč Valjevo je nastala od stare latinske riječi „valis” (lat. vallis) što znači dolina. Po drugoj, od reči „val”, zbog reke koja je pri bujicama plavila kotlinu. Postoji i hipoteza po kojoj Valjevo potiče od iskvarenog oblika imena rane srednjovekovne tvrđave, čije su postojanje, negde na Balkanu, pod imenom „Balba”, zabeležili vizantijski istorijski izvori.

Od svih tumačenja naučno je najutemeljenije ono prema kojemu reč Valjevo predstavlja prisvojni pridev starog slovenskog imena „Valj”. Time bi Valjevo označavalo posed, odnosno vlasništvo izvesnog Valja. Ova hipoteza ima i svoje potvrde u jednoj od narodnih legendi koja spominje postojanje nekog Valja, koji je bio vlasnik prve kafane podignute na području današnjeg grada, kao i u postojanju prezimena Valjević.

Istorija

Glavni članci: Istorija Valjeva i Spisak gradonačelnika Valjeva

„Muselimov konak” — najstarija zgrada u Valjevu, sada muzej

Na prostoru današnjeg Valjeva su postojala naselja još u mlađem kamenom dobu na šta ukazuju tragovi pronađeni u Petničkoj pećini. Godine 1398, kada se ime Valjevo prvi put pominje u poznatoj arhivskoj građi, ovo je naselje već bilo aktivno trgovačko središte srednjovekovne Srbije u koje su dolazili trgovci iz Dubrovnika. Procvat Valjeva, kao i procvat autonomne Srbije, zaustavljen je 1459. godine kada je srednjovekovna srpska država pala pod vlast Osmanskog carstva. Do sredine 16. veka u Valjevu je većina stanovništva bila hrišćanske vere, dok su u drugoj polovini 16. veka velika većina bili muslimani. Posle izbijanja Prvog srpskog ustanka, Valjevo je bilo među prvim gradovima koji su oslobođeni. Tada, posle skoro tri i po veka, ono ponovo postaje srpski grad u autonomnoj srpskoj državi, ali stalne borbe za očuvanje nezavisnosti i slabo razvijena trgovačko zanatska praksa među srpskim stanovništvom onemogućili su brži razvoj ovoga grada. Posle propasti ustanka Valjevom su opet zavladali Turci, ali ubrzo, po izbijanju Drugog srpskog ustanka, Srbi vraćaju Valjevo u svoj posed. Tada je broj muslimana u gradu počeo značajno da opada, tako je zabeleženo da je 1826. godine u samom Valjevu bilo oko 150 hrišćanskih i samo 30 muslimanskih kuća. Godine 1855, izrađen je plan razvoja modernog Valjeva u kome se ulice seku pod pravim uglom. On je rađen sa perspektivama dugoročnog razvoja grada i zato one ulice koje su tada predviđene i danas postoje predstavljajući najuže gradsko jezgro današnjeg Valjeva. U 20. veku grad se ubrzano razvija. Tada Valjevo postaje važan industrijski, ali i kulturni centar. Tokom Prvog svetskog rata u neposrednoj okolini Valjeva je vođena Kolubarska bitka, a sam grad se pretvorio u jednu veliku bolnicu u kojoj su ležali ranjenici kao i oboleli od velike epidemije tifusa. Ogromna razaranja grad je doživeo i u Drugom svetskom ratu. Valjevo je oslobodila NOVJ 18. septembra 1944.

Godine 1999, grad je u više navrata bombardovala NATO avijacija tokom bombardovanja SRJ.

Turizam

Reka Gradac

Relativno povoljan geografski položaj na važnim magistralnim putnim pravcima i blizina potencijalnih emitivnih tržišta, bogatstvo kulturnog nasleđa na relativno malom prostoru, uklopljenost kulturnog bogatstva u turistički atraktivna prirodna područja (klisura Gradca, Jablanice, valjevske planine), veći broj manastira i mošti dva sveca, veliki broj znamenitih ličnosti poniklih sa ovog područja, događaji vezani za nacionalnu istoriju omogućili su da se Valjevo izdvoji kao autentična turistička destinacija. Kao posebne celine, pored grada, izdvajaju se:

• Divčibare, planinsko-turističko mesto
• Brankovina, kulturno-istorijski kompleks
• Petnica, sportsko-rekreativni centar
• Manastiri

Geografski položaj, prirodni faktori, kulturno-istorijsko nasleđe, jasno govore da ovo područje može da razvija sledeća turistička kretanja: ekskurzioni turizam (đaci, studenti, penzioneri…), verski (Lelić, Ćelije, Pustinja, Jovanja, Gračanica, Dokmir, Bogovađa…), obrazovni (edukativne radionice), sportski (planinarenje, biciklizam, slobodno penjanje…), manifestacioni (JU džez fest, Open majnd fest, Tešnjarske večeri, Dani maline, Dani gljiva, Lekovitim stazama valjevskih planina…) i seoski turizam.

Ovde se nalazi Železnička stanica Valjevo.

Kulturnoistorijske znamenitosti

• Tešnjar — čaršija iz turskog vremena — nalazi se na desnoj strani Kolubare koja protiče samim centrom grada. Tešnjar datira iz 17. veka, međutim, izgled koji danas ima, je izgled kakav je imala u 19. veku.
• Kula Nenadovića koja datira iz 1813. godine, nalazi se na brežuljku iznad grada. U vreme kad je sagrađena, služila je kao barutana, a Miloš Obrenović ju je obnovio 1836. godine.
• Spomenik Stevi Filipoviću, narodnom heroju Drugog svetskog rata na Vidraku, brdu iznad grada.

Stanovništvo

Demografija

1528.	1536.	1560.	1660.	1718.	1735.	1741.	1784.	1808.	1818.	1834.	1839.	1844.	1862.	1900.
oko 600	oko 650	oko 2.060	oko 5.200	najmanje 120	najmanje 1.020	oko 550	oko 2.300	oko 1.000	oko 1.100	893	873	oko 1.720	2.150	7.747

U naselju Valjevo živi 49184 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,7 godina (37,8 kod muškaraca i 39,6 kod žena). U naselju ima 21387 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,85.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Demografija Godina Stanovnika 1948. 15.830 1953. 21.165 1961. 28.461 1971. 39.786 1981. 50.114 1991. 59.016 57.885 2002. 61.035 62.544 2011. 59.073 2022. 56.059

Etnički sastav prema popisu iz 2011.‍
Srbi			56.766	96,09%
Romi			513	0,87%
Crnogorci			109	0,18%
Jugosloveni			87	0,15%
Makedonci			64	0,11%
Hrvati			57	0,09%
Muslimani			19	0,03%
Rusi			17	0,03%
Slovenci			17	0,03%
Goranci			15	0,02%
Mađari			13	0,02%
Nemci			9	0,01%
Bošnjaci			7	0,01%
Ukrajinci			5	0,01%
Albanci			3	0,00%
Bunjevci			3	0,00%
Rumuni			2	0,00%
Rusini			2	0,00%
Slovaci			2	0,00%
Bugari			1	0,00%
ostali			78	0,13%
Regionalna pripadnost			11	0,02%
neizjašnjeni			446	0,75%
nepoznato			827	1,34%
ukupno: 59.073

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	235			244
80+	251			400
75—79	540			922
70—74	1.124			1.449
65—69	1.545			1.754
60—64	1.395			1.661
55—59	1.520			1.512
50—54	2.300			2.449
45—49	2.760			2.988
40—44	2.291			2.740
35—39	2.094			2.355
30—34	1.802			2.116
25—29	2.186			2.275
20—24	2.152			2.313
15—19	2.183			2.098
10—14	1.916			1.770
5—9	1.601			1.488
0—4	1.327			1.279
Prosek :	37,8			39,6

Domaćinstva

Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 5.612 6.834 9.544 13.057 16.838 19.493 21.387

Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek Broj domaćinstava 4.001 5.146 5.024 5.308 1.269 512 88 22 13 4 2,85

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	24.378	6.904	15.552	868	836	218
Ženski	27.276	5.918	15.719	3.712	1.689	238
UKUPNO	51.654	12.822	31.271	4.580	2.525	456

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	11.334	219	0	51	3.432
Ženski	10.164	119	0	20	2.530
UKUPNO	21.498	338	0	71	5.962
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	368	851	1.485	257	866
Ženski	127	211	1.777	340	263
UKUPNO	495	1.062	3.262	597	1.129
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	91	1.145	759	439	451
Ženski	241	914	597	786	1.513
UKUPNO	332	2.059	1.356	1.225	1.964
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	302	0	1	617
Ženski	338	0	0	388
UKUPNO	640	0	1	1.005

Obrazovanje

Valjevska gimnazija

Glavni članak: Obrazovanje u Valjevu

U Valjevu postoji 7 osnovnih škola, kao i 5 srednjih (Valjevska gimnazija, Ekonomska, Tehnička, Medicinska škola „Dr Miša Pantić”, Osnovna i srednja muzička škola "Živorad Grbić" i Poljoprivredna škola sa domom za učenike). U gradu se nalazi i jedna Visoka poslovna škola, Fakultet za menadžment sada pod nazivom Fakultet za poslovnu ekonomiju, Megatrend univerziteta kao i Poslovni fakultetUniverziteta Singidunum

Kultura

U Valjevu od kulturnih institucija postoje: Muzej, Centar za kulturu Valjevo, Moderna galerija, Istorijski arhiv, Matična biblioteka „Ljubomir Nenadović”. Danas u njemu ima i 4 TV i šest radio-stanica, kao i dve nedeljne i jedne mesečne novine. Valjevo je sedište eparhija valjevske Srpske pravoslavne crkve.

Poznate ličnosti

• Aleksa Nenadović (1749—1804), knez tamnavsko-posavske knežine
• Ilija Birčanin (1764—1804), knez Podgorske knežine Valjevske nahije
• Jakov Nenadović (1765—1836), vojvoda iz Prvog srpskog ustanka
• Jovan Simić Bobovac (1775—1832), knez Podgorske knežine Valjevske nahije
• Petar Nikolajević Moler (1775—1816), vojvoda sokolske nahije
• Prota Matija Nenadović (1777—1854), vojvoda iz Prvog srpskog ustanka, predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta i diplomata
• Ljubomir Nenadović, (1826—1895) književnik, diplomata i ministar
• Milovan Glišić (1847—1908), pisac, dramaturg i prevodilac
• Živojin Mišić (1855—1921), vojvoda
• Nikolaj Velimirović (1881—1956), Sveti vladika Nikolaj Ohridski i Žički
• Dragojlo Dudić, (1887—1941), pesnik i revolucionar
• Živan Đurđević, (1891—1943), narodni heroj Jugoslavije
• Mihailo Madžarević (1894—1965), major, jedan od najvećih junaka u Prvom svetskom ratu
• Vojislav Voja Tankosić (1880 − 1915), major srpske vojske, jedan od osnivača Crne Ruke i učesnik najvažnijih istorijskih događaja u Srbiji
• Desanka Maksimović (1898—1993), srpska pesnikinja, profesorka književnosti i članica Srpske akademije nauka i umetnosti
• Nikanor (Nikola) Savić (1902—1990), arhimandrit i proiguman manastira Hilandar
• Nada Purić (1903—1941), narodni heroj Jugoslavije
• Žikica Jovanović Španac, (1914—1942) revolucionar
• Borislav Blagojević, (1911—1985) pravnik, dekan Pravnog fakulteta i rektor Beogradskog univerziteta
• Milorad Miša Pavić, (1921—2005) fudbalski trener
• Draga Jonaš, (1922—2007) spiker i lektor
• Vojislav Voja Brajović, (1949 −), glumac
• Milorad Mišković, (1928 − 2013), baletski umetnik, koreograf, umetnički direktor UNESCO
• Gordana Babić-Đorđević (1932—1993), srpski istoričar umetnosti, dopisni član SANU
• Miloje Orlović (1934—2013), srpski televizijski voditelj, novinar i urednik
• Ljubomir Popović, (1934—2016) slikar
• Matija Bećković, (1938—) pesnik i akademik, završio gimnaziju u Valjevu, gde je imao i prve književne početke
• Dragoljub Velimirović (1942—2014), šahovski velemajstor
• Budimir Kostić (1919—2015), majstor fotografije
• Miodrag Miki Jevremović (1942—2017) pevač zabavne muzike
• Jovan Maljoković (1943 −), džez muzičar, saksofonista, kompozitor i aranžer
• Slaven Radovanović, (1946—) književnik
• Branko Kovačević, (1951—) košarkaš Metalca i Crvene zvezde
• Boško Đukanović, (1955—) poznati kardiohirurg
• Miodrag Loma (1957—), istoričar književnosti, germanista, univerzitetski profesor i akademik
• Jasmina Avramović Ranković, (1960—) glumica
• Biljana Maksić, (1961—) pisac i dramaturg
• Zoran Đorđević, (1962 —) reditelj
• Katarina Vićentijević (1969—), srpska je pozorišna, televizijska i filmska glumica
• Nela Mihailović, (1969—), glumica
• Nebojša Milovanović, (1974 −), glumac
• Željko Joksimović (1972—), srpski muzičar i kompozitor
• Nenad Jezdić (1972—), glumac
• Petar Stanojlović (1979—), reditelj
• Dule Lušin (1984—), muzičar
• Milan Nešković (1985 −), pozorišni reditelj
• Jelena Mihailović (1987 −), čelistkinja
• Miloš Teodosić (1987—), košarkaš
• Petar Bogdanović (1988—), episkop
• Marko Jovanović (1991−), rvač
• Matija Nastasić (1993−), fudbaler
• Milan Marković(2006−), atletičar,dobitnik nagrade grada Valjeva za sport 2023.godine
• Dragiša Gračanin, bokser. Po oceni stručnjaka iz 1965. godine je bio najkompletniji bokser Valjeva.
• Gračanin Aleksandar, gimnastičar, godine 1954. i 1956. je postao prvak Srbije u gimnastici i proglašen za najboljeg sportistu grada Valjeva.
• Marinko Stanković (Paunović), prvi violinista u Valjevskom Kraju (19. vek)
• Šaban Šabanović Šaban, muzičar i pevač (19. vek)
• Gračanin Čedomir — Osnivač pozorišta valjevskih Roma (verovatno najstarija pozorišna družina Roma na svetu)
• Predrag i Nenad Gračanin, muzičari, među vodećim zabavljačima Beograđana u vremenu između svetskih ratova. Svirali su i u orkestru Radio Beograda.

Valjevski sportisti učesnici olimpijskih igara

• Prvoslav Mihajlović (1921—1978) — fudbal LOI 1948.
• Marija Radosavljević (1927) — atletika LOI 1948. i 1952.
• Milorad Čikić (1950) — atletika, LOI 1972.
• Radovan Malević (1957) — odbojka, LOI 1980.
• Ana Subotić (1983) — atletika, LOI 2012.
• Tamara Salaški (1988) — atletika, LOI 2016.
• Miloš Teodosić (1987) — košarka, LOI 2016.

Galerija

• 
  (Valjavica) drveni objekat, sa mehanizmom sa pogonom na vodu za valjanje vunene tkanine i izrade sukna. po narodnoj legendi Valjevo je dobilo ime po valjaricama koje su u većem broju postojali duž Kolubare i Gradca.
• 
  Postavka Seča knezova u muzeju „Muselimov konak“. Muselimov konak je najstarija sačuvana zgrada u Valjevu, koja datira s kraja 18. veka. U njoj su bili zatočeni Aleksa Nenadović i Ilija Birčanin tokom događaja koji je u istoriji poznat kao seča knezova (1804). Danas je Muselimov konak Muzej Prvog i Drugog srpskog ustanka.
• 
  Valjevo, oko 1935. godine. Na fotografiji se vidi „Hotel Grand“ (koji i danas postoji vidi sliku u začelju), koji je tokom Prvog svetskog rata, 1914. i 1915. godine, bio pretvoren u privremenu bolnicu, jednu od 20 koliko ih je tada bilo, pored 2 redovne i 6 rezervnih bolnica. U stvari, tada je skoro čitavo Valjevo, koje je imalo 10 hiljada stanovnika, pretvoreno bilo u bolnički kompleks, u kome su se lečili ranjenici. Najteže je bilo tokom velike epidemije velikog tifusa, početkom 1915.
• 
  Konak kneza Jovana Simića-Bobovca
• 
  Hram Vaskrsenja Gospodnjeg
• 
  Spomen-groblje iz Prvog svetskog rata 1914-1918
• 
  Valjevo - Železnička stanica
• 
  Spomenik proti Mateji Nenadoviću
• 
  Spomenik Desanki Maksimović
• 
  Matična biblioteka „Ljubomir Nenadović”

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• RTV Marš
• Mesto koje čuvam: Valjevo (RTS Kulturno-umetnički program — Zvanični kanal)
• Valjevo, internet portal (www.ugradu.info)
• Valjevo, internet portal (www.valjevskaposla.info)
• VALjEVO ZA VAS — kulturnoturistička ponuda grada Valjeva Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. april 2010)
• Narodni muzej Valjevo
• Istorijski arhiv Valjevo

Lokacija mesta

• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)
• Valjevo