Izvršni odbor srpske četničke organizacije
Izvršni odboru srpske četničke organizacije je bio Izvršni odbor u Vranju, potčinjen Centralnom odboru srpske četničke organizacije. Osnovan je u osnovnoj školi u Vranju, 19. avgusta 1903. godine.[1] Sedište Izvršnog odbora je bilo na spratu kuće koja se i danas nalazi na glavnom vranjskom trgu.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Nakon gušenja ilindanskog ustanka i komunikacije sa prebeglim makedonskim i bugarskim ustanicima, poznavanjem lošeg stanja Srba u Makedoniji odlučeno je da ustanovi četnički odbor. Tako su početkom avgusta 1903. organizovali u vranjskoj osnovnoj školi (sa trideset najuglednijih vranjanaca) Izvršni odboru srpske četničke organizacije. Odbor je izglasao za predsednika Živojina Rafajlovića, sekretara Mihajla Stevanovića i blagajnika kafedžiju Pantu Jovanovića, dok su članovi postali inspektor monopolske uprave duvana Milan Graovac, šef železničke stanice Svetislav Lukić, apotekar Velimir Karić, trgovac Toma Stajić, apotekar Pera Kušaković, sudija Toma Đurđević, profesor Sima Zlatičanin, veterinar Boža Dragičević i još nekoliko ostalih.
Zadatak odbora[uredi | uredi izvor]
Zadaci Izvršnog odbora u Vranju, koji je tada bio pogranični grad sa Osmanskim carstvom, bili su prebacivanje četa na teritoriju Truske i njihov prihvat na povratku u Srbiju, omogućavanje prenosa oružja, municije i drugog materijala. Obezbeđivati sigurnost postojećih i novih kanala za prelazal, odabir sposobnih putovođa, primanje šifrovanih poruka sa terena i sprovođenje u Glavni odbor.
Obućni centar[uredi | uredi izvor]
Vranje je time postalo operativni centar Srpske četničke organizacije i glavna karika između četa na teritoriji Turske i Srbije. Četnici su iz Beograda ili sa područja Makedonije dolazili do Vranja, gde ih je prihvatio Izvršni odbor i smeštao na imanja Živojina Rafajlovića ili u zakupljenu kuću u Vranju. Prvi poligon za obuku četnika u rukovanju sa puškom, kamom i bombom je bila klisura Kazanđol, iznad Vranja. Iz Beograda su nabavljena dva grafitna lonca za topljenje metala, a Vranjanac po nadimku Pepek je tajno izlivao prve ručne bombe. Eksplozivni material je nabavljao advokat Kušaković. Prilog Srba iz Vranjske oblasti u iznosu 10.000 dinara u zlatu upotrebljen je za nabavku odela, oružja i drugih namirnica.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Borba za Makedoniju
- Centralni odbor srpske četničke organizacije
- Gorski štab srpske četničke organizacije
Literatura[uredi | uredi izvor]
- M.Pavlović,Cecuja Sahara,J.Marković (2007): Gerila na Balkanu,p. 90
