Pređi na sadržaj

Trebinje

Koordinate: 42° 42′ 41″ S; 18° 20′ 48″ I / 42.711457° S; 18.346795° I / 42.711457; 18.346795
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte stranicu Trebinje (višeznačna odrednica).
Trebinje
Trebinje
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaBosna i Hercegovina
EntitetRepublika Srpska
GradTrebinje
Osnovanprvi pomen 950. godine
Stanovništvo
 — 2013.Rast 22.987
 — gustina35/km2
Geografske karakteristike
Koordinate42° 42′ 41″ S; 18° 20′ 48″ I / 42.711457° S; 18.346795° I / 42.711457; 18.346795
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina275 m
Trebinje na karti Bosne i Hercegovine
Trebinje
Trebinje
Trebinje na karti Bosne i Hercegovine
Ostali podaci
Poštanski broj89101
Pozivni broj059
Veb-sajtwww.trebinje.rs.ba

Trebinje je gradsko naselje i sjedište grada Trebinja u Republici Srpskoj, BiH. Prema konačnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mjestu Trebinje ukupno je popisano 22.987 lica.[1]

Etimologija

[uredi | uredi izvor]

Ime grada potiče ili od latinske riječi tribunus (tribunus militum je zapovjednik jedne veće ili više manjih jedinica rimske vojske) ili od slovenske riječi treb, što znači žrtva (žrtvovati).

Geografija

[uredi | uredi izvor]
Rijeka Trebišnjica u Trebinju

Nalazi se na samom jugu Hercegovine u najjužnijem delu Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Smješteno je ispod planine Leotar, na obodu Trebinjskog polja, u dolini nekada najveće evropske reke ponornice Trebišnjice, koja protiče kroz grad.[2] Od mora je udaljeno oko 27 km putem do Dubrovnika, ili oko 38 km putem do Herceg Novog. Za Trebinje se kaže da je „grad sunca i platana“, a jedan je od najljepših gradova. Ekonomski je i kulturni centar regije Istočne Hercegovine. Trebinje se nalazi na 42° 42‘ 32“ sjeverne geografske širine, a na 18° 19‘ 18“ istočne geografske dužine i na 275 m nadmorske visine. Od Jadranskog mora je udaljeno oko 19 km. Drumovima je spojen sa Dubrovnikom (27 km), Ljubinjem (55 km), Mostarom (110 km), Bilećom (30 km), te Nikšićem (70 km) i Herceg Novim (38 km).

Reljef

[uredi | uredi izvor]

U pejzažu Trebinja se smenjuju kraška polja i planinski venci dinarskog pravca pružanja.[2] Reljefom opštine dominiraju planina Leotar, rijeka Trebišnjica, te kraška polja Trebinjsko i Popovo. Trebinje je okruženo je brdima i planinama: Ilijino brdo, Obodine, Vlaštica, Leotar (sa 1228 m, najviši vrh u okolini), Kravice, Petrina, Golo brdo, Strač, Hum i Vesac.

Među poljima gornje Hercegovine najveće je i najpoznatije Trebinjsko i Popovo polje. Uvale Trebinjskog i Popova polja su po svojem tektonskom postanku jedna cjelina, ali na okolnim brdima i na njoj nije jednak rad erozije i denudacije. Ta razlika je očigledna. Pored toga dva polja su razdvojena Trebinjskom šumom.

Zapadno od grada prostire se Trebinjsko polje. Polje se pruža od istoka prema zapadu, u pravcu toka Trebišnjice i zauzima površinu od 18 km². Polje je pokriveno vrlo plodnim aluvijalnim zemljištem pa se zbog bujne vegetacije naziva i Vrtom Hercegovine. Čuven je trebinjski, naročito šumski, duvan iz ovog polja.

Odmah do Trebinjskog je smješteno Popovo polje. Ima usjeva koji na ovom polju daju i dva roda godišnje pa se ono naziva i hercegovačkim Misirom, po poređenju sa dolinom Nila, odnosno Egiptom ili Misirom.

Klima

[uredi | uredi izvor]
Goričko jezero

Klima u Trebinju je mediteranska (sredozemna) sa kratkim blagim zimama i dugim žarkim ljetima. Jeseni su toplije od proljeća, a snijeg je veoma rijetka pojava. Trebinje je danas najtopliji grad u Republici Srpskoj, odnosno Bosni i Hercegovini (uz Mostar i Neum). Prosječna godišnja temperatura vazduha u gradu je 16,6 °C (1981—2012), prosječna januarska temperatura je 8,3 °C, a dok je julska 26,5 °C. Ljeti se temperature često penju iznad 40 °C, a zimi se se ponekad spuste i ispod 0 °C. Najviša zabilježena temperatura iznosila je 42,5 °C, 22. jula 2007. A najniža zabilježena temperatura iznosila je -9,6 °C, 9. januara 2017. Godišnje padne prosječno 1624 mm padavina. Dana 21. jula 2015. tačno u ponoć, u Trebinju je izmjerena temperatura od 33,3 °C, a prema podacima RHMZ RS to je najviša ponoćna temperatura ikada zabilježena na prostoru BiH. Grad ima oko 260 sunčanih dana u godini. Trebinje spada u najsunčanije gradove na Balkanu. Snijeg u Trebinju je prava rijetkost, a i kada padne zadrži se po nekoliko časova. Karakteristični vjetrovi u Trebinju su Bura i Jugo. Bura duva sa sjeveroistoka, donosi prohladno i vedro vrijeme. Dok Jugo duva iz pravca jugoistoka, donosi toplo i kišovito vrijeme. Jugo duva obično u zimskom periodu. Klima je pogodna za uzgoj velikog broja palmi i južnog voća (smokva, nar, mandarina, limun, narandža, grejpfrut, maslina, vinova loza).

Klima Trebinja (1961–1990)
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Apsolutni maksimum, °C (°F) 18,0
(64,4) 		20,0
(68) 		26,5
(79,7) 		27,0
(80,6) 		33,0
(91,4) 		37,0
(98,6) 		39,5
(103,1) 		39,0
(102,2) 		35,0
(95) 		31,5
(88,7) 		24,0
(75,2) 		20,5
(68,9) 		39,5
(103,1)
Prosek, °C (°F) 5,4
(41,7) 		6,6
(43,9) 		9,0
(48,2) 		12,4
(54,3) 		16,8
(62,2) 		20,4
(68,7) 		23,3
(73,9) 		23,2
(73,8) 		19,5
(67,1) 		15,1
(59,2) 		10,4
(50,7) 		6,8
(44,2) 		14,1
(57,4)
Apsolutni minimum, °C (°F) −10,5
(13,1) 		−8,0
(17,6) 		−7,0
(19,4) 		−1,0
(30,2) 		2,5
(36,5) 		6,5
(43,7) 		8,0
(46,4) 		9,5
(49,1) 		5,0
(41) 		−2,0
(28,4) 		−10,5
(13,1) 		−10,5
(13,1) 		−10,5
(13,1)
Količina padavina, mm (in) 179,1
(7,051) 		163,5
(6,437) 		154,2
(6,071) 		152,8
(6,016) 		86,2
(3,394) 		84,3
(3,319) 		52,2
(2,055) 		87,8
(3,457) 		125,1
(4,925) 		191,0
(7,52) 		232,8
(9,165) 		220,9
(8,697) 		1,730
(68,11)
Dani sa padavinama (≥ 1.0 mm) 11 11 11 11 8 7 5 5 6 9 12 11 106
Sunčani sati — mesečni prosek 102,6 114,7 142,2 154,0 187,5 193,7 242,8 233,8 197,8 172,9 111,3 100,6 1.954,8
Izvor: Meteorological Institute of Bosnia and Herzegovina[3]

Vegetacija

[uredi | uredi izvor]

Klima ovog podneblja uslovila je i specifičnu vegetaciju. Na nižim nadmorskim visinama oko Trebinja javlja se tipična mediteranska zimzelena vegetacija, makija, dok se na višim nadmorskim visinama javlja listopadna vegetacija. Razvijene su poznate mediteranske kulture: smokva, šipak, mandarina, limun, grejpfrut, maslina, narandža, trešnja, kajsija, breskva, dinja, lubenica, kao i ljekovito i aromatično bilje — smilje, pelin, majčina dušica, vrijesak, lavanda, te endemska biljka zanovet (lat. Petteria ramentacea).[4]

Hidrografija

[uredi | uredi izvor]
Reka Trebišnjica

S obzirom da je Trebinje smješteno na gotovo čistom kraškom terenu — holokrasu, broj prirodnih površinskih vodenih objekata je neznatan. Prirodnih jezera nema, a jedini veći riječni tok je rijeka Trebišnjica.

Trebišnjica je od grada Trebinja dobila svoje ime. Možda je jezički pravilniji naziv Trebinjčica, ali je u narodu ukorijenjeno ime Trebišnjica. Ona je podzemnim vodama u direktnoj vezi sa rijekom Mušnicom. Najprije se ispod gorskog prevoja Čemerna javlja potočić Vrba koji ponire i opet se javlja u Gatačkom polju, kao Mušnica. Ona nestaje u Gatačkom polju, a opet se javlja pod brdom Vlajinjom kod Bileće. To je izvor rijeke Trebišnjice.

Trebišnjica ponire u Ponikvama pod Klekom na sjeverozapadnom kraju Popova Polja. Odakle podzemnim kanalima otiče prema Neretvi i Jadranskom moru. Korito rijeke kroz Popovo polje je betonirano tako da je nestalo ponora, a i čestih poplava. Dok joj korito nije izbetonirano Trebišnjica je bila najveća ponornica u Evropi. Ukupna dužina toka je 97,8 km.

Polovinom 60-ih godina prošlog vijeka izgradnjom hidroenergetskog sistema, Trebišnjica je pregrađena na dva mjesta Grančarevo i Gorica. Brana Grančarevo kod istoimenog sela, 8 km uzvodno od Trebinja, pravi je gigant (123 m). Njenom izgradnjom potopljeno je korito Trebišnjice i sela uz nju sve do Bileće.

Istorija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Istorija Trebinja
Spomenik oslobodiocima Trebinja, podignut na mjestu gdje je u Prvom svjetskom ratu Austrougari objesili 79 osobe - 77 muškaraca i dvije žene.

Najstariji stanovnici Trebinja bili su Iliri, a u VII vijeku p. n. e. se doseljavaju i Grci. Spomen njihovog prisustva ostao je u toponimima. Rimljani dolaze u trebinjski kraj u III vijeku p. n. e. Od njihovog dolaska ovaj kraj je poznat pod nazivom Travunija. Dolazak Slovena se veže za 6. vijek. U ranom slovenskom periodu se zna za više oblasnih gospodara koji su vladali područjem. Nakon što je bugarski car Simeon Veliki zbacio sa vlasti Zaharija Pribislavljevića, vladar Travunije Mihajlo Višević se okrenuo savezu sa kraljem Hrvatske Tomislavom. Posle njegove smrti Travunija je opet bila dio Časlavove Srbije.

Travunijom je oko 1170-1180. godine ovladao srpski veliki župan Stefan Nemanja. U sastavu države Nemanjića, travunska oblast je ostala sve do raspada Srpskog carstva, nakon čega je Trebinje potpalo pod vlast oblasnih gospodara, prvo Vojislavljevića (do 1373. godine), a zatim Balšića (1373-1377). Čitavom oblašću je 1377. godine ovladao Tvrtko I, koji se proglasio za kralja Srba i Bosne. Početkom 15. veka, oko vlasti nad Trebinjem sporile su se dve velikaške porodice, Pavlovići i Kosače. Pošto su Kosače vremenom ovladale čitavom oblašću, Trebinje se našlo pod njihovom vlašću, te se tako od 1448. godine nalazilo u sastavu Vojvodstva Svetog Save. Turci su trebinjskim krajem ovladali prvi put tokom 1466. godine, ali grad je već 1470. godine vraćen hercegu Vlatku. Već nakon nekoliko godina, grad je ponovo potpao pod tursku vlast.[5]

Turska vladavina trajala je sve do 1878. Trebinjski kraj je posebno stradao u 16. veku, posebno od senjskih uskoka, novskih pustahija i hajduka.[6] Mirniji period tokom turske vlasti je bio 18. stoleće.[6] Starešine iz Trebinja su zajedno sa Nikšićanima planirali veliki ustanak u ljeto 1805, pod uticajem Prvog srpskog ustanka, koji je ugušio turski paša sa izvjesnom pomoću domicijalnih muslimana.[6] Hrišćani Trebinja su zajedno sa Crnogorcima ratovali protiv Napoleonovih trupa i u nekoliko sukoba su potukli francuske trupe, poput borbe noževima 2-3. oktobra 1806 posle koje se Francuzi povlače na određeno vrijeme.[6]

Od 1878. grad je pod vlašću Austrougara. Po austrougarskoj okupaciji Bosne i Hercegovine usledile su mnoge reforme. Uvedena je nova administrativna podela i Trebinje je pripalo mostarskoj oblasti.[7] Veliki broj austrougarskih trupa i žandarma smešten je u Trebinju, koji je viđen kao grad od strateške vrednosti i položaja.[7] Tokom vladavine AU u Trebinju nisu izvršene fabrike ili veća ulaganja.[7]

Nakon ubistva prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu, poluvojne dobrovoljačke formacije sastavljene od Muslimana i Hrvata terorisale su Trebinje i okolinu. U avgustu 1914. je osnovan preki sud, do oktobra je obešeno 79 Srba; streljanja su vršena u pograničnim selima, u logoru u kvartu Police umrlo je "preko 250 stranaca, žena i dece mučeni glađu".[8] Samo u selu Bogojevići ubijena su 83 deteta a 85 punoletnih je obešeno.[9] Ovi zločini i diskriminacija srpskog stanovništva tokom Velikog rata dovela su do emigracije dela Trebinjaca u Srbiju.[9]

Srpska vojska je u Trebinje ušla 11. novembra 1918. godine. Nova jugoslovenska država zadržala je austrougarsku administrativnu podjelu, sve do formiranja banovina.[7] Pesnik i diplomata Jovan Dučić (tada jugoslovenski poslanik odnosno ambasador u Rimu) je u centru Trebinja o svom trošku podigao krajem maja 1934. godine spomenik pesniku, crnogorskom vladici i poglavaru Petru II Petroviću Njegošu.[10]

U delu Trebinja iznad naselja Police nalaze se ostaci poređanog kamena u pravilno raspoređenim linijama za koje se veruje da imaju značenje povezano sa astronomijom.[11]

Panorama Trebinja
Panorama Trebinja

Kultura

[uredi | uredi izvor]
Muzej Hercegovine u Trebinju
Muška nošnja iz Trebinja sa kraja 19. veka

Najznačajnija kulturna dešavanja u toku godine su Dučićeve večeri poezije i Festival evropskog i mediteranskog filma Trebinje. Piscu najboljeg djela iz prethodne godine se dodjeljuje Dučićeva nagrada, a ovom prilikom u gradu se okupe najznačajnije ličnosti svijeta poezije iz regiona. Filmski festival okuplja najznačajnija lica iz svijeta filma kako iz regiona tako i iz svijeta a prilikom otvaranja festivala dodijeljuje se "Zlatni platan", nagrada za izuzetan doprinos evro-mediteranskoj kinematografiji.

Sljedeće značajno kulturno dešavanje u gradu je Festival festivala. To je smotra pobjednika sa svih festivala amaterskih pozorišta u regionu.

Narodna biblioteka Trebinje posjeduje veliki knjižni fond, kao i Legat Jovana Dučića. Veoma značajna ustanova za grad je Muzej Hercegovine. U ovom objektu mogu se vidjeti raznovrsne postavke, od prikaza načina života u Istočnoj Hercegovini, do slika poznatih autora. Ovdje se osim izložbi priređuju i promocije i muzički programi.

Za očuvanje tradicije brinu se kulturno-umjetnička društva Alat i Hercegovina, a pri Eparhijskom domu djeluje hor Svetog Vasilija Ostroškog.

Grad ima i Dom omladine — često sastajalište mladih, Dom kulture i Srednju muzičku školu. Trebinje je poslije rata postalo studentski grad. U gradu danas postoje tri fakulteta.

U Trebinju je tokom 1934. godine sniman nemački film Baron Ciganin. Snimanje je trajalo četiri meseca, a za to vreme su brojni meštani grada učestvovali u filmu kao statisti.[12]

Sport

[uredi | uredi izvor]

Sport je u Trebinju veoma dobro razvijen. U gradu postoje klubovi za sve popularne ekipne sportove. Najznačajniji su: FK Leotar i KK Leotar. Značajne rezultate postižu i džudisti i karatisti. FK Leotar nastupa na stadionu Police (8.500 mjesta, od čega 4.500 sjedećih), grad ima i Sportsku dvoranu (4.000 mjesta).

U Trebinju su rođeni ili su porijeklom iz Trebinja košarkaši i košarkašice, osvajači medalja za Srbiju i Crnu Goru: Predrag Danilović, Milenko Savović, Milan Gurović, Vladimir Radmanović, Dragica Lečić - Nenadić, kao i Dejan Bodiroga koji je napravio košarkaški kamp u Trebinju kojeg svake godine posjete najznačajniji stručnjaci ovog sporta. Poznati odbojkaš Miloš Grbić i njegovi sinovi Vladimir Grbić i Nikola Grbić, kao i pokojni Žarko Petrović su takođe poreklom iz Trebinja. Ivana Ninković je prva plivačica iz Trebinja koja je učestvovala na Olimpijskim igrama i to 2012. godine na OI U Londonu. U ovom gradu je rođen i bosanskohercegovački reprezentativni golman Asmir Begović.

Od zanimljivih društava tu su Speleološko društvo Zelena Brda i planinarsko društvo Vučji zub koji su vrlo aktivni.

Speleološko društvo radi čitavih 35 godina, nosilac je ordena Svetog Save prvog reda.

Privreda

[uredi | uredi izvor]

Trebinje je do 1992. godine bio privredno vrlo razvijen grad. Za vrijeme rata dolazi do ekonomske izolacije i naglog pada privredne proizvodnje i zaposlenosti. Poslije rata se bilježi znatan oporavak privrede, pa kada je u pitanju zaposlenost u Republici Srpskoj najbolja situacija je u Trebinju i Banjaluci, gdje u prosjeku na 3,5 stanovnika dolazi jedna zaposlena osoba.

Nosioci privrednog razvoja opštine su:

  • Industrija alata. Najveći proizvođač visokokvalitetnih alata u Bosni i Hercegovini i jedan od najvećih u Evropi. Svoje proizvode izvozi u preko 40 zemalja svijeta.
  • Hidroelektrane na Trebišnjici. Na Trebišnjici su izgrađene dvije hidroelektrane Graničarevo i Gorica. Od 1998. godine sjedište Elektroprivrede RS se nalazi u Trebinju.
  • Novoteks. Bavi se proizvodnjom konfekcijske robe. Svoje proizvode izvozi najviše u Njemačku.
  • Swisslion Takovo. Bavi se proizvodnjom prehrambenih proizvoda.

Turizam

[uredi | uredi izvor]
Kameni most

U gradu postoji veliki broj hotela i motela među kojima su najpoznatija dva:

  • hotel Leotar na lijevoj obali Trebišnjice. Iz njega se preko rijeke pruža pogled na zidine starog grada.
  • hotel Platani u Starom gradu sa moderno uređenim enterijerom po najsavremenijim evropskim standardima. Ispred hotela se nalaze čuveni trebinjski platani.

Turistički potencijali Trebinja su veoma dobri. Trebinje ima velike mogućnosti za razvoj vjerskog turizma. Kao posljedica veoma burne istorije grada u Trebinju se nalazi veliki broj hramova. Postoji 15 hramova Pravoslavne crkve, dvije katoličke crkve i jedna džamija (prije posljednjeg rata ih je bilo znatno više, ali su porušene i u planu je njihovo obnavljanje). Mnogi pravoslavni hramovi su sagrađeni na temeljima crkava iz ranohrišćanskog perioda. Grad okružuju manastiri: Dobrićevo, Duži, Tvrdoš, Zavala, Petro Pavlov manastir i Hercegovačka Gračanica.

Tokom ljeta održavaju se brojne manifestacije. A turiste privlače i izletišta Lastva, Jazina, Orovac i Ubla. Turističku atrakciju predstavlja i pećina Vjetrenica. Blizina Dubrovnika (30 km) i Herceg Novog (40 km) još dodatno uvećava turističke potencijale grada. Veliki broj turista iz ovih primorskih gradova posjeti Trebinje u toku ljeta.

Godine 2017. je u blizini grada otvoren veći (80 hektara) turistički kompleks „Grad Sunca — Vodeni i Dino Park”.[13]

Manifestacije

U gradu postoji nekoliko već tradicionalnih manifestacija, a najpoznatija je: Trebinjske ljetne svečanosti. U njihovom okviru se održavaju:

  • Dučićeve večeri poezije. Održavaju se krajem septembra i ovom manifestacijom se zvanično završavaju Trebinjske ljetne svečanosti.
  • Festival festivala. Najveća smotra amaterskih pozorišta iz BiH i regiona.[14]
  • Uvijek se organizuje i nekoliko koncerata na kojima nastupaju poznata imena muzičke estrade sa prostora bivše Jugoslavije.
  • Košarkaški kamp „Dejan Bodiroga“, te Trebinjska škola sporta, koja se održava u periodu jun—avgust.
  • Skokovi sa Kamenog mosta. Jedna od atrakcija vezana za rijeku Trebišnjicu su Skokovi sa Kamenog mosta koji se održavaju svako ljeto, krajem jula ili početkom avgusta. Obično je praćena i nastupima poznatih muzičara.
  • Tradicionalna planinarska manifestacija Uspon na Vučji zub i vrhove orjenskog masiva koja se održava u oktobru mjesecu

Izletišta

  • Lastva. Jedno od najpoznatijih trebinjskih izletišta je Lastva, udaljena 12 km od Trebinja. Tu se nalaze prelijepi prirodni i vještački izgrađeni bazeni, uz njih se nalazi i luksuzni motel Vila Lastva.
  • Jazina. U neposrednoj je blizini Lastve. Takođe ima vještačke ustave i bazene. U ljetnom periodu je veoma posjećena. Odmah uz kupališta se nalazi motel Jazina.
  • Zubačka Ubla. Oko 20-ak km udaljena od grada. U njima se tradicionalno održava manifestacija posvećena očuvanju narodne tradicije i običaja sa bogatim kulturno-umjetničkim programom.
  • Izletište Lastva
    Izletište Lastva
  • Izletište Jazina
    Izletište Jazina

Kulturno-istorijski spomenici

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Kulturno-istorijski spomenici Trebinja

U današnjem izgledu grada jasno se izdvaja staro urbano jezgro iz turskog vremena, gradnja u doba Austrougarske i nova gradnja. Za razliku od ostalih hercegovačkih gradića u Trebinju je najviše izražena, u gradnji starih objekata, mješavina primorskih i orijentalnih uticaja.

Hercegovačka Gračanica

Vjerna je kopija manastira Gračanica na Kosovu. Sagrađena je 2000. na brdu Crkvina iznad Trebinja, sa željom da izvrši testament čuvenog trebinjskog pjesnika Jovana Dučića. Njegovi posmrtni ostaci prenijeti su iz SAD i sahranjeni u kriptu ovog hrama. Spomen kompleks čine crkva Presvete Bogorodice sa zvonikom, vladičanski dvor, biblioteka, amfiteatar, galerija, salon za bankete, česma i ljetna bašta. Hram se može vidjeti sa svake tačke u Trebinju i to je najljepša sakralna građevina u cijeloj Istočnoj Hercegovini. Sa brda Crkvina pruža se prelijep pogled na cijeli grad.

Manastir Tvrdoš

Posvećen je Uspenju Presvete Bogorodice. Manastir se nalazi uz samu rijeku oko 4 km nizvodno od Trebinja, u selu Tvrdošima. Prema narodnom predanju, manastir je osnovao Sveti car Konstantin i majka mu Jelena. Jedan je od najstarijih pravoslavnih manastira u BiH i jedan od najznačajnijih manastira Srpske pravoslavne crkve. Danas je sjedište Zahumsko-hercegovačke episkopije. Smatra se da manastir potiče sa početka XVI vijeka.

Kao i većina vjerskih objekata na ovim prostorima manastir je više puta rušen i opet obnavljan. Najprije je stradao u velikom zemljotresu koji je pogodio Dubrovnik u drugoj polovini XVII vijeka, a 1694. godine su ga do temelja srušili Mlečani bojeći se da ne postane tursko utvrđenje. Manastir je obnovljen 1924. god.

Saborna crkva Preobraženja Gospodnjeg

Građena je u periodu 1888—1908. godine. Nalazi se u centru grada. Pored crkve izgrađen je Eparhijski dom sa bibliotekom „Prepodobni Justin Novi Ćelijski”. U sastavu hrama djeluje hor Svetog Vasilija Ostroškog i folklorno društvo.

Manastir Duži

Manastir Duži je posvećen Pokrovu Presvete Bogorodice. Nalazi se na lijevoj obali Trebišnjice 7 km nizvodno od Trebinja. U XVI i XVII vijeku je bio metoh manastira Tvrdoša. Kada je Tvrdoš razoren, mitropolit i monasi prelaze 1695. godine u Duži, obnavljaju i proširuju crkvu i metoh koji od tada nosi ime Duži. Do ukidanja Pećke patrijaršije 1776. bio je središte hercegovačkog mitropolita. Manastir je više puta stradao, pljačkan i pustošen. U manastiru se nalazi čestica časnog krsta.

Petropavlov manastir

Smješten je u Petrovom Polju, nekoliko kilometara zapadno od Trebinja. U njegovoj blizini se nalazi Pavlova pećina, u koju je po predanju navraćao Sveti apostol Pavle na svom putovanju za Rim. U blizini manastira nalaze se ruševine za koje se vjeruje da su ostaci hramova svetih apostola Petra i Pavla s početka 11. vijeka, pa čak i iz šestog. Na temeljima stare crkve podignuta je početkom 20. vijeka.

Spomen crkvica Svetom Vasiliju Ostroškom

Spomen crkvica posvećena Svetom Vasiliju Ostroškom pored kuće u kojoj se rodio u selu Mrkonjići u Popovom polju.

Katolička katedrala

Nekada crkva Blažene Djevice Marije, sagrađena je krajem 19. vijeka.

Osman-pašina džamija

Sagrađena je 1729. po naredbi Osman-paše Resulbegovića, trebinjskog kapetana. Nalazi se u Starom gradu. 1993. godine džamija je izgorela u požaru, zbog smrada i bolesti koje su prijetile ruševine su uklonjene, te je kasnije sagrađena nova.

Perovića most

Perovića most (do posljednjeg rata zvan Arslanagića most) je kao zadužbinu za svoga poginulog sina u borbi sa Mlečanima izgradio Mehmed-paša Sokolović 1574. godine, za vrijeme Turske okupacije.

Kada su Turci 1687. godine potisnuti iz Herceg Novog, mnoge turske porodice su se iz ovog grada doselile u Trebinje. Među njima je bio i izvjesni Arslan-aga. On je dobio posjede istočno od Trebinja: na Zupcima, Necvijeću i Jasenu, te pravo da naplaćuje mostarinu preko mosta na Trebišnjici. Po njemu se, od tada, most naziva Arslanagića most. Izgradnjom hidroenergetskog sistema na Trebišnjici Arslanagića most se našao 1965. godine pod vodom akumulacionog jezera. Po zahtjevu Zavoda za zaštitu spomenika kulture most se demontirao i prenio na drugo mjesto, 1966. godine prilikom pražnjenja akumulacije.

Nova lokacija Arslanagića mosta između naselja Gradina (na desnoj obali rijeke) i naselja Police (na lijevoj obali). Godine 1993. mostu je promijenjeno ime u Perovića most. Pored ovog vrijedi pomenuti i Kameni most (izgrađen 1953), zatim Andrićev most i Geljov most.

Nadgrobna ploča sa mosta, koja potiče sa kraja 12. veka, danas se čuva u Muzeju Hercegovine.

Muzej Hercegovine

Muzej Hercegovine se nalazi u Starom gradu u austrijskoj kasarni s kraja 19. vijeka.

Iznad Trebinja na brdu Strač nalazi se utvrđenje Petrina koje datira iz doba austrougarske vladavine.[15]

U centru grada se nalazi i spomenik oslobodiocima Trebinja, izgrađen 1938. godine povodom 20. godišnjice oslobođenja Trebinja.

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]
Sastav stanovništva – naseljeno mjesto Trebinje
2013.[16]1991.1981.[17]1971.[18]
Ukupno23 770 (100,0%)21 870 (100,0%)17 271 (100,0%)3 530 (100,0%)
Srbi22 344 (94,00%)14 915 (68,20%)9 489 (54,94%)1 788 (50,65%)
Bošnjaci676 (2,844%)4 228 (19,33%)13 039 (17,60%)11 211 (34,31%)1
Hrvati201 (0,846%)347 (1,587%)412 (2,386%)208 (5,892%)
Crnogorci201 (0,846%)–727 (4,209%)120 (3,399%)
Neizjašnjeni174 (0,732%)–––
Ostali75 (0,316%)910 (4,161%)158 (0,915%)51 (1,445%)
Jugosloveni28 (0,118%)1 470 (6,722%)3 364 (19,48%)124 (3,513%)
Pravoslavci20 (0,084%)–––
Nepoznato17 (0,072%)–––
Muslimani13 (0,055%)–––
Makedonci9 (0,038%)–29 (0,168%)2 (0,057%)
Slovenci5 (0,021%)–22 (0,127%)19 (0,538%)
Ukrajinci4 (0,017%)–––
Romi2 (0,008%)–––
Bosanci1 (0,004%)–––
Albanci––31 (0,179%)7 (0,198%)
  1. 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.

Trebinje je danas sa nešto više od 29.000 stanovnika po veličini najveći grad u Istočnoj Hercegovini.

Opština je rijetko naseljena. Posebno su rijetko naseljene oblasti Popovog polja, Bobana, Ljubomira i Zubaca. Ovo je posljedica napuštanja sela od strane mlađih ljudi u vrijeme industrijalizacije. Preko 3/4 stanovništva živi u gradu. Veliki broj je potražio i zaposlenje van granica bivše Jugoslavije, tako da je porast stanovništva u periodu 1981—1991. godine neznatan.

Uoči 1993. godine, Trebinje je napustio najveći dio muslimanskog i hrvatskog stanovništva. Ipak, broj stanovnika Trebinja se poslije rata znatno uvećao jer se u njemu naselilo, prema procjenama, nešto više od 7.000 srpskih izbjeglica. Najvećim dijelom su došli iz Sarajeva i Mostara, te obližnjeg Dubrovnika i sela koja se prostiru između ratom obuhvaćenog područja Trebinja i Dubrovnika.

Gradovi pobratimi

[uredi | uredi izvor]

Poznate ličnosti

[uredi | uredi izvor]

Galerija

[uredi | uredi izvor]
  • Trebinje
    Trebinje
  • Trebinje
    Trebinje
  • Stari grad
    Stari grad
  • Arslanagića most
    Arslanagića most
  • Arslanagića most
    Arslanagića most
  • Arslanagića most
    Arslanagića most
  • Ulica kralja Petra Prvog oslobodioca
    Ulica kralja Petra Prvog oslobodioca
  • Spomenik Njegošu
    Spomenik Njegošu
  • Šetalište u centru Trebinja
    Šetalište u centru Trebinja
  • Park u centru grada
    Park u centru grada
  • Crkva Preobraženja Gospodnjeg
    Crkva Preobraženja Gospodnjeg
  • Osman-pašina džamija
    Osman-pašina džamija
  • Crkva Svetog Georgija
    Crkva Svetog Georgija

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI PO NASELjENIM MJESTIMA
  2. ^ a b „Srpsko geografsko društvo — Zemlja i ljudi br. 58: „Kulturne vrednosti Trebinja“, Marija Božović, Rajko Golić,” (PDF). 2008. Pristupljeno 9. 3. 2013. 
  3. ^ „Klimatski podaci za Trebinje (niz 1961 – 1990)” (na jeziku: bošnjački). Meteorological Institute of Bosnia and Herzegovina. Pristupljeno 21. 6. 2018. 
  4. ^ „Internet prezentacija Grad Trebinje: Klima”. Pristupljeno 9. 3. 2013. 
  5. ^ Tošić 1998.
  6. ^ a b v g Hrabak, Bogumil (2005). „Trebinjski kraj u vreme prvog srpskog ustanka”. Trabunia. 11. 
  7. ^ a b v g Mirjanović, Zoran (2005). „Služba civilne zaštite u srezu Trebinjskom između dva svjetska rata”. Trabunia. 11: 139—140. 
  8. ^ "Politika", 20. avg. 1939, str. 16
  9. ^ a b Vidić, Velibor (2015). Suffering and compassion Valjevo hospital 1914-1915. Archive of Serbia. str. 11. 
  10. ^ "Pravda", Beograd 1934.
  11. ^ „Iznad Trebinja prastara astronomska opservatorija? (Astronomski magazin, 15. jun 2013)”. Arhivirano iz originala 13. 10. 2013. g. Pristupljeno 16. 06. 2013. 
  12. ^ Stefanović, Ceko (12. 5. 1937). „Varošica u kojoj se sukobljavaju tri veroispovesti živi još u uspomenama na snimanje Ufinog filma Baron Ciganin” (5502). Vreme. str. 7. Pristupljeno 11. 4. 2020. 
  13. ^ sparkom.net. „Grad Sunca Trebinje”. https://gradsuncatrebinje.com/. Pristupljeno 3. 10. 2019.  Spoljašnja veza u |website= (pomoć)
  14. ^ Srpska, RTRS, Radio Televizija Republike Srpske, Radio Television of Republic of. „U Trebinju počela najveća smotra amaterskih pozorišta u regionu (VIDEO)”. KULTURA - RTRS. Pristupljeno 2021-07-25. 
  15. ^ „Trebinjci protiv rušenja utvrđenja „Petrina“”. Radio-televizija Republike Srpske. 15. 6. 2012. Pristupljeno 16. 6. 2012. 
  16. ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021. 
  17. ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 28. 10. 2015. 
  18. ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 28. 10. 2015. 
  19. ^ a b v „Jače veze sa Srbijom: Trebinje dobilo tri grada pobratima | Herceg Televizija Trebinje”. www.herceg.tv. Pristupljeno 2024-07-31. 
  20. ^ Sivrić, Marijan (2005). „Testament trgovca Toma Vukovića iz 1752. godine”. Trabunia. 11: 83. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Требиње&oldid=28453760”