1. srbačka laka pješadijska brigada
| 1. srbačka laka pješadijska brigada | |
|---|---|
 Grb 1. srbačke brigade | |
| Formacija | brigada |
| Jačina | 1.671[1] prosečno: 1.536[1] |
| Deo | Vojske Republike Srpske |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Miodrag Suvajac |
1. srbačka laka pješadijska brigada je bila vojna jedinica mješovitog sastava u okviru Prvog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske.
Nastanak[uredi | uredi izvor]
Po naređenju komandanta 1. krajiškog korpusa Momira Talića, brigada je formirana 7. juna 1992. godine u Srpcu. Na svečanosti formiranja brigade, na fudbalskom igralištu u Malim Sitnešima, pored predstavnika vojne i civilne vlasti, okupio se i veliki broj građana. Pred postrojenim vojnicima i starješinama, raport komandantu Prvog krajiškog korpusa general-majoru Momiru Taliću predao je načelnik Štaba Brigade, kapetan prve klase Teodor Novaković. Na dužnost komandanta brigade postavljen je major Miodrag Suvajac.[2]
Formacijska struktura brigade[uredi | uredi izvor]
Brigada je formirana kao jedinica mješovitog sastava i sastojala se od osam četa i manevarskog bataljona koji je bio sposoban da se uključi u aktivna borbena dejstva van teritorije opštine Srbac. Od 1. oktobra 1992. godine brigada je imala bataljonski sastav, a činile su je dva pješadijska i jedan pozadinski bataljon. Treći pješadijski bataljon formiran je 18. marta 1993. godine. Radi obezbjeđenja granice uz rijeku Savu 17. maja 1994. godine formiran je i 4. pješadijski ili radnički bataljon. Prvobitni zadaci brigade bili su sprečavanje prelaska hrvatskih jedinica preko rijeke Save, a u slučaju prelaska organizovanje odbrane i protjerivanje neprijatelja iz zone odgovornosti.
Tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata, kroz brigadu je prošlo ukupno 3.338 boraca, živote je izgubilo 66 boraca, dok se njih 9 još vodi kao nestalo.[3]
Ratni put[uredi | uredi izvor]
Prvobitne borbe van opštine Srbac izvođene su na području Dervente, a dijelovi jedinice odlazili su i u ispomoć u Kotor Varoš i Doboj. Posebno značajno je da je dio srbačke brigade, odnosno manevarski bataljon učestvovao u oslobađanju koridora kroz Posavinu. Manevarski bataljon je 30. juna 1992. godine upućen u rejon sela Rudanka i stavljen na raspolaganje Trećoj taktičkoj grupi VRS, odnosno pukovniku Slavku Lisici. Krajem novembra 1992. godine pripadnici Policijske stanice Srbac učestvovali su u borbenim zadacima na oraškom ratištu. Brigada je na trebavsko ratište otišla 3. avgusta 1993. godine.[4] Nakon skoro deset mjeseci provedenih na Trebavi, 21. maja 1994. godine naređenjem komandanta 1. krajiškog korpusa srbačka brigada dobila je zadatak da se potčini Hercegovačkom korpusu VRS. Ova vijest o odlasku „negdje u Hercegovinu“ izazvala je strah stanovništva opštine Srbac, a sam Srbac ostao je nedovoljno zaštićen, jer je na granici na Savi ostao samo 4. bataljon i „B“ formacija sa zadatkom da obezbijede granicu u dužini od 42,5 km. Novim naređenjem brigada je svoje prvo odredište imala u okolini sela Kotorsko u opštini Doboj. Tu je izvršen razmještaj.[5]
Nije se dugo čekalo na novi borbeni zadatak, a on je glasio da se jedan bataljon brigade odmah uputi u rejon sela Vinac na srbobransko ratište radi pomoći 10. diviziji VRS u stabilizaciji fronta. Na ovaj zadatak krenuo je 3. bataljon, a sa njima i pioniri, izviđači, sanitet, vod vojne policije i dio artiljerije. Sa bataljonom je otišao i komandant brigade. Na srbobranskom ratištu 3. bataljon izvojevao je jednu od najžešćih i najslavnijih bitaka u kojoj je učestvovala brigada. Dok se 3. bataljon nalazio na srbobranskom ratištu, ostatak brigade još uvijek se nalazio u širem rejonu sela Kotorsko u blizini Doboja. Već 1. juna 1994. godine 2. pješadijski bataljon upućen je na vozućko ratište. Preostali dio brigade na vozućko ratište upućen je 4. juna 1994. godine, dok se 3. pješadijski bataljon kasnije priključio.[6]
Poslije žestokih borbi i tragičnih posljedica na Ozrensko-vozućkom ratištu, brigada se 12. septembra 1995. godine izvlači u zonu odgovornosti Srbac. Međutim, odmor je kratko trajao. Po naređenju pretpostavljene komande, brigada vrši pripreme za odlazak na Gradačačko ratište gdje treba da zamjeni Šestu sansku pješadijsku brigadu koja zbog iskomplikovane situacije u širem rejonu Banja Luke, odlazi u borbu za Sanski Most.
Do prestanka rata pripadnici srbačke brigade borili su se na brojnim ratištima: Derventsko - brodskom, Oraškom, Trebavskom, Srbobranskom, Vozućkom, Gradačačkom, na području Doboja, Teslića, Kotor Varoša i drugih ratišta na kojima je njihova pomoć bila potrebna.
Za slobodu svog naroda i u temelje Republike Srpske živote je ugradio 121 borac sa područja opštine Srbac. Iz sastava Prve lake pješadijske brigade Srbac, u borbama je poginulo 47, a tokom rata umrlo je i tragično nastradalo 19 boraca. U ratnom vihoru, na bojištima je nestalo i do danas nije pronađeno 9 boraca Srbačke lake pješadijske brigade.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Pregled popune ljudstvom za 1992. godinu (prilog br.8): „Analiza aktivnnosti po elementima borbene gotovosti u 1992. godini. Komanda 1. Krajiškog korpusa. Prilog br. 8”. icr.icty.org. Pristupljeno 21. 4. 2019.[mrtva veza]
- ^ Stradanje srpčana 2018, str. 49.
- ^ „Obilježavanje 30 godina od formiranja Srbačke lake pješadijske brigade”. 5. 6. 2022. Pristupljeno 22. 11. 2022.
- ^ Stradanje srpčana 2018, str. 52.
- ^ Srbačka brigada 2012.
- ^ Stradanje srpčana 2018, str. 55.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Nuždić, Viktor; Novković, Dario; Ljubojević, Miroslav (2018). Stradanje srpčana na ozrensko-vozućkom ratištu. Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica. ISBN 978-99976-730-3-9.
- Šarić, Žarko, ur. (2012). Srbačka brigada u Otadžbinskom ratu. Srbac: Boračka organizacija : Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta". ISBN 978-99955-84-68-9.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Analiza aktivnnosti po elementima borbene gotovosti u 1992. godine. Komanda 1. Krajiškog korpus. Prilog br. 8”. icr.icty.org. Pristupljeno 21. 4. 2019.[mrtva veza]
