9. grahovska laka pješadijska brigada
| 9. grahovska laka pješadijska brigada | |
|---|---|
 Grb 9. grahovske pješadijske brigade | |
| Postojanje | 1992—1996. Mesto formiranja: Grahovo |
| Formacija | brigada |
| Jačina | 1.800[1] prosečno: 1.000–1.800[2] |
| Deo | 2. krajiški korpus |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Milan Pavlović |
| Komandant 2 | Gojko Ivetić |
| Komandant 3 | Simeun Despenić |
| Komandant 4 | Slobodan Šobić |
| Komandant 5 | Milorad Vulin |
| Komandant 6 | Božidar Rakić |
Deveta grahovska laka pješadijska brigada je bila pješadijska jedinica Vojske Republike Srpske, u sastavu Drugog krajiškog korpusa. Zona odgovornosti ove jedinice je bila teritorija opštine Grahovo, koja je u periodu Odbrambeno-otadžbinskog rata bila u sastavu Republike Srpske.
Sastav i naoružanje[uredi | uredi izvor]
Brigada je formirana 25. maja 1992. objedinjavanjem dva bataljona Teritorijalne odbrane. Materijalno-tehnička sredstva je dobila od Kninskog korpusa JNA i Teritorijalne odbrane opštine, a popunjena je meštanima opštine Grahovo i devet srpskih sela donjeg Livanjskog polja opštine Livno.[2] Komandno mjesto brigade nalazilo se u selu Crni Lug (Grahovo).
U njenom sastavu bila je: komanda, komanda stana, izviđački vod, vod veze, vod vojne policije, dva laka pešadijska bataljona, tenkovska četa, mešoviti artiljerijski divizion (baterija MB 120 mm i baterija haubica 105 mm), inženjerijska četa, baterija protivvazdušne odbrane, protivoklopna četa i pozadinska četa. Zbog nedovoljnog ljudskog potencijala opštine Grahovo (8.336 stanovnika po popisu iz 1991), predviđeno je formiranje 3. pešadijskog bataljona koji bi bio popunjen sa teritorije susednih opština, što nikad nije realizovano iz sličnih razloga u susednim opštinama.[2]
Od naoružanja većeg kalibra, brigada je u svom sastavu imala: šest tenkova, četiri samohodna protivoklopna oruđa 76 mm, šest protivoklopnih oruđa 76 mm — ZIS, četiri bestrzajna topa 82 mm, tri lansera protivoklopnih raketa 9 K 11, šest minobacača 120 mm, šest haubica 105 mm, šest protivavionskih topova 20/3 mm.
Komandanti brigade bili su: pukovnik Milan Pavlović (prvih mjesec dana), potpukovnik Gojko Ivetić (jun-decembar 1992), pukovnik Simeun Despenić (1993), potpukovnik Slobodan Šabić (1993-1994), potpukovnik Milorad Vulin (1994), potpukovnik Božidar Rakić (1995).[3]
Ratni put[uredi | uredi izvor]
Deveta grahovska pješadijska brigada je nakon formiranja obezbjeđivala je pravce koji iz šireg rejona Livna, preko Dinare, Staretine i Livanjskog polja, izlaze u Grahovsko polje i širi rejon Grahova.[4]
Brigada je učestvovala u borbenim dejstvima i izvan svoje zone odbrane, pružajući pomoć jedinicama na drugim delovima fronta RS: na sarajevskom ratištu 1993. i 1994. i u rejonu Vozuće kod Zavidovića. Jedan bataljon iz sastava brigade učestvovao je u protivudaru snaga VRS na Bihać od 31. oktobra do 29. novembra 1994. Napadao je u sastavu Taktičke grupe 9 — opštim pravcem selo Lipa — selo Gorjevac — Ripač — Bihać.[2]
U napadu vojske Republike Hrvatske na zonu odbrane 9. grahovske brigade VRS, 29. novembra 1994, brigada je pretrpjela gubitke od kojih se nije oporavila do kraja rata.
U decembru 1994. godine tokom oružane akcije hrvatske vojske, pod nazivom „Zima-94” brigada se povukla sa položaja na planini Dinari, prvenstveno sa vrhova Veliki Sokolac i Troglav. 5. juna 1995, tokom hrvatske operacije „Skok 2”, kao rezultat frontalnog napada i povlačenja jedinice koja je kontrolisala područje Petrovca, to jest 3. petrovačke lake pješadijske brigade, 9. grahovska brigada je zauzela vrhove Dinare, zapadno od Crnog Luga i sam Crni Lug, a nastavila da kontroliše i samo Livanjsko polje.
Tokom juna mjeseca 1995. godine grahovska brigada, zbog sve učestalijih napada hrvatske vojske gubi položaje na planinama Mali i Veliki Šator u operacijama Skok 1 i Skok 2. Dana 27. jula, kao rezultat ulaska neprijatelja u zonu odgovornosti brigade u hrvatskoj operaciji „Leto 95”, komanda brigade je bila primorana da napusti veći dio položaja. 28. jula se situacija pogoršava zbog nedostatka artiljerijske municije, što je dovelo do daljeg povlačenje brigade. U danima koji su uslijedili krajem jula i početkom avgusta 1995. godine, borbe se prenose na područje opštine Drvar.[5]
U završnim operacijama njene borbene mogućnosti bile su ekvivalenta jednog bataljona. Učestvovala je u odbrani zapadnih granica Republike Srpske od 28. jula do 14. septembra 1995. na Šatoru, selu Tičevo, u odbrani Drvara na pravcu Lunjevača — Oštrelj tokom hrvatskog napada u operaciji Maestral. Posle povlačenja iz zone odbrane 14. septembra 1995. i konsolidacije na Manjači, kraj rata je dočekala u rejonu Sanskog Mosta.[2]
Gubici[uredi | uredi izvor]
U toku rata poginulo je 186 pripadnika brigade.[6]
Posleratni period[uredi | uredi izvor]
Opština Grahovo je kao jedna od opština Republike Srpske, prestala da postoji potpisivanjem Dejtonskog mirovnog sporazuma, pa je i 9. pješadijska brigada, izgubivši zonu odgovornosti ukinuta.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Dokaz br. P01755 na suđenju IT-08-91:Stanisic & Zupljanin u Haškom tribunalu: „Beležnica Ratka Mladića za period maj-juli 1992.”. icr.icty.org. 2. 6. 1992. Arhivirano iz originala 22. 4. 2019. g. Pristupljeno 5. 5. 2019.
- ^ a b v g d Drugi krajiški 2019, str. 278.
- ^ Enciklopedija Republike Srpske. 3, D-Ž. Banja Luka: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske. 2020. str. 74. ISBN 978-99976-42-37-0.
- ^ Enciklopedija Republike Srpske. 3, D-Ž. Banja Luka: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske. 2020. str. 73. ISBN 978-99976-42-37-0.
- ^ „Očerki voennoй istorii konflikta v Юgoslavii (1991—1995)”. artofwar.ru. Pristupljeno 30. 7. 2016.
- ^ Drugi krajiški 2019, str. 279.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kukobat, Dušan; Dimitrijević, Bojan B. (2019). 2. krajiški korpus Vojske Republike Srpske. Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica. ISBN 978-99976-730-5-3.
