Gimnazija „Sveti Sava” Peć
| Gimnazija „Sveti Sava” Peć alb. Gjimnazi „Sveti Sava” Pejë | |
|---|---|
 Zgrada u kojoj je bilo sedište gimnazije do juna 1999. godine u Peći. | |
| Tip | državna |
| Osnovana | 1913. god. |
| Lokacija | Goraždevac, Kosovo i Metohija |
| Država |  Republika Srbija |
| Koordinate | 42° 38′ 28″ S; 20° 22′ 02″ I / 42.64105128094318° S; 20.367322303533182° I |
| Direktor | Žarko Portić |
Gimnazija „Sveti Sava” Peć (alb. Gjimnazi „Sveti Sava” Pejë) je obrazovna ustanova koja funkcioniše u obrazovnom sistemu Republike Srbije, a u kojoj se stiče opšte obrazovanje i vaspitanje u četvorogodišnjem trajanju. Sedište škole je u Goraždevcu na Kosovu i Metohiji, a izmešteno je iz Peći nakon rata na Kosovu i Metohiji gde danas radi Gimnazija „Bedri Pejani” Peć (alb. Gjimnazi „Bedri Pejani” Pejë).
Istorija[uredi | uredi izvor]
Nakon oslobođenja Peći od Osmasnkog carstva i proterivanja turske vlasti sa Kosova i Metohije u Prvom balkanskom ratu 1912. godine, počinje osnivanje prvih institucija i ustanova Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Srbije na Kosovu i Metohiji. Jedna od prvih obrazovnih ustanova koja je osnovana na prostoru Stare Srbije jeste pećka gimnazija.
Na prostoru Kosova i Metohije, u okviru Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Srbije, od oslobođenja 1912. do austro-ugarske okupacije krajem 1915. godine, postojale su tri gimnazije i to u Peći, Prištini i Prizrenu (pod nazivom Bogoslovsko-učiteljska škola od osnivanja 1871. godine).[1]
Gimnazija je odlukom kralja Nikole osnovana 1913. godine kao osmorazredna gimnazija i učiteljska škola.[2][3] Nedugo nakon osnivanja gimnazije, izbija Prvi svetski rat u kojem je Kraljevina Crna Gora krajem 1915. godine okupirana od strane Centralnih sila, a rad škole je prekinut. Nakon oslobođenja Kraljevine Crne Gore 1918. godine i stvaranja Kraljevine SHS rad gimnazije je obnovljen.
Za razliku od Gimnazije u Prištini koja je 1920. godine postala prva puna gimnazija na području Kosova i Metohije u to vreme, Gimnazija u Peći je bila nepotpuna s početka dvadesetih godina 20. veka, odnosno imala je šest razreda, poput Gimnazija u Prizrenu, Kosovskoj Mitrovici i Gnjilanu. Gimnazija u Peći, kao i ostale nepotpune Gimnazije na Kosovu i Metohiji svoje svršene učenike mogle su slati u Prištinu da dovrše punu Gimnaziju koja je imala osam razreda.[4]
Početkom 90-ih prosvetni radnici i đaci albanske nacionalnosti napuštaju gimnaziju i obrazovni sistem Republike Srbije i osnivaju paralelne škole koje će raditi izvan zakona tadašnje Republike Srbije.
Sa početkom NATO agresije na Saveznu Republiku Jugoslaviju rad svih škola je obustavljen. Prosvetni kadar i đaci srpske nacionalosti juna 1999. godine napuštaju Peć.[3] Nakon rata na Kosovu i Metohiji 1999. godine u prostorijama školske zgrade u Peći se organziuje rad gimnazije „Bedri Pejani” (alb. Gjimnazi „Bedri Pejani” Pejë). Gimnazija radi u kosovskom obrazovnom sistemu, a nastava se izvodi na albnaskom jeziku.[5]
Srbi povratnici koji su se nakon rata vratili u mestima oko Peći su obnovili rad gimnazije u Goraždevcu. Gimnazija je svoje privremeno sedište smestila u osnovnoj školi „Janko Jovićević”.[6] U istoimenoj osnovnoj školi, svoje privremeno sedište su premestili i Ekonomsko-trgovinska škola „Mileva Vuković” iz Peći, Elktro-tehnička i Mašinska škola.[7]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Petrvoić & Bukvić 2019, str. 89.
- ^ „Peć:100 godina gimnazije Sveti Sava”. B92.net (na jeziku: srpski). 2013-09-11. Pristupljeno 2023-12-28.
- ^ a b „Pećka gimnazija - rasadnik znamenitih”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-12-28.
- ^ Petrvoić & Bukvić 2019, str. 90.
- ^ „gjimnazi-bedri pejani”. gjimnazi-bedri pejani. Pristupljeno 2023-12-28.
- ^ „Izmeštena gimnazija „Sveti Sava“ u Goraždevcu obeležila 110 godina rada”. kossev.info (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-12-28.
- ^ „Peć-Goraždevac (Srbija) :: Grad Bijeljina ::”. www.gradbijeljina.org. Pristupljeno 2023-12-28.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Petrvoić, Dragan R.; Bukvić, Rajko M. (2019). PROSVETA I NAUKA NA KOSOVU I METOHIJI 1912–2018. Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet Univerziteta u Prištini. ISBN 978-86-6349-125-0.
