Uskočki rat

Uskočki rat
Lokacija
Vreme 1615 - 1618 Mesto Jadransko more Ishod pobeda Mletačke republike, u suštini status quo
Sukobljene strane
Mletačka republika	Habzburška monarhija, Španska imperija

Uskočki rat ili Gradiški rat vođen je od 1615. do 1618. godine između Španije i Austrije sa jedne i Mletačke republike sa druge strane. Završen je pobedom Mletačke republike.

Uzroci

Mletačka republika je od Austrije više puta zahtevala da ukloni uskoke u unutrašnjost zemlje. Razlog za to bili su stalni upadi uskoka na mletačko brodovlje u oblasti od Istre do Kotora. Austrijanci odbijaju da ispune zahtev, pa Mlečani preduzimaju blokadu primorja. Zahtev austrije da Mlečani uklone blokadu podržao je i nemački car Matija. Mlečani su uklanjanje blokade uslovili uklanjanjem uskoka i usvajanjem odredaba o raseljavanju iz 1600. godine. Odluka Mlečana da u slučaju odbijanja Austrijanaca objavi rat je još više zaoštrila odnose. Papa je nastojao da spreči sukob. Međutim, novembra 1615. godine započeli su prvi sukobi.

Ratne operacije

Ratne operacije vođene su na teritoriji Istre, Furlanije i Hrvatskog primorja. Uskoci su široko razvili dejstva, napadali i palili mletačko brodovlje i ometali snabdevanje njihovih kopnenih snaga. Uskocima su u pomoć pritekli Otočani, Brinjani i hrvatski velikaši Nikola i Vuk Frankopan sa banderijama i opštim pozivom. U decembru je u Goricu stiglo 1000 hrvatskih pešaka i 500 konjanika. Iz Karlovca je stiglo još 500 vojnika, a prema Rijeci je upućeno 300 nemačkih pešaka. Posredovanje pape i španskog kralja naišlo je na otpor Mletačke republike (1616. godina). Iste godine su mletačke snage trpele poraze kod Trsta, ali im je pošlo za rukom da osvoje Goricu i preduzmu opsadu Gradiške po kojoj je Uskočki rat poznat i kao Gradiški rat. Opsada je trajala 25 dana. Mlečani su izgubili oko 3000 ljudi. Odnosi su se još više zaoštrili u julu kada su Mlečani ponovo zauzeli Karlobag. Austrija se, u nedostatku mornarice koja bi se mogla meriti sa mletačkom, obratila za pomoć Španiji.

Dolazak Španaca

U proleće 1617. godine španska flota od 9 galeona uplovljava u Jadransko more. Kasnije je pojačana sa još 15 galeona i 26 galija. Četiri uskočka broda pridružila su se floti. Španci su zagospodarili Jadranom. Mleci se povlače u Split. Usledila je neodlučna pomorska bitka kod Dubrovnika. Sukobi na Sredozemlju sve su više angažovali velike sile koje su bile spremne na pregovore.

Mir

Posredovanjem francuskog kralja Luja, dana 6. septembra 1617. godine zaključen je mir u Parizu između nemačkog cara, austrijskog nadvojvode i Mlečana. Potpisivanje je obavljeno dvadeset dana kasnije u Madridu. Odredbe:

• Proterivanje uskoka iz Senja i uništenje njihove flote.
• Dovođenje nemačke vojske u Senj.
• Vraćanje teritorija koje su Mleci osvojili.
• Obaveza Austrije i Nemačke da sprečavaju uskočke napade na Mletačku republiku i ponovno naseljavanje u spornim oblastima.

Mirovnim ugovorom u Madridu formalno su prihvaćeni uslovi Mletačke republike. Međutim, rat je stvarno završen status quo. Mleci su imali velike gubitke u ratu.

Izvori

• Vojna enciklopedija, tom 10 (315—316)