Sremska bitka (1167)

Sremska bitka
Deo istorije Vizantije
Vreme 8. jul 1167. Mesto Srem Ishod odlučujuća vizantijska pobeda
Sukobljene strane
Kraljevina Mađarska	Vizantijsko carstvo
Komandanti i vođe
Deneš, mađarski grof	Andronik Kontostefan
Jačina
oko 15.000	oko 25.000
Žrtve i gubici
nepoznati, ali veliki	nepoznati

Sremska bitka ili bitka kod Zemuna bila je bitka 8. jula 1167. između vizantijske vojske pod vojvodi Andronika Kontostefana i ugarske vojske pod vojvodi Deneša. Vizantiji je tad vladao Manojlo I, Ugarskoj Stefan III.

Razlozi za rat bili su teritorijalni konflikti oko Hrvatske i Dalmacije. Ugarska, koja je izgubila, morala je da popusti teritorijalnim zahtevima vizantijskog carstva, da se povuče iz Beograda, Golupca i Srema, da prizna vizantijsku kontrolu Dalmacije i Hrvatske i da plaća danak Vizantiji. Na vizantijskoj strani borila se, pored vlaške i lombardske pomoćne vojske, takođe i jedna srpska pomoćna vojska sa oko 500 vojnika pešadije, koju je kao vizantijski vazal morao da pošalje Stefan Nemanja.

Tok bitke

Borbeni poredak vizantijske vojske u bici kod Sirmijuma (1167)
[Streteg Andronik Kontostefan] naredi da Skiti [tj. Kumani] i najveći deo Persijanaca [tj. Turaka] sa nekoliko konjanika, koji se bore kopljima, ide napred. Zatim su ih na krilima sledile falange Romeja [tj. Vizantinaca], koje su predvodili Kokovasilije i Filokal, a pored njih i Tatikije koga su zvali Aspijet. Iza njih su išli teže oklopljeni vojnici pomešani sa strelcima i teško oklopljena četa Persijanaca. Posle njih, na oba krila, sledili su Josif Vrijenije i Georgije Vrana, kao i njegov brat Dimitrije i sevast Konstantin Aspijet, a zatim Andronik vladarev hartularije, koji se preziva Lamparda, zajedno sa izabranim Romejima, Alemanima [tj. Nemcima] i Persijancima. Najzad, u poslednjem redu nalazio se strateg Andronik [Kontostefan] sa mnogim drugim ljudima na glasu (kakvi se obično uvek nalaze uz cara dok ide u rat) i italijanskim plaćenicima, kao i Srbima, koji su ga pozadi sledili naoružani kopljima i opremljeni duguljastim štitovima.

Jovan Kinam, Kratak pregled događaja od Jovana i Aleksija Komnina, 6.7.

Prema istoričaru Džonu Haldonu, vizantijska vojska bila je podeljena na tri dela. Središnji deo, koju je predvodio Andronik Kontostefan, činile su carske jedinice iz Carigrada, među njima ruski Varjazi, zatim najamnici iz Lombardije, Italije, vlaški konjanici i srpska pešadija. Na levoj strani bila je regularna vizantijska vojska, a sa desne vizantijske elitne jedinice, nemački i turski najamnici.

Ugari su svoju vojsku rasporedili takođe na tri dela, postavljajući u svakom od njih svoju konjicu napred, a pešadiju iza konjice. Vizantijska vojska brojala je nekih 25.000 ljudi, a ugarska, pak, nekih 15.000 ljudi.

Borba je počela tako što su vizantijske jedinice iz središnjeg dela krenule u napad u pokušaju da izazovu ugarski kontranapad. Ugarska vojska je krenula na vizantijsku, pri čemu se vizantijska počela prvo povlačiti i zatim da drži određeni položaj. Istovremenom leva strana sa regularnom vizantijskom vojskom je počela da stvara utisak da beži sa bojnog polja, što je zapravo bila varka vizatijske taktike. Varka je uspela, leva strana je zaobišla bojno polje i sa strane udarila na ugarsku vojsku. Iznenađene vizantijskim napadom sa strane, ugarske jedinice su počele da se raspadaju, što je na kraju dovelo do toga da je ugarska vojska morala da se povuče i preda bitku.

Vizantijska vojska je ubedljivo dobila bitku, šta je uticalo na ugarski dvor da prihvati sve zahteve Vizantije. Istorijski gledano, u bici kod Zemuna je Vizantija još jednom, možda i poslednji put, pokazala svoju vojnu nadmoć koju je imala u tokom poslednjih vekova, koju će izgubiti u narednim decenijama.

Literatura

• Kalić, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga.