Jovan Žujović

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Jovan Žujović
Portret naslikao Uroš Predić
Lični podaci
Datum rođenja(1856-10-18)18. oktobar 1856.
Mesto rođenjaBrusnica, Kneževina Srbija
Datum smrti19. jul 1936.(1936-07-19) (79 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Jugoslavija
Potpispotpis_alt}}}

Jovan Žujović (Brusnica, 18. oktobar 1856 — Beograd, 19. jul 1936) bio je srpski geolog, univerzitetski profesor, političar i akademik. Žujović je osnivač geološke nauke u Srbiji, pionir kraniologije u Srbiji. Bio je profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije i prvi predsednik Srpskog geološkog društva.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Žujović iz mlađih dana.

Rođen je u Brusnici kao sin načelnika okruga Rudničkog Mladena M. Žujovića (1811—1894) i Jelene, rođene Danić. Osnovnu školu završio je u Nemenikućama i Beogradu, a gimnaziju u Beogradu, a zatim Prirodno-matematički odsek Velike škole (1877).[1] Posle toga je završio Fakultet nauka - prirodnjački odsek u Parizu, studirao je i na Antropološkoj školi u Parizu.

Kao prvi školovani geolog u Srbiji, izabran je 1880. godine za suplenta na Katedri za mineralogiju sa geologijom na Velikoj školi u Beogradu. Ovim je začeta savremena geološka škola u Srbiji. Osim mineralogije i geologije, počeo je i predavanja iz paleontologije. Iz Pariza je doneo prvi polarizacioni mikroskop i uveo mikroskopska ispitivanja naših stena. Redovni profesor Velike škole postao je 1883. Za relativno kratko vreme (1880—1900) izradio je geološku kartu Srbije i napisao osnovne udžbenike iz geologije. Osnovao je Geološki zavod Velike škole (1889), pokrenuo prvi geološki časopis u Srbiji „Geološki anali Balkanskoga poluostrva“ (1889), osnovao Srpsko geološko društvo (1891). I sve što je tada Žujović osnovao postoji i danas. On je jedan od osnivača Muzeja srpske zemlje (današnji Prirodnjački muzej u Beogradu). Uveo je agrogeologiju na Poljoprivrednom fakultetu, za čije osnivanje je takođe veoma zaslužan. Predavao je primenjenu geologiju na Tehničkom fakultetu posle Prvog svetskog rata. Svoje naučne radove štampao je u mnogim inostranim i domaćim publikacijama.

Bio je jedan od članova osnivača i član prve Uprave Srpskog arheološkog društva 1883. godine.[2]

Lazar Dokić, Jovan Žujović, Josif Pančić (snimljeno 1883. godine).

Aktivno se bavio politikom. Bio je član Senata (1901). Ministar prosvete i crkvenih dela bio je u dva navrata, od 16. maja do 30. jula 1905. i 11. oktobra 1909. do 12. septembra 1910. godine. Ministar inostranih dela Srbije bio je od 30. jula do 2. decembra 1905. godine.

Prilikom osnivanja Srpske kraljevske akademije kralja Milan Obrenović je 5. aprila 1887. ukazom imenovao prvih 16 članova akademije. Među njima je bio Jovan Žujović, kao najmlađi. Prema tadašnjim običajima postao je sekretar akademije. Posle smrti Stojana Novakovića postao je 2. aprila 1915. predsednik Srpske kraljevske akademije. Ovu funkciju je obavljao šest godina, do 1921. godine.

Prilikom osnivanja Beogradskog univerziteta 1905. izabran je za redovnog profesora, jednog od osam koji su zatim birali ceo ostali nastavni kadar univerziteta. Takođe, prilikom svečanog otvaranja univerziteta, držao je govor u ime Srpske kraljevske akademije.

Bio je specijalni izaslanik srpske vlade u Parizu za vreme Prvog svetskog rata u misiji organizovanja srpskih škola za izbegle đake i skupljanje pomoći.

Bio je oženjen Stanom (1865—1889), ćerkom pukovnika Koste Bučovića i Sofije. Stana je bila dvorska dama kraljice Natalije, nisu imali dece. Umro je 19. jula 1936. u Beogradu.

Prvih osam redovnih profesora Beogradskog univerziteta, 1905. godine: Sede, sleva Jovan Žujović, Sima Lozanić, Jovan Cvijić, Mihailo Petrović Alas; stoje, sleva Andra Stevanović, Dragoljub Pavlović, Milić Radovanović i Ljubomir Jovanović.

Njegovo delo „Kameno doba“ osim svog značaja koje je do sada imalo, dobilo je na važnosti time što je postalo prva knjiga na srpskom jeziku koja je u elektronskom obliku postavljena na „Projekat Gutenberg“.

Bio je član i Jugoslovenske akademije znanosti (1886), Mađarskog geološkog društva (1886), Kijevskog jestastveničkog društva (1887) i Mađarske akademije nauka (1894). Odlikovan je Ordenom Svetog Save prvog i trećeg stepena, Ordenom Belog orla četvrtog stepena, francuskim ordenima Officer de l'Academie, Grand officer de l'ordre national de la Legion d'honneur i bugarskim ordenom za građanske vrline. Više fosila nazvano je njegovim prezimenom. [3]

Radovi iz antropologije[uredi | uredi izvor]

Uz članke o geologiji i paleontologiji, poznati su i njegovi radovi iz oblasti antropologije. U svom delu „Kameno doba“, koje je objavljeno 1893. godine, citirajući pretežno francuske naučnike, dao je pregled onovremenih najsavremenijih znanja i iz paleoantropologije od najstarijih početaka do kraja neolitske epohe. Nešto kasnije, između 1927. i 1929. godine, u delu „Postanje Zemlje i naše domovine (I - II)“, obrađena je i biološka prošlost Zemlje počev od razdoblja u kom je nastao pračovek. - U ovom delu je značajno njegovo veliko interesovanje za prostor Balkanskog poluostrva.

Planinarstvo[uredi | uredi izvor]

Bio je jedan od prvih planinara Srbije. Počeo je da se bavi planinarstvom 1872. u švajcarskim Alpima za vreme školovanja u Cirihu. Po povratku u zemlju ostvario je do 1893. uspone na na većinu planinskih vrhova u Srbiji, jer je kao geolog po prirodi bio i planinar. Penjao se i na vrhove Urala i Kavkaza.

Glavni je inicijator, jedan od osnivača (14. juna 1901), prvi i dugogodišnji predsednik Srpskog planinarskog društva u Beogradu. Njegovim nastojanjem posle Prvog svetskog rata, društvo je obnovljeno, pa ga je izabralo za doživotnog predsednika.

Bilo je vremena kada je vaseljena bila puna nebesnih tela, ali naše zemlje u njoj nije bilo. I bilo je vremena kada se naša zemlja stvorila, ali na njoj ne beše ni bilja ni životinja. Pa nastaše vremena, kada je na zemlji bilo raznoga bilja i raznih životinja, ali nikakvih ljudi nije bilo... Zemlja naša ima dakle vrlo dugotrajnu istoriju, koja veličinom i raznolikošću svojom daleko prevazilazi istoriju celoga čoveštva i sviju pojedinih naroda.

Dela[uredi | uredi izvor]

„Geologija Srbije“ od Jovana Žujovića iz 1893.

Među njegova značajnija dela ubrajaju se:

  • Geologische Uebersicht des Koenigreiches Serbien, 1886, Wien;
  • Petrografska mineralogija, 1887;
  • Petrografija I-III, 1889, 1895;
  • Osnovi za geologiju Kraljevine Srbije, 1889;
  • Sur les roches éruptives de la Serbie, 1893, Paris;
  • Sur les terrains sédimentaires de la Serbie, 1893, Paris;
  • Geologija Srbije I-II, 1893, 1900;
  • Geološka građa okoline sela Boljetina, 1921;
  • Pouke iz geologije, 1922;
  • Opšta geologija, 1923;
  • Les roches eruptives de la Serbie, 1924;
  • Postanje zemlje i naše domovine I-II, 1927, 1929;
  • Snabdevanje sela vodom. Izvori i bunari, 1931.

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • iz Geološke karte kraljevine Srbije
    iz Geološke karte kraljevine Srbije
  • Žujović u Francuskoj, 1916.
    Žujović u Francuskoj, 1916.
  • Spomen bista u porti crkve u Nemenikućama
    Spomen bista u porti crkve u Nemenikućama

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Stari Milanovac, Milomir Glišić i dr. ISBN 978-86-7152-018-8.
  2. ^ Anonim (1884). „Poziv za upis u članstvo Srpskog arheološkog društva”. Starinar Srpskog arheološkog društva. 1: 4. 
  3. ^ Ković, Miloš, Srbi 1903-1914: Istorija ideja, Clio, Belgrade. 2015. ISBN 978-86-7102-499-0. str. 400.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Akademske funkcije
Rektor Univerziteta u Beogradu
1896–1897
Vojislav Bakić
Predsednik Srpske kraljevska akademije
1915–1921
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јован_Жујовић&oldid=27539390”