Balša II Balšić

Balša II Balšić
Balša II Balšić
Lični podaci
Datum rođenja	14. vek
Mesto rođenja	nepoznato,
Datum smrti	poginuo, 18. septembra 1385.
Mesto smrti	Saursko polje kod Berata, današnja Albanija
Porodica
Supružnik	Komnina (kći valonskog despota Jovana Asena)
Potomstvo	Ruđina Balšić
Roditelji	Balša I
Dinastija	Balšići
gospodar Zete i duka (herceg) Drača.
Period	1378 — 1385.
Prethodnik	Đurađ I Balšić
Naslednik	Đurađ II Balšić

Balša II Balšić je bio srpski velikaš iz dinastije Balšića.

Poreklo

Po svedočenju samih Balšića oni svoje poreklo dovode u vezu sa Nemanjićima. Balša II Balšić, iz Skadra, u povelji Dubrovčanima od 27.1.1385. između ostaloga piše^[1]^[2] :

... molitvama i moljenjima svetih mojih praroditelja Simeona Nemanje, prvoga mirotočca srpskoga i svetitelja Save...

Pavle Rovinski navodi podatak da je Franc Miklošič negirao strano poreklo dinastije Balšića.^[3]

Vladavina

Zajedno sa braćom (Stracimirom i Đurđem) i ocem (Balšom) proširio je vlast svoje porodice na Skadar (1360) i predeo između Skadarskog jezera i Jadranskog mora, a najverovatnije i na grad Bar^[4]. Oni su 1361. godine postali počasni dubrovački građani, a naredne godine i mletački.

Tokom rata između Srbije (Vojislava Vojinovića) i Dubrovnika (1361—1362), Balšići su stali na stranu Dubrovčana. Već 1363. godine otpočeli su sukobi na jugu njihovih poseda, protiv kneza Karla Topije, koji su okončani 1366. godine, uz posredovanje Dubrovčana.

U to doba, Balša II se oženio Komninom, ćerkom Jovana Asena, brata supruge Dušana Silnog Jelene, čime je postao gospodar Valone, Berata, Kanine i Himare, na jugu današnje Albanije. Posle sloma braće Mrnjavčevića u Maričkoj bici, 26. septembra 1371. godine, Balšići su upali u njihove zemlje i proširili svoju vlast na Peć i Prizren, a nešto kasnije svojim posedima na nekoliko godina (1373—1377) priključuju zaleđe Dubrovnika (Konavlje, Trebinje i Dračevicu).

Nakon smrti njegovog brata Đurđa (13. januar 1378), vlast nad državom Balšića preuzima njegov preostali brat, Balša II.

Suparništvo sa bosanskim kraljem

Nakon izbijanja velikog rata između Venecije i Đenove, 13. avgusta 1378. godine, Mlečani zauzimaju Kotor i vrše vlast do juna 1379. kada ih je kotorska vlastela zbacila i omogućila da grad pređe u ruke ugarskog kralja Ludovika I Anžujskog (1326—1382). Mletačka posada i dalje je ostala u kotorskoj tvrđavi, do završetka rata sa Đenovom, 1381. godine. Međutim, zbog nesposobnosti da održi red u gradu, dolazi do privremenog zbacivanja plemićke vlasti od strane pučana (povolo) predvođenih starješinama (caporali del povolo). Vrhovnu vlast obavlja samo ugarski kapetan, sve dok uz pomoć Dubrovčana patricijska vlast u Kotoru nije restaurisana. Neprijateljstvo između Balše II i bosanskog kralja Tvrtka I bilo je vidljivo i u tom periodu, mada su Ugarska, Bosna i Zeta bile na strani Đenove (to nije sprečavalo Balšu II da bude u stalnoj vezi sa Venecijom i drži kod sebe mletačke građane). Još 17. septembra 1379. godine, vojska bosanskog kralja je dospjela do Spuža, ali rezultat ovog pohoda nije poznat. Između ostalog, Zeta i Kraljevina Bosna željele su za sebe ugarski Kotor. Početkom jeseni 1382 i tokom 1383. godine, zamjerajući se Kraljevini Ugarskoj, Balša II vrši opsadu Kotora, mada nije imao sredstava da odsiječe grad sa morske strane. Takođe, u godini (1384) kada je Kotor za kratko prešao u ruke bosanskog kralja Tvrtka I (kasnije, 1385. godine, sa tim se formalno saglasila i ugarska kraljica Marija Anžujska) vršena je opsada od strane Zećana. Suparništvo između Balše II i Tvrtka I nije se ticalo samo Kotora, već i teritorije Konavlja i Trebinja, kojima je do 1377. godine gospdario Balšin prethodnik, Đurađ I Balšić. Na toj teritoriji, koju je Balša II pokušavao da povrati od Bosne, u proljeće 1382. godine, u cilju trgovine (posebno solju) bosanski kralj Tvrtko I Kotromanić, pored rječice Sutorine, na ulazu u Boku kotorsku, polaže temelje trga Novog. Nazvao ga je imenom „Sveti Stefan“ (koji naziv nije prihvatan u narodu). Ovaj trg je predstavljao opasnu konkurenciju Dubrovčanima, koji su se pozivali na to: da su stari, zakoniti trgovi soli, bili samo: Drijeva, Dubrovnik, Kotor i Sv. Srđ. Bosanski je kralj ipak popustio pod pritiskom Dubrovčana i odustao od trgovine solju u Novom, pa je ovaj trg u sljedećih pedeset godina izgubio značaj i bio prilično zanemaren, sve do pojave hercega Stefana Vukčića Kosače. Godinu dana po formiranju Novog, Balša II sa vojskom vrši upade u Konavlje, ali ne uspijeva da ih pripoji zetskoj državi.

Duka od Drača

Balša II se učvrstio u oblasti Berata i Valone^[4], a zatim je obnovio sukobe sa Karlom Topijom (1382) i posle nekoliko napada, uspeo je da zauzme Drač, početkom 1385. godine, tako da se već u aprilu iste godine, potpisuje kao „duka drački“^[4].

U borbi protiv Balše, Karlo je zatražio vojnu pomoć sultana Murata I, koji je ka Beratu uputio snage predvođene Hajredin Pašom. Daleko brojnija osmanska vojska^[5], potukla je 18. septembra 1385. godine u bici na Saurskom polju kod Balša, nedaleko od Berata, srpske snage, a u bici su poginuli Balša II i Ivaniš Mrnjavčević^{[n. 1]}. Ivan Jastrebov navodi podatak da je Balša poginuo na reci Vojuši, a glava mu je odnesena sultanu u Jedrene.^[6]

Posle Balšine smrti, kratko je vladala njegova udovica Komnina, posle čega je vlast nad predelima severno od Drača preuzeo njegov bratanac Đurađ Stracimirović.

U svom braku sa Komninom, Balša II je imao jednu ćerku, Ruđinu, koja se 1391. godine udala za Mrkšu Žarkovića^[7]^[8].

Napomene

^ Učešće Ivaniša Mrnjavčevića u ovoj bici pominje se u delu Mavra Orbinija, štampanom 1601. godine.

Porodično stablo

2. Balša I

1. Balša II Balšić

3.

Vidi još

Reference

^ Miklošič, Franc (1858). Monumenta Serbica Spectantia Historiam Serbiae, Bosniae, Ragusii, pp. 203. Beč.
^ Šekularac, Božidar (1987). Dukljansko-zetske povelje, pp. 173.
^ Rovinski 1998, str. 110.
^ ^a ^b ^v Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2001). Srpske dinastije. Novi Sad: Plantoneum. ISBN 86-83639-01-0.
^ Grupa autora (1982). Istorija srpskog naroda II. Beograd.
^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 496. Beograd: Službeni glasnik.
^ „Genealogy - Balkan states: The Balsici”. Pristupljeno 4. 6. 2010.
^ „Medieval Lands project - Montenegro: Balšići”. Pristupljeno 4. 6. 2010.

Literatura

Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2002). Rodoslovi srpskih dinastija. Novi Sad: Platoneum.
Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2008). Srpske dinastije (2. izd.). Beograd: Službeni glasnik.
Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing.
Grupa autora (1970). Istorija Crne Gore — II knjiga (II tom). Sima Ćirković, Ivan Božić, Dimitrije Bogdanović, Vojislav Korać, Jovanka Maksimović, Pavle Mijović i Vojislav Đurić. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore.
Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom I. CID - Podgorica.

Spoljašnje veze

Đurađ I	Vladar Zete (1378 — 1385)	Đurađ II

[6] Učešće Ivaniša Mrnjavčevića u ovoj bici pominje se u delu Mavra Orbinija, štampanom 1601. godine.

[1] Miklošič, Franc (1858). Monumenta Serbica Spectantia Historiam Serbiae, Bosniae, Ragusii, pp. 203. Beč.

[2] Šekularac, Božidar (1987). Dukljansko-zetske povelje, pp. 173.

[FOOTNOTEРовински1998110-3] Rovinski 1998, str. 110.

[СД-4] v Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2001). Srpske dinastije. Novi Sad: Plantoneum. ISBN 86-83639-01-0.

[ИСН_II-5] Grupa autora (1982). Istorija srpskog naroda II. Beograd.

[7] Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 496. Beograd: Službeni glasnik.

[Чеси-8] „Genealogy - Balkan states: The Balsici”. Pristupljeno 4. 6. 2010.

[МДЛ-9] „Medieval Lands project - Montenegro: Balšići”. Pristupljeno 4. 6. 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[n. 1]

[6]

[7]

[8]