Austrijsko-turski rat (1716—1718)

Austrijsko-turski rat (1716—1718)
	Deo osmansko-habzburških ratova
Vreme	13. april 1716 — 21. jul 1718.
Mesto	Balkansko poluostrvo, Srem, Banat, Vlaška
Ishod	Pobeda Habzburga i Mletaka, Turska gubi severnu Srbiju, deo Vlaške i deo severne Bosne; Mir u Požarevcu
Sukobljene strane
Osmansko carstvo; Krimski kanat	Habzburška monarhija; Mletačka republika
Komandanti i vođe
Damat Ali-paša	Eugen Savojski
Jačina
120.000[traži se izvor]	70.000[traži se izvor]
Žrtve i gubici
nepoznato	nepoznato

Austrijsko-turski rat vođen od 1716. do 1718. godine je bio šesti po redu ratni sukob između Austrijskog i Osmanskog carstva. Istovremeno sa ovim, vođen je i Tursko-mletački rat (1714—1718).^[1] Oba rata su završena potpisivanjem mira u Požarevcu 1718. godine.

Uzroci[uredi | uredi izvor]

Turska je bila nezadovoljna odredbama Karlovačkog mira po kojima je Veneciji pripala Moreja (Peloponez) i delovi Dalmacije, te je 1714. godina napala Mletke i uspela da osvoji Moreju 1715. godine. U Dalmaciji Turci nisu imali uspeha, štaviše nakon što se i Austrija uključila u rat izgubili su nekoliko mesta u Hercegovini a Mleci su se dolinom Neretve probili do Mostara.

Rat[uredi | uredi izvor]

Kako nije mogla sama da se odbrani od Osmanlija Venecija je sklopila savez sa Austrijom, koja je kao garant Karlovačkog mira zapretila Turcima koji su na to odgovorili objavom rata. Veliki vezir Silhadar Damat Ali-paša je s proleća 1716. sakupio vojsku i krenuo ka Beogradu, dok je flota započela blokadu mletačkog Krfa. U početku su Turci imali nekih uspeha, prešli su u Srem i Bačku i popalili mnoga naselja, stradali su između ostalih Sremski Karlovci i manastir Krušedol. Početkom avgusta Turci su opkolili Petrovaradinsku tvrđavu i započeli bombardovanje. Posadi tvrđave je uskoro stigla u pomoć vojska predvođena Eugenom Savojskim, vrhovnim zapovednikom austrijskih trupa u ovom ratu. On je uspeo da razbije tursku opsadu 5. avgusta 1716. nakon samo četiri sata borbe. U bici kod Petrovaradina stradalo je 2.212 austrijskih i preko 6.000 turskih vojnika među kojima i sam veliki vezir Damat Ali-paša.

Posle pobede kod Petrovaradina, austrijska vojska je do kraja godine oslobodila ceo Banat sa Temišvarom.

Austrijanci su 16. juna 1717. godine prešli Savu i započeli opsadu Beograda. Turska vojska predvođena novim velikim vezirom Halil-pašom krenula je iz Jedrena kao pomoć opkoljenom Beogradu. Oni su poraženi 16. avgusta, a sledećeg dana austrijska vojska je ušla u Beogradsku tvrđavu.

Mir[uredi | uredi izvor]

Svi ovi događaji naterali su Turke da traže mir. Mir je sklopljen u Požarevcu 21. jula 1718. godine. Prema odredbama Požarevačkog mira Turci su predali Habzburškom carstvu Banat, jugoistočni Srem, deo severne Bosne, severnu Srbiju i Malu Vlašku. Mletačka republika nije uspela da povrati Peloponez i Krit ali je zadržala Jonska ostrva i gradove Prevezu i Artu, dok je u Dalmaciji dobila oblasti oko Sinja, Imotskog i Vrgorca.

Ovakvo stanje se zadržalo do sledećeg austrijsko-turskog rata (1737—1739) i Beogradskog mira kojim je ovaj rat završen.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Stanojević 1970, str. 444.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Veselinović, Rajko (1986). „Srbija pod austrijskom vlašću 1718-1739”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 106—162.
Gavrilović, Slavko (1986). „Srbi u Ugarskoj i Slavoniji od Karlovačkog mira do austro-turskog rata 1716-1718”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 55—61.
Gavrilović, Slavko (1986). „Srbi u Hrvatskoj od bečkog rata do rata 1716-1718”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 62—77.
Gavrilović, Slavko (1986). „Srbi u Ugarskoj i Slavoniji od Požarevačkog mira do austro-turskog rata 1737-1739”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 163—175.
Gavrilović, Slavko (1986). „Srbi u Hrvatskoj od austro-turskog rata 1716-1718. do rata 1737-1739”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 176—191.
Dabić, Vojin S. (1984). Banska krajina (1688–1751): Prilog istoriji srpskog i hrvatskog naroda i krajiškog uređenja u Baniji. Beograd-Zagreb: Istorijski institut & Prosvjeta.
Dabić, Vojin S. (2000). Vojna krajina: Karlovački generalat (1530–1746). Beograd: Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve.
Dabić, Vojin S. (2011). „The Habsburg-Ottoman War of 1716-1718 and Demographic Changes in the War-Afflicted Territories”. The Peace of Passarowitz, 1718. West Lafayette: Purdue University Press. str. 191—208.
Ingrao, Charles; Samardžić, Nikola; Pešalj, Jovan, ur. (2011). The Peace of Passarowitz, 1718. West Lafayette: Purdue University Press.
Popović, Dušan J. (1950). Srbija i Beograd od Požarevačkog do Beogradskog mira (1718–1739). Beograd: Srpska književna zadruga.
Samardžić, Radovan (1986). „Srbi u Turskom carstvu 1699-1716”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 7—30.
Samardžić, Radovan (1986). „Bosna i Hercegovina u XVIII veku”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 432—497.
Stanojević, Gligor (1970). Jugoslovenske zemlje u mletačko-turskim ratovima XVI-XVIII vijeka. Beograd: Istorijski institut.
Forišković, Aleksandar (1986). „Politički, pravni i društveni odnosi kod Srba u Habsburškoj Monarhiji”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 233—305.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Projekat Rastko: Vladimir Ćorović, Istorija srpskog naroda, Banja Luka-Beograd, 1997.

[FOOTNOTEСтанојевић1970444-1] Stanojević 1970, str. 444.

[1]