Predeo izuzetnih odlika Miruša

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Predeo izuzetnih odlika Miruša
Reka Miruša
Jedan od slapova na reci Miruši

Predeo izuzetnih odlika Miruša[1] je područje koje se nalazi u Metohijskoj kotlini, na dodiru dva geografska kraja Metohije — Prekoruplje, prostrane površi u okviru sekundarne Miruške kotline i Podrimlje, dolinskog kraja pored Belog Drima, na teritoriji opština Klina i Orahovac, na Kosovu i Metohiji.

Kanjon Miruše predstavlja predeo izuzetnih odlika jedinstvene reprezentativne morfohidrološke građe (16 jezera međusobno razdvojenih vodopadima, slapovima i brzacima), specifične termofilne i kserotermofilne vegetacije sa prirodnim retkostima (kosovski božur, balkanska forzicija, gorocvet i dr) i mediteranskom faunom (daruska lasta i dr.).

Geografija[uredi | uredi izvor]

Regionalni park prirode Miruša prostire se na 55.580 ha (555,8 km2) širom opština Klina, Mališevo i Orahovac na istočnoj strani ravnice Dukađin, centralno Kosovo. Nadmorska visina se obično kreće od 340 do 600 metara iznad nivoa mora.[2] Geodiverzitet sliva reke Miruše predstavlja važne komponente nasleđa povezane sa geologijom, geomorfologijom i hidrologijom, važne za nauku, obrazovanje, kao i za turističku upotrebu.

Geologija[uredi | uredi izvor]

Geološku strukturu parka čine ultraosnovne stene i vulkansko-sedimentne formacije (dijabazni cret) iz jurske ere i karbonata iz donje i gornje krede.[3] Geološka struktura kanjona Miruše uglavnom sačinjavaju mezozojske krečnjačke litice sa tendencijom pada u pravcu toka vode. Proširenje ovih stena u pravcu severozapad—jugoistok, i spuštanje ka jugoistoku, predstavlja geološko proširenje stena.

Kvartarni sedimenti su predstavljeni humusom, peskovitim humusom, glinovitim humusom i alevrolom. Rečne terase doline Miruše su uglavnom izgrađene od komada zaobljenog kvarcita, paleozojskog škriljevca, krečnjaka iz krede, peščara, serpentinita, dijabaza i gabrova. Ove fluvijalne terase su diluvijalnog porekla.

Aluvijum je uobičajen sa obe strane reke Miruše. Generalno, na području aluvijuma nije široko rasprostranjeno.

Deluvioneti su češći u širem delu regiona. Ovi sedimenti nastaju u prirodnim uslovima prolazeći kroz sedimentni materijal, iz pokretnog stanja ili prelazeći u stacionarno stanje. Kvartarni sedimenti su u kontaktu sa krečnjakom gornje krede. Takođe, u istočnom i zapadnom delu ovi sedimenti su u kontaktu sa metasedimentnim pojasom. Kvartarno područje je predstavljeno jezerskim sedimentima, su-glinom, šljunkom, peskom i muljem.

U okviru područja parka prostiru se i pliocenski sedimenti. Većim delom su u erozijskom kontaktu sa krečnjačkim liticama gornje krede. Ovi krečnjaci su masivni i sadrže brojne tragove gastropoda i leže kroz senonski krečnjački pod. Takođe u pliocenskim sedimentima potvrđeno je nekoliko slojeva izgleda uglja.

Donja kreda je predstavljena krečnjačkim pločama različitih boja i češća je u zapadnom delu.

Sedimentne vulkanogene serije šire se u jugozapadnom regionu. Prema geološkoj karti postoje dva područja rasprostranjenosti: severna i južna područja. U severnom delu rasprostranjene su formacije fliša, konglomeratnog peska i laporaca, dok su u južnom delu rasprostranjene gline iz škriljaca, peščara i silicijum.[4]

Područje ima veliku geonasleđu i veliki potencijal za turizam. Najznačajnije vrednosti geonasleđa su sam kanjon sa jezerima, vodopadima, pećinama (Duši pećina, Ponorci pećina, Zatrići pećina, pećina Azema Galice i dr.), kraški oblici, ( bare, pisci, kraške doline i dr.), kao i bazni ukrasni izvori i izgled termalnih stena, kamenčići veoma dekorativnog karaktera, kamenjari i sl. s. Ove vrednosti su važne za nauku, obrazovanje, kao i za turističku upotrebu.[5]

Klima[uredi | uredi izvor]

Klima u području Parka Miruša je blago kontinentalna, pod uticajem mediteranske klime. Područje Parka nema meteorološku stanicu, ali su korišćeni klimatski podaci sa obližnjih stanica, kao što su Orahovac (14 kilometara vazdušne linije), Đakovica (20 km) i Peć (28 km)

Srednja godišnja temperatura vazduha
Mesec I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Temperatura (Cº) ‐1.2 2.5 5.7 11.1 15.9 19.3 21.4 21.2 17 11.6 7 3.4

Prosečna godišnja količina padavina je 910 mm. Meseci sa najviše padavina su decembar (114 mm) i novembar (109 mm), dok je minimum u julu (51 mm) i jun (54 mm).

Prosečna godišnja količina padavina
Mesec I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Količina padavina (mm) 90 70 80 59 79 54 51 55 57 92 109 114

Relativna vlažnost vazduha je 76%. Relativna vlažnost vazduha veća je u decembru, novembru i januaru, dok je niža u junu i julu. Razlika između najvišeg i najnižeg nivoa vlažnosti iznosi 19%.

Relativna vlažnost vazduha
Mesec I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
% 85 80 76 71 73 71 69 67 71 79 86 86

Godišnje sunčevo zračenje traje 1.968 sati. Mesec sa najvećom osunčanošću je avgust sa 298 sati i jul sa 289 sati, dok je mesec sa najnižom insolacijom 58 decembar i januar 63 sata. Prosečno godišnje sunčevo zračenje je 5 sati. Letnji period (ili periodi vegetacije od IV–X) u proseku ima 1.411 sunčanih sati.

Mesečni prosek sunčeve insolacije
Mesec I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Broj sati 63.3 94.2 138.2 173.4 198.1 232.3 289.3 298,3 220 135.8 67.3 57.9

Jezera[uredi | uredi izvor]

Jezera, njih šesnaest su međusobno razdvojeni vodopadima, slapovima i brzacima, preko kojih se reka stropoštava u metohijsku kotlinu, savlađujući visinsku razliku od 250 m između najvišeg i najnižeg jezera. Najveće jezero ima dimenzije 55 sa 45 m, najveća izmerena dubina jezera je 9 m, a najviši vodopad ima 21 m. Zbog sličnosti sa Plitvičkim jezerima kanjon Miruše nazivaju „Metohijske Plitvice“.[6]

Reljef i pećine[uredi | uredi izvor]

U predelu gornjih jezera posebnu atrakciju predstvaljaju džinovski lonci sa strmo uglačanim stranama. Završetak kanjona bogat je kraškim oblicima reljefa, kao što su vrtače, škrape i pećine, koje vertikalno presecaju čitav zid kanjona.

Kroz Dušku pećinu, najveću pećinu od njih deset, protiče potok, praveći jezerca, ponore i manje vodopade. Na vrhu krečnjačke litice Crvene stene, nalaze se dve pećine, u kojima su za vreme Turaka bila skloništa i isposnice srpskih kaluđera. U pećini Mala crkva nađeni su ostaci srednjovekovne freske i kamenog podzida, a u pećini Velika crkva postoje ostaci freske, oltara i molitvenika.[7]

Rešenje — akt o osnivanju[uredi | uredi izvor]

Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika Miruša 05 br. 501-440/98 — Vlada Republike Srbije. Službeni glasnik RS broj 5/ 1998.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Zavod za zaštitu prirode Srbije/PIO „Miruša“”. Arhivirano iz originala 31. 08. 2018. g. Pristupljeno 19. 03. 2016. 
  2. ^ „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 2015-01-10. g. Pristupljeno 2015-01-10. 
  3. ^ „Anpassade hotell & boenden” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 2015-01-10. g. 
  4. ^ „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 2015-01-10. g. Pristupljeno 2015-01-10. 
  5. ^ „Anpassade hotell & boenden” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 2015-01-10. g. 
  6. ^ „TO Srbije/Miruša”. Arhivirano iz originala 06. 04. 2016. g. Pristupljeno 19. 03. 2016. 
  7. ^ Spomenici kulture SANU/Pećine isposnice u klisuri reke Miruše

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Predeo izuzetnih odlika Miruša na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Предео_изузетних_одлика_Мируша&oldid=26981273”