Ivan Gošnjak

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
ivan gošnjak
Ivan Gošnjak
Lični podaci
Datum rođenja(1909-06-10)10. jun 1909.
Mesto rođenjaOgulin, Austrougarska
Datum smrti8. februar 1980.(1980-02-08) (70 god.)
Mesto smrtiBeograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesijavojno lice
Porodica
SupružnikTea Gošnjak
Delovanje
Član KPJ od1933.
Učešće u ratovimaŠpanski građanski rat
Narodnooslobodilačka borba
SlužbaInternacionalne brigade
NOV i PO Jugoslavije
Jugoslovenska narodna armija
1937 — 1939.
1941 — 1974.
Čingeneral armije JNA
U toku NOBkomandant Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske
Državni sekretar za poslove
narodne odbrane SFRJ
Period14. januar 1953 — 16. maj 1967.
PrethodnikJosip Broz Tito
NaslednikNikola Ljubičić
Heroj
Narodni heroj od17. novembra 1953.
Odlikovanja
jugoslovenska odlikovanja:
Orden slobode Orden narodnog heroja Orden junaka socijalističkog rada
Orden narodnog oslobođenja Orden jugoslovenske zvezde s lentom Orden ratne zastave
Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem
Orden narodne armije sa lovorovim vencem Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom Orden za hrabrost
Partizanska spomenica 1941.
inostrana odlikovanja:
Orden Suvorova prvog stepena
Orden Suvorova prvog stepena
Orden Suvorova drugog stepena
Orden Suvorova drugog stepena
Legija časti reda Veliki oficir
Legija časti reda Veliki oficir
Orden belog lava prvog reda
Orden belog lava prvog reda
Orden Mihajla Hrabrog drugog reda
Orden Mihajla Hrabrog drugog reda
Orden Mihajla Hrabrog trećeg reda
Orden Mihajla Hrabrog trećeg reda
Partizanski krst
Partizanski krst
Orden Grunvaldov krst drugog reda
Orden Grunvaldov krst drugog reda
Orden Menelika Drugog
Orden Menelika Drugog

Ivan Gošnjak (Ogulin, 10. jun 1909 — Beograd, 8. februar 1980), učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, general armije JNA, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 14. januara 1953. do 16. maja 1967. godine obavljao je dužnost Državnog sekretara za poslove narodne odbrane SFR Jugoslavije.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 10. juna 1909. godine u Ogulinu, u siromašnoj radničkoj porodici. Njegov otac Ivan bio je limar. Nakon osnovne škole, završio je tri razreda Zanatske škole, a potom je učio stolarski zanat u Sisku. Kao mladi radnik uključio se u revolucionarni radnički pokret. Isticao se učešćem u brojnim radničkim akcijama u Sisku, koje je organizovala tada ilegalna Komunistička partija. Bio je aktivan Ujedinjenim radničkim sindikatima (URS) i član Mesnog sindikalnog odbora u Sisku.[1]

Godine 1933. primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[2] Dve godine kasnije, novembra 1935. odlukom partijskog rukovodstva, bio je poslat je u „Međunarodnu lenjinsku školu“ u Moskvi, gde se prvi put sreo sa Josipom Brozom Titom.[1][3]

Od januara do kraja marta 1937. godine pohađao je kurs za vojno usavršavanje u Rjazanu, nakon čega je odlukom KPJ bio upućen u Španiju, gde se u redovima Internacionalnih brigada, tokom Španskog građanskog rata borio protiv fašizma. Vojno obrazovanje, koje je stekao u Sovjetskom Savezu dosta mu je koristilo tokom rata. Najpre se nalazio na dužnosti komandira čete, potom zamenika komandanta bataljona, operativnog oficira brigade i na kraju za zamenika komandanta brigade.[4] Već u prvim borbama se istakao kao hrabar borac i vešt starešina, a posebno se istakao na Madridskom frontu, na odseku Harame, gde je tokom Brunetske ofanzive, jula 1937. poginuo Blagoje Parović. Potom se borio na području Donjeg i Gornjeg Aragona. Tokom rata bio je više puta ranjavan i dobio je čin kapetana Španske republikanske armije.[1][3][5]

Nakon sloma Španske republike, Gošnjak je sa ostalim dobrovoljcima iz Jugoslavije, prešao u Francusku, gde je boravio u koncentracionom logoru za bivše pripadnike Internacionalnih brigada, jer Kraljevina Jugoslavija nije želela da ih primi nazad. Tokom boravka u logoru Girs, obavljao je dužnost sekretara partijske organizacije jugoslovenske nacionalne grupe, i bio član Partijskog biroa logora Girs. Ovde ga je 1940. zatekla okupacija Francuske, a novembra 1941. uspeo je da pobegne iz logora i probije se do okupirane Jugoslavije.[1][3][5]

Polovinom 1942. došao je na Baniju, gde je stupio u partizane, a potom je prešao u Gorski kotar, gde se tada nalazio Glavni štab NOP odreda Hrvatske. Ubrzo po dolasku, odlukom Vrhovnog štaba NOP i DVJ bio je postavljen za zamenika komandanta Glavnog štaba Hrvatske Ivana Rukavine. Novembra 1942. prilikom formiranja Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) odlukom Vrhovnog štaba postavljen je za komandanta Prvog hrvatskog korpusa (kasnije Četvrti hrvatski korpus). Septembra 1943. postavljen je za komandanta Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske, i na toj dužnosti ostao je do kraja rata.[2] U toku rata je bio većnik Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH) i učestvovao na njegovom Drugom zasedanju, u Plaškom, oktobra 1943. godine.[1][3]

Posleratni period[uredi | uredi izvor]

Nakon oslobođenja Jugoslavije, nastavio je vojnu karijeru u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA) i obavljao više odgovornih dužnosti. Krajem maja 1945. imenovan je za komandanta Druge armije JA, a od kraja iste godine nalazio se na raznim dužnostima pri Ministarstvu narodne odbrane. Na mestu načelnika Personalne uprave JA bio je od kraja 1945. do kraja 1948, a od početka 1949. do januara 1953. bio je zamenik ministra narodne odbrane FNRJ, maršala Josipa Broza Tita.[1][3][5]

Nakon donošenja Ustavnog zakona i formiranja Saveznog izvršnog veća (SIV), januara 1953. preuzeo je dužnost Državnog sekretara za poslove narodne odbrane, koju je obavljao sve do maja 1967. kada ga je zamenio general-pukovnik Nikola Ljubičić. Od 1963. bio je član Saveta narodne odbrane i zamenik Vrhovnog komandanta Oružanih snaga SFRJ, a od 1967. do smrti član Saveta federacije. Aktivna vojna služba prestala mu je 1974, u činu generala armije JNA.[1][5]

U čin general-lajtnanta unapređen je 1944, u čin general-pukovnika 16. decembra 1947, a u čin generala armije 22. decembra 1955. godine.[6] Kao zamenik Vrhovnog komandanta Oružanih snaga SFRJ bio je 1963. predlagan za unapređenje u novi čin generala[a], ali ga nije dobio.[1]

Član Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije (CK SKJ) bio je od decembra 1945, a ponovo je biran od Petog (1948) do Devetog kongresa SKJ (1969). U istom periodu biran je za člana Politbiroa, odnosno Izvršnog komiteta CK SKJ, a od oktobra 1966. Predsedništva SKJ.[3][1]

Od 1945. biran je za narodnog poslanika Narodne skupštine FNRJ; u dva saziva je bio član Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ, a kasnije za člana Saveznog odbora Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR).[1]

Preminuo je 8. februara 1980. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.[1]

Odlikovanja[uredi | uredi izvor]

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 17. novembra 1953, a Ordenom junaka socijalističkog rada 1961. godine.[1][5][3]

Jugoslovenska odlikovanja kojima je odlikovan su — Orden slobode, Orden narodnog oslobođenja, Orden jugoslovenske zvezde s lentom, Orden ratne zastave, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden narodne armije sa lovorovim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom i Orden za hrabrost.[3]

Nosilac je i velikog broja inostranih odlikovanja, među kojima se ističu — sovjetski Orden Suvorova prvog i drugog stepena, francuski Nacionalni orden Legije časti u redu Velikog oficira, čehoslovački Orden belog lava, dva rumunska Ordena Mihaila Hrabrog, poljski Partizanski krst i Grunvaldov krst drugog stepena i etiopski Orden Menelika II drugog stepena.[3]

Foto-galerija[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Peti najviši čin u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Epolete su sadržale pet petokrakih zvezdica.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z i j k Narodni heroji 1 1982, str. 263.
  2. ^ a b „Hrvatski biografski leksikon”. hbl.lzmk.hr. n.d. 
  3. ^ a b v g d đ e ž z Ko je ko 1957, str. 214.
  4. ^ „Ivan Gošnjak (1909—1980)”. www.vojska.net. n.d. 
  5. ^ a b v g d Ko je ko 1970, str. 317.
  6. ^ „Unapređenje generala i admirala Jugoslovenske armije”. Borba. 22. 12. 1947. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Ivan Gošnjak na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Иван_Гошњак&oldid=27700169”