Episkop gornjokarlovački Sava
| Episkop gornjokarlovački Sava | |
|---|---|
.jpg) Episkop Sava (Trlajić) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. jul 1884. |
| Mesto rođenja | Mol, Austrougarska |
| Datum smrti | avgust 1941. (57 god.) |
| Mesto smrti | Velebit, Kraljevina Jugoslavija (dejure) NDH (defakto) |
Sava (svetovno Svetozar Trlajić; Mol, 19. jul 1884 — Velebit, avgust 1941) je bio episkop gornjokarlovački od 1938. do 1941. Ubili su ga ustaše u takozvanoj NDH. Srpska pravoslavna crkva ga je 1998. proglasila za sveštenomučenika.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je kao Svetozar Trlajić 19. jula 1884. godine u Molu od oca Stefana i majke Jelisavete rođene Karakašević. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, potom gimnaziju sa velikom maturom u Novom Sadu i Bogosloviju u Sremskim Karlovcima. Posle toga je završio Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu, a pravosudni ispit je položio na Pravnom fakultetu u Zagrebu.
U čin đakona rukopoložio ga je episkop temišvarski Georgije Letić 19. januara 1909. godine, a u čin prezvitera 27. januara 1909. Kao parohijski sveštenik službovao je u Pečki i Bašaidu (1911-1927)[1]. Početkom 1927. godine izabran je za referenta, a ubrzo i za glavnog sekretara Svetog arhijerejskog sinoda.
Kao udov sveštenik, zamonašio se 27. oktobra 1929. u manastiru Krušedolu. Ubrzo je proizveden u čin protosinđela i arhimandrita, i postavljen za starešinu manastira Krušedola. Za vikarnog episkopa sremskog posvećen je 30. septembra 1934. godine. Hirotonisao ga je patrijarh srpski Varnava u Sremskim Karlovcima uz sasluženje episkopa timočkog Emilijana, niškog Jovana, zahumsko-hercegovačkog Tihona i zletovsko-strumičkog Simeona. Za episkopa gornjokarlovačkog izabran je 22. juna 1938. godine. Posle smrti episkopa pakračkog Mirona 1941. godine, bio je i administrator Pakračke eparhije.[2] Prvu arhijerejsku službu u pakračkoj Sabornoj crkvi služio je početkom marta, posle sedam godina pauze, jer je episkop Miron bio onemogućen lomom noge.[3]
Početkom Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, 1941. godine, odbio je ponudu italijanskih okupacionih snaga da napusti eparhiju i pređe u Beograd. Po svedočenju sveštenika Jovana Silaškog, Alojzije Stepinac je vladici Savi pretio. Poručio mu je da ukoliko ne napusti hrvatski Karlovac biće likvidiran. Na to mu je vladika Sava odgovorio: Glavu dajem, ali svoj narod ne ostavljam![4] Uhapšen je 17. jula 1941. i zatočen zajedno sa još trojicom srpskih sveštenika i trinaest uglednih Srba u štalu ustaše Josipa Tomljenovića u Plaškom. Posle mučenja ustaše su vladiku Savu, zajedno sa sveštenicima: Bogoljubom Gakovićem, Đurom Stojanovićem i Stanislavom Nasadilom,[5] vezali u lance i 19. jula odveli u Gospić. Tu su mučeni sve do polovine avgusta, kada je vladika odveden sa 2.000 Srba prema planini Velebit. Negde na ovoj planini mučenički je postradao.
Na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora 1998. godine, vladika Sava proglašen je za svetog i uvršten u Imenoslov Srpske pravoslavne crkve kao „sveštenomučenik“.
Od 2008. godine ulica Nova 6. u Busijama, prigradskom naselju Beograda, nosi ime po episkopu Savi Trlajiću.[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Život dao, ali narod nije ostavio („Politika”, 13. septembar 2016)
- ^ Sava Vuković: „Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka“, Evro Beograd, Unireks Podgorica, Kalenić Kragujevac, 1996. godine; tekst „Sava (Trlajić) episkop gornjokarlovački 1938-1941“, pp. 434. COBISS.SR 162167047
- ^ Prva arhijerejska služba episkopa Save u Pakracu. Politika, 5. mart 1941, str. 8[mrtva veza]
- ^ Ćorović, Trifko (2019). Srpsko kolo, broj 41. (za april), str. 2., Da li smo dostojni ljubavi Svetog Save Gornjokarlovačkog. Beograd: Savez Srba iz regiona.
- ^ „Mitropolit Porfirije učestvovao u činu kanonizacije sveštenomučenika Stanislava Nasadila (SPC, 10. jun 2019)”. Arhivirano iz originala 10. 06. 2019. g. Pristupljeno 10. 06. 2019.
- ^ "Službeni list“ 02/2008
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Davidov, Dinko (2013). Totalni genocid: Nezavisna Država Hrvatska 1941-1945. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Đurić, Veljko Đ. (1997). Golgota Srpske pravoslavne crkve 1941-1945. Beograd: Narodna knjiga, Alfa.
- Kokotović, Budimir (2018). Grobna mesta arhijereja Karlovačkog vladičanstva. Beograd-Karlovac: Martiria.
- Milković, Naum (2018). Sava, episkop gornjokarlovački: Život i djelo. Beograd-Karlovac: Martiria.
- Orlović, Snježana (2017). Pravoslavna eparhija gornjokarlovačka: Šematizam. Beograd-Karlovac: Martiria.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Biografija na sajtu eparhije gornjokarlovačke
- Glavu dajem al' svoj narod ne ostavljam („Pravoslavlje“, 1. avgust 2005)
- Sava Gornjokarlovački (orthodoxwiki)
- Uzdizanje krsta nad Katinom jamom („Politika”, 11. jul 2016)
- U susret prazniku: Sveti Sava Gornjokarlovački (SPC, 16. jul 2020) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. jul 2020)
