Svetlana Velmar Janković
| Svetlana Velmar-Janković | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1. februar 1933. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 9. april 2014. (81 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija |
| Nagrade | Nagrada Isidora Sekulić NIN-ova nagrada Andrićeva nagrada |
Svetlana Velmar Janković (Beograd, 1. februar 1933 — Beograd, 9. april 2014)[1][2][3] bila je srpska književnica i akademik SANU.[4]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Kćerka je Vladimira Velmar Jankovića, srpskog pisca i člana Nedićeve Vlade narodnog spasa u Drugom svetskom ratu i Milice rođ. Vulović. Majka je pod pseudonimom "Mimi Vulović" objavila nekoliko svojih radova u časopisu „Misli” Ranka Mladenovića.[5] Njen deda po majci je bio Velislav Vulović (1865-1931), inženjer, ministar i predsednik beogradske opštine,[1] dok je deda stric Svetislav Vulović bio književni istoričar i istoričar.
Bežeći od rata, deo ratnih godina provela je u Vučju, u krugu porodice svog teče Laze M. Teokarevića, sina Dimitrija Mite Teokarevića. Svetlana Velmar Janković je, opisujući događaje iz svog života, opisivala i ljude koji su bili nerazdvojni deo njenog odrastanja i sazrevanja i ostavili traga na nju i njeno delo. Jedan od njih je i njen prijatelj i lekar, poreklom iz Leskovca, Žak Konfino. Kao porodični prijatelj Žak Konfino je dosta vremena provodio u krugu porodice Velmar Janković. Zato se u njoj i rodila želja da kada poraste bude, kao i čika Žak, dečji lekar i pisac.[6]
Posle rata pohađala je Četvrtu žensku gimnaziju. Francusku književnost studirala je kod dr Miodraga Ibrovca i dr Nikole Banaševića, a latinski jezik je izučavala pod nadzorom dr Miše Đurića. Prvo je radila kao novinar u „Dečjoj štampi“ pa posle kao sekretar i urednik časopisa „Književnost“. Zatim je uređivala biblioteke za prozu i eseje domaćih pisaca u izdavačkom preduzeću „Prosveta“.[7]
Za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti izabrana je na izbornoj Skupštini 2. novembra 2006. a za redovnog člana na izbornoj Skupštini 5. novembra 2009.
U periodu od 2007. do 2013. godine bila je predsednica Upravnog odbora Narodne biblioteke Srbije.[8]
Sahranjena je na Novom groblju u Beogradu u porodičnoj grobnici svog dede Velislava Vulovića gde je sahranjena i njena majka Milica.[9]
Nagrade[uredi | uredi izvor]
Dobitnica je mnogobrojnih književnih nagrada.[10]
- Nagrada „Isidora Sekulić”, za knjigu eseja Savremenici, 1967.
- Andrićeva nagrada, za zbirku pripovedaka Dorćol, 1981.
- Nagrada „Meša Selimović”, za roman Lagum, 1990.
- Nagrada Narodne biblioteke Srbije za najčitaniju knjigu godine, za roman Lagum, 1992.
- Nagrada „Đorđe Jovanović”, za knjigu eseja Ukletnici, 1993.
- Nagrada „Borisav Stanković”, za knjigu pripovedaka Vračar, 1994.
- NIN-ova nagrada, za roman Bezdno, 1995.[11]
- Književna nagrada „Neven”, za zbirku pripovedaka Knjiga za Marka, 1998.
- Književna nagrada „Politikinog Zabavnika”, za zbirku pripovedaka Knjiga za Marka, 1998.
- Nagrada „Stefan Mitrov Ljubiša”, 2002.
Dela[uredi | uredi izvor]
Njena dela prevođena su na engleski, nemački, francuski, španski, italijanski, grčki, bugarski i mađarski jezik.[12]
Pariski časopis Lire postavio je 1997. godine roman Lagum (koji je pariski izdavač Phébus izdao pod naslovom Dans le noir, u prevodu Alena Kapona) na deseto mesto među 20 najboljih knjiga domaćih i stranih pisaca objavljenih u toj godini u Francuskoj. Roman je bio u najužoj konkurenciji za nagradu „Femina“ i proglašen je „malim remek-delom“.
- Ožiljak (1956, drugo, prerađeno izdanje 1999)
- Lagum (1990)
- Bezdno (1995)
- Nigdina (2000)
- Vostanije (2004)
- Zbirke pripovedaka i zapisa
- Dorćol (1981)
- Vračar (1994)
- Glasovi (1997)
- Knjiga za Marka (1998)
- Očarane naočare* priče o Beogradu (2006)
- Sedam mojih drugara (2007)
- Vračar (2016, prošireno izdanje, dopunjeno novelama „Ulica Molerova“ i „Ulica Kolarčeva“, posthumno)
- Zapisi sa dunavskog peska (2016, posthumno)
- Svetilnik (1998)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Preminula Svetlana Velmar Janković”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-04-05.
- ^ „Preminula Svetlana Velmar Janković”. Politika Online. Pristupljeno 2024-04-05.
- ^ „Preminula Svetlana Velmar Janković”. Blic.rs (na jeziku: srpski). 2015-11-27. Pristupljeno 2024-04-05.
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 34. ISBN 86-331-2112-3.
- ^ Luka Mičeta: "Duh pobune", Beograd 2015.
- ^ „Legat br. 4[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 10. 02. 2015. g. Pristupljeno 1. 02. 2015. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ „Svetlana Velmar-Janković”. Prosveta. Pristupljeno 28. 1. 2018.
- ^ „Svetlana Velmar Janković (1933-2014)”. Arhivirano iz originala 05. 11. 2016. g. Pristupljeno 10. 04. 2014.
- ^ Svetlana otišla tiho, kako je i živela („Večernje novosti”, 12. april 2014)
- ^ „Predstavljena „Kapija Balkana“”. Radio-televizija Republike Srpske. 11. 4. 2012. Pristupljeno 12. 4. 2012.
- ^ „Ninova nagrada Svetlani Velmar Janković”. Biblioteka Požarevac. Arhivirano iz originala 27. 01. 2018. g. Pristupljeno 27. 1. 2018.
- ^ „Svetlana Velmar Janković”. Riznica srpska. Arhivirano iz originala 27. 01. 2018. g. Pristupljeno 27. 1. 2018.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Biografija na sajtu SANU
- Svetlana Velmar-Janković na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Svetlana Velmar Janković: Dorćol na Antologiji srpske književnosti (.docx format)
- Svetlana Velmar Janković: Ne pamtim ovakvo odsustvo nade („Blic“, 4. maj 2013)
- Čudesna sudbina Svetlane Velmar Janković („Blic“, 12. avgust 2015)
- Laguna (izdavačka kuća) - zvanična veb stranica. Pristupljeno 18. februara 2016.
- Rođeni 1933.
- Umrli 2014.
- Srpski književnici
- Akademici SANU
- Književnici iz Beograda
- Dobitnici NIN-ove nagrade
- Dobitnici nagrade Borisav Stanković
- Dobitnici nagrade Meša Selimović
- Dobitnici Andrićeve nagrade
- Sahranjeni na Novom groblju u Beogradu
- Dobitnici nagrade Ramonda serbika
- Dobitnici nagrade Stefan Mitrov Ljubiša
- Dobitnici nagrade Đorđe Jovanović
- Dobitnici književne nagrade Politikinog Zabavnika