Eparhija žička

Eparhija žička Srpska pravoslavna crkva
Saborna crkva u Kraljevu
Osnovni podaci
Sedište	Kraljevo
Država	Srbija
Osnovana	13. vek
Broj namesništava	13
Broj manastira	36
Zvanični veb-sajt
Arhijerej
Arhijerej	Justin (Stefanović)
Čin arhijereja	episkop
Titula arhijereja	episkop žički

Eparhija žička je eparhija Srpske pravoslavne crkve. Sedište eparhije se nalazi u Kraljevu gde je i Saborna crkva. Nadležni arhijerej je episkop Justin (Stefanović).

Istorija

Tokom istorije, na prostorima savremene Žičke eparhije je postojalo nekoliko eparhija, čije nasleđe baštini današnja objedinjena eparhija, koja se do 26. juna 1884. godine zvala Užička, a tada je promenila ime u Žička. Prethodna promena je izvršena 1831. godine, kada je stara Užičko-valjevska eparhija podeljena na Užičku i Šabačko-valjevsku. Počevši od 1831. godine, tadašnja Užička eparhija je bila u sastavu samoupravne Beogradske mitropolije. Promena naziva iz Užička u Žička izvršena je 1884. godine u vreme velikih crkvenih previranja u Srbiji, koja su u nastupila nakon smenjivanja beogradskog mitropolita Mihaila Jovanovića (1881) i smrti užičkog episkopa Vićentija Krasojevića (1882).

Žiča je kroz istoriju, i nakon premeštanja sedišta Arhiepiskopije i, potom, Patrijaršije u Peć, i dalje nazivana Patrijaršijom. Esfigmenska povelja iz 1429. godine tako spominje patrijaršiju u Žiči, a isti naziv je korišćen i u vreme despota Stefana Lazarevića. Ovo vladičanstvo je više puta, uglavnom zbog neprilika, menjalo svoj naziv i sedišta. Inicijativa 20 poslanika Narodne skupštine Kraljevine Srbije od 20. maja 1884. je tražila promenu naziva Vladičanstva užičkog i Vladičanstvo žičko, jer se u doba Nemanjića i kasnije, zvala žička. Narodna skupština je 13. juna 1884. godine prihvatila ovu inicijativu 20 poslanika na čelu sa Urošem Kneževićem. Danas vladičanstvo ima preko 200 crkava i kapela, 28 manastira, kao i veliki broj crkvišta manastirišta.

Mnogi istaknuti crkveni velikodostojnici Srpske pravoslavne crkve su bili episkopi Žičke eparhije. Među njima se izdvaja Sveti vladika Nikolaj Velimirović, koji je 2003. godine kanonizovan za svetitelja, zatim episkop German Đorić — kasniji patrijarh srpski, episkop Vasilije Kostić — jedan od episkopa SPC koga su najviše proganjale komunističke vlasti SFRJ, vladika Stefan Boca — ugledni crkveni velikodostojnik i počasni doktor nauka Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu i drugi.

Teritorija

Manastir Žiča

Gornja Savina isposnica

Eparhija žička je jedna od najvećih, najznačajnijih i najuticajnijih eparhija u Srbiji. Sedište eparhije i episkopa je u Kraljevu. Od ostalih većih gradova u sastav eparhije ulaze Čačak, Užice, Požega, Gornji Milanovac, Ljig Ivanjica, Arilje.

Teritorijalni obim je bio i veći do jeseni 2010. kada je obnovljeno kruševačko vladičanstvo, jer su arhijerejska namesništva Trsteničko i Župsko ušla u sastav kruševačkog vladičanstva.

Episkopi

Episkopi od 1831. godine su:

Portret	Ime i prezime	Položaj i vreme službe
	Nikifor Maksimović	episkop užički 1831—1853.
	Joanikije Nešković	episkop užičko-kruševački 1854—1873.
	Vićentije Krasojević	episkop užički 1873—1882.
	Kornilije Stanković	episkop 1883—1885.
	Nikanor Ružičić	episkop 1886—1889.
	Sava Barać Dečanac	episkop 1889—1913.
	Nikolaj Velimirović	episkop 1919—1920.
	Jefrem Bojović	episkop 1920—1933.
	Nikolaj Velimirović	episkop 1934—1956, od 1941. odsutan
	Vikentije Prodanov	administrirao 1941—1947.
	Valerijan Stefanović	administrirao 1947—1949.
	Josif Cvijović	administrirao posle 1950. u trajanju od 18 meseci
	German Đorić	episkop 1956—1958, pre toga administrirao ovu eparhiju
	Vasilije Kostić	episkop 1961—1978.
	Stefan Boca	episkop 1978—2003.
	Hrizostom Stolić	episkop 2003—2012.
	Jovan Mladenović	administrator 2012—2014.
	Justin Stefanović	episkop od 2014.

Manastiri

Manastir Studenica

Manastir Gradac

Manastir Sretenje

1. Vraćevšnica,
2. Vujan,
3. Godovik,
4. Gornja Savina isposnica,
5. Gradac,
6. Donja Savina isposnica,
7. Dubrava,
8. Žiča,
9. Zgodačica,
10. Ježevica,
11. Kamenac,
12. Klisura,
13. Kovilje,
14. Moravci,
15. Nova Pavlica,
16. Pridvorica,
17. Rača,
18. Rujan,
19. Sabor Srpskih Svetitelja,
20. Savinac,
21. Stara Pavlica,
22. Stjenik,
23. Stubal,
24. Studenica,
25. Trnava,
26. Uvac.

Ovčarsko-kablarska klisura

Glavni članak: Ovčarsko-kablarski manastiri

1. Blagoveštenje,
2. Vavedenje,
3. Vaznesenje,
4. Ilinje,
5. Jovanje,
6. Nikolje,
7. Preobraženje,
8. Svete Trojice,
9. Sretenje,
10. Uspenje Kablarsko.

Namesništva

Arhijerejska namesništva:

• Gružansko — Knić
• Dragačevsko — Guča
• Žičko — Kraljevo
• Kačersko — Ljig
• Ljubićko — Mrčajevci
• Moravičko — Ivanjica
• Požeško-ariljsko — Požega
• Račansko — Bajina Bašta
• Studeničko — Raška
• Takovsko — Gornji Milanovac
• Trnavsko — Čačak
• Užičko — Užice
• Crnogorsko — Kosjerić

Literatura

• Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro. 
• Novaković, Dragan (2009). „Crkvena politika kneza Miloša i borba za autonomiju Pravoslavne crkve u Srbiji”. Crkvene studije (6): 365—382. 
• Radosavljević, Nedeljko V. (2007). Pravoslavna crkva u Beogradskom pašaluku 1766—1831: Uprava Vaseljenske patrijaršije. Beograd: Istorijski institut SANU. 
• Radosavljević, Nedeljko V. (2014). „Autonomija Pravoslavne crkve u Kneževini Srbiji i arondacija episkopija 1831—1836”. Istraživanja. Filozofski fakultet u Novom Sadu. 25: 233—248. 
• Radosavljević, Nedeljko V. (2015). „Danilo, mitropolit užičko valjevski i trnovski” (PDF). Srpske studije. 6: 145—162. Arhivirano iz originala (PDF) 14. 02. 2019. g. Pristupljeno 07. 05. 2019. 
• Radić, Radmila; Isić, Momčilo (2015). Srpska crkva u Velikom ratu 1914—1918. Beograd-Gacko: Filip Višnjić, Prosvjeta. 

Spoljašnje veze

• Eparhija žička
• Eparhija žička (manastiri)
• Pregled crkve eparhije žičke 1919—1938 (digitalna biblioteka)
• Miloš Timotijević: Episkopi žički (1834—1911) — biografije iz „Pregleda crkve eparhije žičke”
• Kako je Čačak ostao bez vladičanstva („Politika”, 4. decembar 2017)
• Žička episkopija u srednjem veku, doktorska disertacija (2014)