Dušan Petrović Šane

Ukoliko ste tražili drugu osobu, pogledajte članak Dušan Petrović (višeznačna odrednica).

dušan petrović šane
Dušan Petrović Šane, 1965. godine
Lični podaci
Datum rođenja	(1914-06-28)28. jun 1914.
Mesto rođenja	Kragujevac, Kraljevina Srbija
Datum smrti	21. jul 1977.(1977-07-21) (63 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Delovanje
Član KPJ od	1935.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije 1941—1945.
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Savezne konferecnije SSRNJ
Period	1974 — 1977.
Prethodnik	Veljko Milatović
Naslednik	Todo Kurtović
Heroj
Narodni heroj od	5. jula 1952.
Odlikovanja

Grobnica Dušana Petrovića Šaneta

Dušan Petrović Šane (Kragujevac, 28. jun 1914 — Beograd, 21. jul 1977) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SR Srbije i SFRJ, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 28. juna 1914. godine u Kragujevcu. Posle završene osnovne škole i dva razreda gimnazije, morao je, zbog lošeg materijalnog stanja, da prekine školovanje i pređe na kamenorezački zanat, kojim se bavio njegov otac.

Još u toku učenja zanata došao je u dodir s radničkim pokretom. Od 1933. godine aktivno je radio u sindikalnom pokretu Kragujevca. Bio je sekretar Mesnog sindikalnog veća u Kragujevcu od 1935. do 1937. godine. U članstvo Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) je primljen 1934, a u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) decembra 1935. godine. Bio je jedan od organizatora i rukovodilaca štrajkova radnika u Kragujevcu 1937. godine.

Kada je 1937. godine došlo do velikih provala u partijskoj organizaciji u Kragujevcu, povlači se u ilegalnost, nastavljajući rad u selima oko Kragujevca, gde je ilegalno živeo pet meseci. Početkom 1938. godine, u obnovljenoj partijskoj organizaciji, izabran je za sekretara MK KPJ za Kragujevac i člana Oblasnog komiteta KPJ za kragujevačku oblast.

Do Drugog svetskog rata, uglavnom je politički delovao u Kragujevcu. Kao delegat partijske organizacije Kragujevca, učestvovao je na partijskom savetovanju Centralnog komiteta KPJ, juna 1939, pod Šmarnom gorom u Sloveniji, i na Petoj pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju, juna 1940. godine, u Beogradu. Zbog revolucionarnog rada, više puta je hapšen i saslušavan, ali, u nedostatku dokaza, nije osuđivan.

Narodnooslobodilačka borba

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine, po direktivi Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, kao instruktor PK prelazi na partijski rad u Okružno povereništvo KPJ za Aranđelovac, gde je radio na povezivanju i jačanju partijskih organizacija i pripremanju ustanka. Organizovao je prikupljanje oružja i učestvovao u formiranju Prvog šumadijskog partizanskog odreda, u kome je bio zamenik političkog komesara.

Posle povlačenja partizanskih snaga iz Srbije u Sandžak i istočnu Bosnu, novembra 1941. godine, ostao je po partijskom zadatku u aranđelovačkom okrugu. Učestvovao je, maja 1942. u formiranju partizanske čete, koja je uspešno izvela mnoge diverzije, okupljala nove borce i prerasla u Odred, a kasnije i brigadu. Od 1942. godine je sekretar OK KPJ za Kragujevac i u najtežim uslovima ilegalnog rada u ovom okrugu radio je na učvršćivanju partijskih organizacija i organizovanju partizanskih jedinica.

U toku 1943/44, pored partijskog rada, najviše je pažnje posvećivao formiranju šumadijskih brigada. Godine 1944. godine postao je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju.

Posleratni period

Posle oslobođenja Jugoslavije, nalazio se na odgovornim partijskim i državnim dužnostima u Socijalističkoj Republici Srbiji i SFR Jugoslaviji. Od 1945. do 1949. godine bio je predsednik Glavnog odbora Saveza sindikata Srbije. U svojstvu člana jugoslovenske delegacije, učestvovao je na konferenciji Svetske sindikalne organizacije u Londonu, 1944. godine, i na kongresu u Parizu, 1945. godine. Za narodnog poslanika je biran na svim izborima od 1945. godine.

Bio je član Predsedništva ASNOS-a, član drugog saziva Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ (1950—1953), potpredsednik Vlade NR Srbije i potpredsednik Izvršnog veća NR Srbije (1948—1953), potpredsednik Narodne skupštine NR Srbije (1953—1958) i predsednik Skupštine SR Srbije (1963—1969), zatim predsednik Saveza sindikata Jugoslavije (1969—1974), kao i član Glavnog odbora SSRN Srbije i Izvršnog odbora Saveznog odbora SSRN Jugoslavije. Bio je prvi predsednik Glavnog odbora Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Srbije (1948—1962) i član Izvršnog odbora SUBNOR-a Jugoslavije.

Član Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije bio je od Prvog kongresa, maja 1945. godine, organizacioni sekretar CK SK Srbije (1949) i član Izvršnog komiteta CK SK Srbije. Biran je za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije od Petog do Desetog kongresa, bio je član Izvršnog komiteta CK SKJ i član Predsedništva SKJ od 1966. godine. Od 1974. godine nalazio se na dužnosti predsednika SSRN Jugoslavije i člana Saveta federacije. Imao je čin rezervnog general-majora Jugoslovenske narodne armije (JNA).

Umro je u Beogradu 21. jula 1977. godine. Sahranjen je u posebnom memorijalnom kompleksu kod Aranđelovca.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 5. jula 1952. godine.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957.  COBISS.SR 4864263
• Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970.  COBISS.SR 4897031
• Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48703239