Episkopski savjet Srpske pravoslavne crkve u Hrvatskoj

Episkopski savjet Srpske pravoslavne crkve u Hrvatskoj je savjetodavno crkveno tijelo, koje je sastavljeno od arjijereja Srpske pravoslavne crkve čije se eparhije u cjelini ili manjim dijelom nalaze na području Republike Hrvatske, a to su:

• Mitropolija zagrebačko-ljubljanska (u cjelini)
• Eparhija gornjokarlovačka (u cjelini)
• Eparhija dalmatinska (u cjelini)
• Eparhija pakračko-slavonska (u cjelini)
• Eparhija osječkopoljska i baranjska (u cjelini)
• Eparhija sremska (manjim dijelom)
• Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska (manjim dijelom)

Predistorija

Eparhije Srpske pravoslavne crkve na prostoru bivše Jugoslavije, uključujući i savremenu Hrvatsku

Nakon zaoštravanja političke krize u bivšoj SFRJ (1990) i izbijanja rata u Hrvatskoj (1991-1995), nastupile su veoma teške prilike za srpski pravoslavni narod i sveštenstvo na tim prostorima, a znatno je otežan i rad eparhijskih uprava. Područja gotovo svih eparhija bila su podjeljena na dio pod kontrolom Republike Srpske Krajine i dio pod kontropolom Republike Hrvatske. U isto vrijeme, na svim područjima koja su bila zahvaćena ratnim dejstvima postradao je znatan broj pravoslavnih hramova i drugih crkvenih dobara (parohijski domovi, crkvene biblioteke i arhive). Sistematska razaranja su započeta već tokom 1991. godine, u sklopu operacije Otkos, a kulminirala su 1995. godine, za vrijeme sprovođenja operacije Bljesak i Oluja.

Bivši zagrebačko-ljubljanski mitropolit Jovan (Pavlović), koji je obavljao funkciju predsedavajućeg Episkopskog savjeta od 1992. do 2014. godine.

Od samog izbijanja političke krize tokom 1990. i 1991. godine, eparhijske uprave su se suočavale sa brojnim poteškoćama koje su otežavale međusobnu i unutrašnju crkvenu koordinaciju, iz čega je proistekla i praktična potreba za osnivanjem posebnog radnog i savjetodavnog tijela. Takvo tijelo je proisteklo iz prvobitnih neformalnih sastanaka lokalnih arhijereja, a pošto se taj vid saradnje pokazao korisnim za rješavanje pojedinih pitanja od opšteg interesa, takva praksa je naknadno i formalizovana, u vidu osnivanja Episkopskog savjeta, koji je ozvaničen 1992. godine odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC.

Episkopski savjet

Episkopi eparhija Zagrebačko-ljubljanske, Gornjokarlovačke, Dalmatinske, Pakračko-slavonske i Osječkopoljske i baranjske sačinjavaju Episkopski savjet u Hrvatskoj pod predsjedništvom mitropolita zagrebačko-ljubljanskog.

Srpska pravoslavna crkva u Hrvatskoj ima potpisan ugovor sa Vladom Republike Hrvatske.

Episkopski savjet SPC u Hrvatskoj razmatra posebno odnose između Srpske pravoslavne crkve i Hrvatske, analizira rezultate u sprovođenju zakonskih i drugih propisa i politiku i dinamiku obnove sakralnih objekata.

Odlukom Svetog arhijerejskog sabora od maja 2021. ukinuti su episkopski savjeti u raznim crkvenim oblastima.

Vidi još

• Pravoslavlje u Hrvatskoj
• Srbi u Hrvatskoj
• Srbi u Slavoniji
• Srbi u Dalmaciji
• Pravoslavlje u Bosni i Hercegovini
• Episkopski savjet SPC u Bosni i Hercegovini
• Pravoslavlje u Crnoj Gori
• Episkopski savjet SPC u Crnoj Gori
• Srpske izbjeglice za vrijeme raspada Jugoslavije

Literatura

• Dabić, Vojin S.; Lukić, Ksenija M. (1997). Crimes without punishment: Vukovar, Sarvaš and Paulin Dvor. Vukovar: Women's Association of Vukovar Community. 
• Dabić, Vojin S., ur. (1998). Persecution of Serbs and Ethnic Cleansing in Croatia 1991-1998: Documents and Testimonies. Belgrade: Serbian Council Information Center. 
• Kovačević, Franjo; Crkvenac, Đuro (2014). „Vojna operacija Otkos-10: Planiranje, izvođenje i rezultati”. Radovi Zavoda za znanstveno-istraživački i umjetnički rad u Bjelovaru. 8: 471—488. 
• Martinić-Jerčić, Natko (2014). „Operacija Papuk-91 (oslobađanje šireg papučkog područja u jesen i zimu 1991./1992. godine)”. Radovi Zavoda za znanstveno-istraživački i umjetnički rad u Bjelovaru. 8: 45—69. 
• Mileusnić, Slobodan (1994). Duhovni genocid: Pregled porušenih, oštećenih i obesvećenih crkava, manastira i drugih crkvenih objekata u ratu 1991-1993. Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve. 
• Mileusnić, Slobodan (1996). Duhovni genocid 1991-1995: Pregled porušenih, oštećenih i obesvećenih crkava, manastira i drugih crkvenih zdanja na teritoriji bivših jugoslovenskih republika Hrvatske i Bosne i Hercegovine. Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve. 
• Mileusnić, Slobodan (1997). Duhovni genocid: Pregled porušenih, oštećenih i obesvećenih crkava, manastira i drugih crkvenih objekata u ratu 1991-1995 (1997). Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve. 
• Petrović, Ilija (1994). Srpsko nacionalno vijeće Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema. Novi Sad: Cvetnik. 
• Petrović, Ilija (1996). Od vijeća do republike: Slavonija, Baranja i Zapadni Srem. Novi Sad: Cvetnik. 
• Raguž, Jakša (2017). „Izvješće vladike banatskog Atanasija Jevtića o zbivanjima u Slavonskoj eparhiji Srpske pravoslavne crkve u prosincu 1991. godine”. Zbornik Janković. 2: 289—304. 
• Radišić, Dragan (2002). Hronologija događaja na prostoru prethodne Jugoslavije 1990-1995. Banja Luka: Glas srpski. 
• Štrbac, Savo (2015). Gone with the Storm: A Chronicle of Ethnic Cleansing of Serbs from Croatia. Knin, Banja Luka, Beograd: Grafid, DIC Veritas. 

Spoljašnje veze

• Saopštenje Episkopskog saveta SPC za Hrvatsku (2002)
• U Karlovcu održana sednica Episkopskog saveta Srpske pravoslavne crkve u Hrvatskoj (2006)
• Prilozi za dopis Episkopskog saveta nadležnim državnim institucijama Republike Hrvatske vezano za Eparhiju dalmatinsku SPC
• Sastanak članova Episkopskog saveta sa Komisijom za odnose s verskim zajednicama Vlade Republike Hrvatske (2009)
• Sednica Episkopskog saveta i osvećenje krsta na zgradi duhovnog centra i gimnazije (2011)
• Održan sastanak predstavnika SPC u Hrvatskoj i Komisije za odnose s vjerskim zajednicama Vlade Republike Hrvatske (2018)