Igumanovljeva palata

**Igumanovljeva palata**
	Igumanovljeva palata
	Igumanovljeva palataIgumanovljeva palata
Informacije
Lokacija	Beograd, Srbija
Status	završena
Sagrađena	1938.
Broj spratova	6
Kompanije
Arhitekta	Braća Krstić
Autor	Braća Krstić
Upravljanje	Vladimir Gavranović

Igumanovljeva palata ili Palata Igumanov, Terazije 31 u Beogradu, sagrađena je 1938 god, sredstvima Zadužbine Sime Andrejevića Igumanova (1804—1882), srpskog trgovca i dobrotvora, a prema projektu arhitekata Petra i Branka Krstića,^[1] u stilu modernizma. Sedište je Zasužbine Sime A. Igumanova koja ima za cilj finansiranje Bogoslovije u Prizrenu i stipendiranje đaka i studenata sa Kosova i Metohije. Sredstva koja se prihoduju od izdavanja stanova i poslovnih prostora u ovoj zgradi namenjena su za ispunjenje navedenih ciljeva zadužbine, a u skladu sa testamentom njenog osnivača. Glavni staralac Zadužbine je Patrijarh srpski Porfirije. Pomoćni staraoci su Akademik Svetoslav Božić i prof. dr Jova Radić. Uprvitelj Zadužbine je Arhimandrit Danilo (Vladimir Gavranović)

Istorija[uredi | uredi izvor]

Palata Igumanov sagrađena je u vreme intenzivnih napora da se Terazije, koje su u međuratnom periodu postale gradski centar, obogate reprezentativnim objektima. Zadužbina trgovca Sime Igumanova Prizrenca^[2] raspisala je uži konkurs za projekat palate krajem 1935. godine.^[3] Konkurs je vodio Pera Popović, pobornik srpsko-vizantijskog stila, a na konkurs su pozvani arhitekta Aleksandar Deroko i arhitekte Branko i Petar Krstić. Zahtev je bio da palata bude monumentalna i u traženom stilu. Rad braće Krstić, modernizovana verzija srpsko-vizantijskog stila, sa širokim arkadama u prizemlju, je usvojen na konkursu i tokom 1936. godine je počela izrada glavnog projekta.^[4] Kada je Međunarodna dunavska komisija na leto 1938. odlučila da sedište prenese iz Beča u Beograd, odabrala je palatu Sime Igumanova.^[5]

Zadužbina je nacionalizovana nakon Drugog svetskog rata i 1991. je vraćena Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Od izdavanja u zakup održava se Prizrenska bogoslovija i stipendira se 300 đaka i studenata sa Kosova i Metohije.^[6]

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Tokom razrade projekta arhitekte Krstić su odustale od nefunkcionalnih elemenata, poput arkada u prizemlju i konačno završile projektovanje krajem 1936. godine. Određeno je da bude izgrađena na uglu ulica Aleksandrove i Kralja Milana, zbog čega je u proleće 1937. porušen niz objekata, od dvospratnice pored palate Assicurazioni Generali na Terazijama do kafane "Užice" u Aleksandrovoj.^[7] Izgradnja je započeta 1937, temelji su osvećeni 6. septembra,^[8] a završena u aprilu 1938. godine. I u vreme gradnje izvršene su neke manje ispravke, a neposredno posle Drugog svetskog rata urađene su neke manje prepravke u prizemnim prostorijama. Igumanovljeva palata je ugaona petospratnica. Dekorativni motiv izduženog zalučenog otvora vodi poreklo iz srpsko-vizantijskog stila, a projektanti su ga suprotstavili formalnim odlikama modernizma – mermernoj oblozi fasade, nizovima pravougaonih prozora na poslednjem spratu, jakoj nadstrešnici u prizemlju, dekorativnim okruglim prozorima na vrhu građevine, dekorativnoj šipki za zastavu... U prizemlju je poslovni prostor, dok je na spratovima stanovanje. Upotrebljeni materijali odgovaraju standardima perioda u kome je objekat izgrađen. Ulazi u zgradu su dekorativno obrađeni u gipsu i štuko-mramoru. Na fasadi zgrade nalazi se natpis: „Zadužbina Sime Andrejevića Igumanova Prizrenca“.

Skulptura[uredi | uredi izvor]

Na vrhu zgrade prvobitno se nalazila skulptura Sime Igumanova sa siročićima, rad vajara Lojze Dolinara, "prvi grupni vajarski rad u našoj zemlji"^[9]^[10], montirana je krajem januara 1939^[11]. Grupa je predstavljala zaveštača sa "rano preminulim sinom i južnosrbijanskom omladinom, čiji je veliki dobrotvor".^[12] Grupa skojevaca ju je 1950. godine, u sred dana, čekićima razlupala.^[13] Skulptura istog izgleda je ponovo vraćena 22. aprila 2021.^[14]^[15]^[16]^[17]

Značaj[uredi | uredi izvor]

Igumanovljeva palata je jedno od najznačajnijih dela arhitekata Petra i Branka Krstića, kao i jedan od ključnih objekata na kome se ogleda proces transformacije tradicionalnog akademskog metoda u moderni, te je zbog svojih vrednosti proglašena za spomenik kulture (Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda br. 1082/1 od 24.5.1977).

Reference[uredi | uredi izvor]

^ M.Đurđević, Petar i Branko Krstić, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd 1996
^ Ž. R. P, Sima Andrejević-Igumanov, Pravda, 2.3.1941.
^ Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
^ Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić. str. 216.
^ "Politika", 11. avg. 1938, str. 7
^ Pravoslavlje, br. 1299. od 1. maja, Povratak skulpture Sima Igumanov sa siročićima. Beograd: SPC. 2021. str. 43.
^ "Politika", 11. april 1937
^ "Politika", 7. sept. 1937
^ Vreme, 21. dec. 1938, str. 5. digitalna.nb.rs
^ "Vreme", 31. jul 1938 - foto
^ "Vreme", 27. jan. 1939
^ "Politika", 6. feb. 1939
^ Kokotović, Budimir (2021). Pravoslavlje, br. 1299. od 1. maja, Spomenici Sime A. Igumanova, večnog dobrotvora bogoslovija u Prizrenu i Nišu. Beograd: SPC. str. 41.
^ Vraća se kruna na Igumanovljevu palatu („Politika”, 24. februar 2020)
^ „Završava se obnova skulpture „Sima Igumanov sa siročićima””. Politika. 2. 3. 2021. Pristupljeno 5. 3. 2021.
^ „Povratak skulpture „Sima Igumanov sa siročićima” (SPC, 22. april 2021)”. Arhivirano iz originala 22. 04. 2021. g. Pristupljeno 22. 04. 2021.
^ Vasiljević, Branka (23. 4. 2021). „Obnovljena skulptura „Sima Igumanova sa siročićima””. Politika. Pristupljeno 23. 4. 2021.

Literatura[uredi | uredi izvor]

M.Đurđević, Petar i Branko Krstić, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd 1996
Ž. R. P, Sima Andrejević-Igumanov, Pravda, 2.3.1941.
Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] M.Đurđević, Petar i Branko Krstić, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Beograd 1996

[2] Ž. R. P, Sima Andrejević-Igumanov, Pravda, 2.3.1941.

[3] Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

[4] Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić. str. 216.

[5] "Politika", 11. avg. 1938, str. 7

[6] Pravoslavlje, br. 1299. od 1. maja, Povratak skulpture Sima Igumanov sa siročićima. Beograd: SPC. 2021. str. 43.

[7] "Politika", 11. april 1937

[8] "Politika", 7. sept. 1937

[9] Vreme, 21. dec. 1938, str. 5. digitalna.nb.rs

[10] "Vreme", 31. jul 1938 - foto

[11] "Vreme", 27. jan. 1939

[12] "Politika", 6. feb. 1939

[13] Kokotović, Budimir (2021). Pravoslavlje, br. 1299. od 1. maja, Spomenici Sime A. Igumanova, večnog dobrotvora bogoslovija u Prizrenu i Nišu. Beograd: SPC. str. 41.

[14] Vraća se kruna na Igumanovljevu palatu („Politika”, 24. februar 2020)

[15] „Završava se obnova skulpture „Sima Igumanov sa siročićima””. Politika. 2. 3. 2021. Pristupljeno 5. 3. 2021.

[16] „Povratak skulpture „Sima Igumanov sa siročićima” (SPC, 22. april 2021)”. Arhivirano iz originala 22. 04. 2021. g. Pristupljeno 22. 04. 2021.

[17] Vasiljević, Branka (23. 4. 2021). „Obnovljena skulptura „Sima Igumanova sa siročićima””. Politika. Pristupljeno 23. 4. 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

p r u Nepokretna kulturna dobra u gradu Beogradu
Barajevo	Kuća porodice Jeftić Crkva brvnara u Vraniću Zgrada škole u Vraniću Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Stara škola, Boždarevac Stara mehana u Barajevu Kuća porodice Stevanović Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini Crkva Svete Trojice u Baćevcu
Voždovac	Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u Kumodražu Stara kuća porodice Živković Mitrovićev dom na Avali Banjički logor Spomenik Neznanom junaku na Avali Hotel „Avala“ u Beogradu Crkva Svete Trojice u Ripnju
Vračar	Kuća vojvode Petra Bojovića Zgrada Treće beogradske gimnazije Zgrada Državne hemijske laboratorije u Beogradu Dom braće Krstić Kuća braće Nikolić Socijalistički narodni dom Kafana „Tri lista duvana“ Kuća vajara Đorđa Jovanovića Dom Društva za ulepšavanje Vračara Vozarev krst Muzička škola „Stanković“ Genčićeva kuća Spomenik Vasi Pelagiću Narodna biblioteka Srbije Kuća arhitekte Milana Zlokovića Kuća arhitekte Momira Korunovića Kuća Popovića Kuća Bogdana Gavrilovića Dom Udruženja novinara Srbije Kuća Mihaila Popovića Kuća Flašar u Beogradu Kuća pukovnika Elezovića u Beogradu Zgrada Tehničkog fakulteta u Beogradu Dom Udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu Spomenik Karađorđu u Beogradu Zgrada auto servisa „Fiat” u Beogradu Kuća Josifa Šojata u Beogradu Kuća Petronijevića
Grocka	Rimska grobnica u Brestoviku Rimska grobnica na lokalitetu Dubočaj Rančićeva kuća Mitrovićeva kuća Karapešićeva kuća Vlajkovićeva kuća Cincarska kuća u Grockoj Teomirovićeva kuća Panićeva kuća Topalovićeva kuća Popovićeva kuća Smiljanićeva kuća Markovićeva kuća Božićeva kuća u Grockoj Manastir Rajinovac Spomenik i spomen kosturnica u Ritopeku
Zvezdara	Spomenik Vuku Karadžiću Novo groblje (Beograd) Astronomska opservatorija u Beogradu Crkva Sv. Nikole u Višnjici Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Beogradu Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu Crkva Svetog Antuna Padovanskog u Beogradu
Zemun	Zemunska tvrđava Nikolajevska crkva u Zemunu Kuća porodice Karamata Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović Kuća Afrodite Bialo Kuća sa sunčanim satom Crkva Sv. Trojice u Zemunu Kuća u Ul. Glavnoj 7 Špirtina kuća Magistrat u Zemunu Zgrada carinarnice u Zemunu Markovićeva kuća u Grockoj Ičkova kuća Kontumacka kapela Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila Kontumacka kapela Svetog Roka Livnica Pantelić Kuća Burovca na Gardošu Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela) Crkva Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici Bogorodičina crkva (Zemun) Dom srpske pravoslavne crkvene opštine Zemun Zemunsko groblje na Gardošu Zemunska gimnazija Kuća inženjera Pavla Horvata Kuća dr Save Nedeljkovića Srpska škola u Gornjoj varoši u Zemunu Zemunska pošta Evangelistička crkva (Zemun) Zgrada komande vazduhoplovstva Zgrada Dečjeg doma kraljice Marije Osnovna škola Kraljica Marija Binderova kuća u Zemunu Stara kapetanija u Zemunu Zgrada Vodne zajednice u Zemunu Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu Srpska škola u Batajnici Crkva Uznesenja Blažene djevice Marije
Lazarevac	Spomen crkva u Lazarevcu Spomenik knezu Stanoju Nadgrobni spomenik knezu Aksentiju Miladinoviću Čaršijska kuća porodice Vasić Kuća porodice Dimitrijević Kuća porodice Đurđić Kuća porodice Miletić Kuća porodice Perlić Kuća porodice Krdžalić Crkva Svetog Velikomučenika Dimitrija
Mladenovac	Manastir Pavlovac Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik palim ratnicima 1912—1918. Kuća porodice Badžak Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Jagnjilu sa sobrašicama
Novi Beograd	Staro sajmište Muzej savremene umetnosti Crkva Svetog Georgija u Bežaniji Palata Srbije Hangar Starog aerodroma Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji Sava centar Zapadna kapija Beograda
Obrenovac	Kuća u selu Draževcu Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević Crkva brvnara u Orašcu Stara mehana u Ušću Mehana Uzun Mirka Apostolovića Stara Osnovna škola Dom porodice Mihajlović Crkva u Obrenovcu Stara varoška kuća Spomenik streljanim taocima Stara zadružna kuća Rankovića Manastir Grabovac Crkva Svetog Vaznesenja u Drenu Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Bariču Sokolski dom (Obrenovac)
Palilula	Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića Crkva Svetog Marka u Beogradu Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ Zgrada Arhiva Srbije Groblje oslobodilaca Beograda Poslovno-stambena zgrada Petra Jankovića Hotel „Metropol“ Kuća Milutina Milankovića Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Ovči Zgrada Seizmološkog zavoda Zgrada Pravnog fakulteta u Beogradu Palata Glavne pošte Zgrada Vojnogeografskog instituta u Beogradu Kuća Nevene Zaborski u Beogradu Vila Prendić u Beogradu Stara mehana u Velikom Selu
Rakovica	Manastir Rakovica
Savski venac	Konak kneza Miloša u Topčideru Topčiderska crkva (Crkva Sv. Apostola Petra i Pavla) Crkveni konak u Topčideru Amam kneza Miloša Muzej Tome Rosandića Manakova kuća Porodična kuća Nikole Nestorovića Skulptura „Žetelica“ Muzej 4. jula Ilegalna štamparija CK KPJ na Banjičkom vencu Obelisk u Topčiderskom parku Spomenik Arčibaldu Rajsu Doktorova kula u Beogradu Zgrada Oficirske zadruge Vaznesenjska crkva Kuća porodice Veljković Kuća Branislava Nušića Zgrada prve srpske opservatorije Zaostavština Dragomira Glišića Kuća porodice Popović-Predić Abadžijske kuće Beogradska nadbiskupija Železnička stanica Beograd–Glavna Kuća dr Arčibalda Rajsa Kuća Isidore Sekulić Kuća porodice Najdanović Zgrada Oficirskog doma Stara zgrada Generalštaba Zgrada „Manježa“ Kuća dr Aleksandra Belića Dom sirote dece Parni mlin u Beogradu Krst sa Male pijace Hotel „Bristol“ Vojna bolnica na Vračaru Zgrada državne štamparije Univerzitetska dečja klinika Kasarna 7. puka Kuća kralja Petra I Karađorđevića Kuća Vukićevića Vučina kuća na Savi Kuća Dragoljuba Gošića Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije Vila Dušana Tomića Vila Olge Mos Palata Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda Zgrade Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore i Ministarstva odbrane Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice u Beogradu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Beogradu Zgrada Sokolskog doma „Matica“ Zgrada Arhiva Jugoslavije Kuća trgovca Dušana Lazića u Beogradu Vila Stevke Milićević u Beogradu Zgrada Ministarstva saobraćaja u Beogradu Hala 1 Beogradskog sajma Dvorski kompleks na Dedinju u Beogradu Fabrika hartije Milana Vape Vila Rajh u Beogradu Zgrada Socijalnog osiguranja u Beogradu Vila Lazića i Mitrovića u Beogradu Vila glumice Marice Popović u Beogradu Zgrada Ministarstva socijalne politike i narodnog zdravlja u Beogradu Kuća arhitekte Jovana Ilkića u Beogradu Dom Radničke komore u Beogradu Vila Šterić u Beogradu
Sopot	Crkva Sv. Nikole u Sibnici Sopotski han Stara kuća porodice Žujović Han Radosavljevića Han Pantića Osnovna škola u Malom Popoviću Manastir Kastaljan Nadgrobni spomenik vojvodi Pavlu Cukiću Stara kuća porodice Žmurić Crkva Svetog Marka u Stojniku
Stari grad	Dositejev licej Konak kneginje Ljubice Beogradska tvrđava Božićeva kuća Terazijska česma Turbe Šeih Mustafe Kafana "?" Spomenik knezu Mihailu Kapetan Mišino zdanje Bajrakli džamija u Beogradu Kuća slikara Đorđa Krstića Dom Jevrema Grujića Zgrada zadužbine Nikole Spasića Dom Jovana Cvijića Krsmanovićeva kuća na Terazijama Prva varoška bolnica Zgrada Uprave fondova u Beogradu Zgrada Realke u Beogradu Spomenik zahvalnosti Francuskoj Čukur česma Stara kuća na Varoš kapiji Zgrada Ministarstva pravde Zgrada Smederevske banke Zgrada Narodne banke Srbije u Ulici kralja Petra Osnovna škola Kralj Petar Prvi Dorćolska osnovna škola Palilulska osnovna škola Kuća Jovana Smederevca Građanske kuće u Ul. Knez Mihailovoj br. 46, 48 i 50 Dom Mike Alasa Zgrada Beogradske zadruge Zgrada Ministarstva prosvete Zgrada trgovca Stamenkovića Robni magazin Spomenik Dositeju Obradoviću Spomenik Josifu Pančiću Saborna crkva u Beogradu Palata „Anker“ Palata „Atina“ Zgrada stare telefonske centrale Zgrada hotela „Moskva“ Dom porodice Pavlović Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ Kuća Branislava Kojića Igumanova palata Zgrada „Srpska kruna“ Zgrada u Ul. Kralja Milana 1 Zgrada u Ul. Kralja Milana 3 Zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu Crkva Aleksandra Nevskog Dom Svetog Save Kuća Stevana Mokranjca u Beogradu Zgrada Beogradske opštine Zgrada Starog dvora Zgrada Novog dvora Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu Hotel „Nacional” Zgrada umetničke škole Zgrada Narodne skupštine Palata „Albanija“ Kuća Nikole Pašića Bioskop „Balkan“ Kuća Filipa Filipovića Kuća Nikole Predića Zanatski dom Dom vojske u Beogradu Zgrada Patrijaršije Zgrada PRIZAD-a (TANJUG) Zgrada Prometne banke Kuća Bete i Riste Vukanovića Kuća Jovana Skerlića Kuća porodice Ribar Kuća Milana Piroćanca Zgrada Velike škole Zgrada Kolarčevog narodnog univerzizeta Etnografski muzej Kuća Laze Pačua Zgrada Agrarne banke Kuća dr Stanoja Stanojevića Dom društva Crvenog krsta Atelje Uroša Predića Kuća u Ul. Cara Dušana 10 Kuća Stevana Kaćanskog Spomenik Moši Pijade Kuća Dimitrija Krsmanovića Kuća vajara Dragomira Arambašića Kafana „Ruski car“ Zgrada Ekonomske škole Zgrada Prve beogradske gimnazije Spomenik Pobedniku Kuća Miladina Pećinara Palata SANU Zgrada Druge ženske gimnazije (Škola „Nikola Tesla“) Zgrada Trgovačke akademije Fotografski atelje Milana Jovanovića Kuća porodice Hristić-Mijušković Kuća Milana A. Pavlovića Moderna garaža u Beogradu Hotel „Mažestik“ Kuća Leone Panajot Kuća Mihaila Đurića Kuća porodice Milovanović Kuća Radisava Jovanovića Zgrada Društva svetog Save Kuća Dimitrija Živadinovića Kuća Andre Đorđevića Parno kupatilo braće Krsmanović Kuća Zdravka Đurića Zgrada Ljubomira Miladinovića Kuća trgovca Crvenčanina Zgrada Josifa Šojata Kuća Milorada Pavlovića Zgrada Jakova Čelebonovića Spomen dom vajara Radete Stankovića Botanička bašta Jevremovac Zgrada Ministarstva pošta Kompleks radničkih stanova Palata penzionog fonda Zgrada Aero kluba Dom vračarske štedionice u Beogradu Zgrada Penzionog fonda Beočinske fabrike cementa u Beogradu Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu Dom sindikata (Beograd) Bitef teatar Beogradska sinagoga Kuća knjižara Marka Markovića Termoelektrana „Snaga i svetlost“ Zgrada Klasne lutrije u Beogradu Hotel „Prag” u Beogradu Umetnička livnica „Plastika“ u Beogradu Spomenik vojvodi Vuku Kuća građevinara Karla Knola u Beogradu Zgrada sa slikarskim ateljeima i galerijom Salona Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Dom Saveza nabavljačkih zadruga državnih službenika u Beogradu Spomenik Vasi Čarapiću u Beogradu Zgrada predstavništva Prvog dunavskog parobrodarskog društva u Beogradu Zgrada „Progresa” u Beogradu Zgrada Doma štampe Zgrada Hempro Zgrada Službe društvenog knjigovodstva Jugoslavije
Surčin	Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima Crkva Svetog Vaznesenja u Jakovu Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima Manastir Fenek Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Progaru Stara porodična kuća Aćimovića Crkva Svete Petke u Surčinu Crkva Svetog Save u Bečmenu Crkva Svetog Jovana Preteče u Petrovčiću Muzej vazduhoplovstva u Beogradu Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Ugrinovcima
Čukarica	Zgrada škole u Žarkovu Osnovna škola „Ljuba Nenadović“ Crkva Svetog Nikole u Ostružnici Janićevi dućani u Ostružnici Janićeva kafana u Ostružnici Zgrada u Ul. Turgenjevljevoj 1 Fabrika šećera Zgrada Kovnice novca Crkva Rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem