Muzej afričke umetnosti (Beograd)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Muzej afričke umetnosti — zbirka Vede i dr Zdravka Pečara
Osnivanje23. maj 1977.
LokacijaBeograd
 Srbija
DirektorMarija Aleksić
PrevozLinije 44 i 34
AdresaAndre Nikolića 14
Veb-sajtZvanični veb-sajt

Muzej afričke umetnosti — zbirka Vede i dr Zdravka Pečara (MAU) je muzej u beogradskom naselju Senjak, na teritoriji opštine Savski venac, otvoren 23. maja 1977. U pitanju je prvi i jedini muzej u jugoistočnoj Evropi koji je posvećen isključivo kulturama i umetnostima Afrike. Nalazi se na Topčiderskom brdu u ulici Andre Nikolića br. 14, a astoji se od stalne postavke koju čini gotovo hiljadu predmeta sa prostora zapadne Afrike.

Muzej je nastao je od zbirke originalnih umetničkih predmeta koje su, tokom svog dugogodišnjeg boravka u Africi sakupili bračni par Veda Zagorac i dr Zdravko Pečar i za koje su dobili pismenu dozvolu o iznošenju iz država Afrike, a poklonili su je gradu Beogradu 1974. godine. Izgradnju zgrade je omogućila Skupština grada Beograda. Kolekciju čine religijski magijski, ukrasni i upotrebni predmeti od drveta, bronze, tekstila, kamena, keramike kao što su maske, sklupture od bronze i drveta, zatim tkanine, nakit, muzički instrumenti itd.

Osnivanje muzeja[uredi | uredi izvor]

Zdravko Pečar u Africi

Prema Zdravku Pečaru, ideju o otvaranju muzeja na osnovu njihove kolekcije dobila je Veda Zagorac. „Ona je težila formiranju reprezentativne zbirke koja bi bila grupisana na jednom mestu i prikazana u celini.”[1] Od 1974. godine, zbirka Pečar bila je deo fonda Etnografskog muzeja u Beogradu, a prilikom izdvajanja iz tog fonda, nakon traganja Pečarevih za adekvatnim mestom za osnivanje posebne muzejske ustanove u Rovinju i Zagrebu, Skupština grada Beograda donela je odluku da za potrebe novog muzeja ustupi dotadašnji atelje Moše Pijade, Zore Petrović i Boška Karanovića u Ulici Andre Nikolića 14.[2] Izgradnja prema projektu arhitekte Slobodana Ilića je započeta u junu 1975. godine, a završena je bez kašnjenja u septembru 1976.[1]

Muzej je otvoren za publiku 23. maja 1977. godine kao jedan od događaja koji slave četrdesetpetogodišnjicu Titovog vođenja Komunističke partije Jugoslavije. Prilikom otvaranja, prisutnima su se obratili Jelena Aranđelović Lazić, etnološkinja i prva direktorka Muzeja, i Živorad Kovačević, predsednik Skupštine grada Beograda, a tom prilikom je izjavljeno:

Otvaranje Muzeja afričke umetnosti predstavlja za naš grad krupan kulturni događaj, koji ima i širi društveni i politički značaj. Muzej posvećen umetničkom stavralaštvu naroda afričkog kontinenta stvorili su prijateljstvo, iskrena ljubav prema narodima ovog sveta i oduševljenje za snagu njihovog umetničkog izraza... Iako geografski udaljen, to je nama blizak svet, koji je, kao i mi, danas više zagledan u budućnost nego u prošlost, koji je zaljubljen u svoju teško izvojevanu slobodu. Ovaj Muzej biće simbol vremena u kome je pokret nesvrstavanja stvorio novi duh u političkim odnosima među narodima i novi odnos u vrednovanju umetničkih dometa narodnog stavralaštva.[3]

Iako su aktivno učestvovali u svim fazama ostavrivanja ovog velikog projekta, svečanom otvaranju Veda Zagorac i Zdravko Pečar nisu prisustvovali zbog toga što je Pečar u tom trenutku vršio dužnost ambasadora Jugoslavije u Gani.

Zgrada muzeja[uredi | uredi izvor]

Zgrada muzeja u vreme otvaranja
Unutrašnjost zgrade pre nego što su uneti eksponati

Kao jedna od retkih beogradskih građevina koje su projektovane za muzejske namene, zgrada muzeja svedoči o dinamičnoj i slojevitoj istoriji, jer je nastala adaptacijom i proširivanjem nekadašnjeg ateljea, namenski građenog za jugoslovenskog državnika i umetnika Mošu Pijade, koji su koristili i Zora Petrović i Boško Karanović.

Prilikom izgradnje muzeja, jedan od uslova bio je da se postojeći atelje na placu uklopi u kontekst zgrade. Uspešno inkorporirajući atelje, originalna zgrada iz 1976. godine imala je travnati krov i lanterne koje su propuštale svetlo na stalnu postavku. Odlikovala ju je upotreba natur betona kao arhitektonskog elementa.[4]

Posebna pažnja bila je posvećena rešenju ulaza u muzej, koji jeste monumentalan, ali nije nametljiv, i zbog toga „odstupa od svih naših klasičnih predstava o muzejskim zdanjima teške monumentalnosti.”[5] Upravo iz tog razloga, u tadašnjoj štampi objavljen je sledeći utisak o ovoj muzejskoj zgradi:

Projektant, arhitekta Slobodan Ilić, želeo je da ovo ne bude uobičajeni muzej: da u njega ne dolaze samo učenici s nastavnicima umetnosti i ljudi kojima je umetnost životni poziv. Zato je, umesto kitnjastog višespratnog zdanja, izabrao prizemni paviljon, koji će biti tu ne da čoveku bude nametnut, već podređen.[6]

Zgrada je znatno promenjena 1989. godine izgradnjom kupole na prvom spratu, prema projektu arhitekte Slobodana Milićevića. Izgradnjom kupole su zatvorene lanterne nad centralnim delom postavke, a ona je u početku bila pokrivena tegolom, ali je to promenjeno bakarnim krovom čime je izmenjen izgled zgrade.[2] Arhitektura kupole za razliku od prve adaptacije, koja pripada kasnomodernoj, betonsko-skulptoralnoj i ekspresivnoj arhitekturi, više je deo postmodernističkih tendencija u arhitekturi. Druga adaptacija zgrade muzeja realizovana je promišljanjem konteksta i duha mesta s poštovanjem prema postojećoj okolini, kao i prilikom prve adaptacije.[7]

Stalna postavka[uredi | uredi izvor]

Stalna postavka muzeja danas
Postavka muzeja u vreme otvaranja

Dizajn stalne postavke poručen je kao dopuna planiranju zgrade. Arhitekti Slobodan Mašić i Saveta Mašić su dizajnirali vitrine i celokupni enterijer, dok je autorka koncepta stalne postavke Jelena Aranđelović-Lazić. Celokupan dizajn stalne postavke Muzeja izrazito je modernistički, kao i prvobitna zgrada. Eksponati su izloženi po geografskim i etničkim celinama, uz eduaktivne legende i fotografije koje prikazuju upotrebu predmeta u određenom kontekstu.

Stalna postavka muzeja predstavlja tradicionalne umetnosti zajednica Zapadne Afrike i čine je autentični predmeti koji pripadaju kulturama naroda Bambara, Dogon, Marka, Malinke, Mosi, Bobo, Kisi, Baga, Dan, Gere, Senufo, Baule i Ašanti.[8]

Na stalnoj postavci izloženi su predmeti koji dolaze pretežno iz:

S obzirom na to da je Jugoslavija bila jedna od glavnih zemalja osnivačica Pokreta nesvrstanih, fond Muzeja afričke umetnosti je nastavio da se uvećava prilozima novih darodavaca. Izuzimajući zbirku Pečara i Zagorac koja je brojala nekih 1200 primeraka, među dodatne eksponate su poklanjali kolekcionari, putnici, diplomate, umetnici i istraživači.[9] Dok su na stalnoj postavci originalni predmeti Zdravka Pečara i Vede Zagorac, predmeti iz drugih zbirki se izlažu u maloj izložbenoj sali muzeja u okviru privremenih tematskih izložbi.[10]

Misija muzeja[uredi | uredi izvor]

Od osnivanja i otvaranja za javnost 1977. godine, misija Muzeja afričke umetnosti - zbirka Vede i dr Zdravka Pečara je da:

  • prikuplja, čuva i izlaže artefakte afričke kulture i umetnosti
  • populariše i širi znanja o tradicionalnom i savremenom kulturnom i umetničkom stvaralaštvu Afrike i afričke dijaspore
  • podstiče vrednovanje i razumevanje umetnosti, istorije i nasleđa Afrike, i razvija poštovanje za Afriku, njene narode i za uticaj afričkog stvaralaštva na svetsku umetnost
  • razvija svest o kulturnom diverzitetu, otvarajući prostor za multikulturalni dijalog između zajednica[11]

Izložbena i izdavačka delatnost[uredi | uredi izvor]

Izložbena delatnost u maloj sali muzeja je dinamična i aktivna. U njoj se izlažu predmeti različitih zbirki iz fonda, ali i onih gostujućih domaćih i inostranih. Tokom prethodnih godina, teme izložbi bili su afrički murali, bronzana skulptura, savremene fotografije koje se bave afričkim frizurama, afrička tikva kalabaš, ali i radovi koji prikazuju savremene teorijske tokove poput izložbe kamerunskog umetnika Bartelemi Togoa ili globalne, društvene fenomene poput migracija koje je predstavila izložba „Granica je zatvorena.”[12] Izložbena delatnost muzeja je takođe vizuelizovana izabranim motivima sa tematskih izložbi likovnom radionicom „Atelje pod vedrim nebom” u kojoj su učestvovali studenti Fakulteta likovnih umetnosti i oslikavali betonske fasade zgrade muzeja.

Svaku tematsku, privremenu izložbu prati izložbeni katalog posvećen istraživačkoj temi izložbe.[13] Izdavačku delatnost odlikuje i povremeno izdavanje publikacija koje se bave afričkim kulturama i umetnostima, a nisu povezane sa izložbama.[14] Muzej objavljuje časopis „Afrika”, a objavio i nekoliko elektronskih izdanja, među kojima se nalazi i doktorska disertacija teoretičarke umetnosti Ane Sladojević „Muzej afričke umetnosti: Konteksti i prezentacije”.[15]

Edukacija i animacija u muzeju[uredi | uredi izvor]

Muzej afričke umetnosti ima različite programe animacije i edukacije koji su prilagođeni uzrastima i interesovanjima posetilaca. Među njima se izdvajaju višegodišnji programi poput „Nedelje u MAU” paralelnog eduaktivno-kreativnog programa za decu i odrasle, jezičkih radionica „Swahili”, programa „Praktikum” za studente Filozofskog fakulteta, likovnog konkursa za decu i mlade, radionica tokom raspusta za srednjoškolce i starije osnovce.[16]

Afro festival[uredi | uredi izvor]

Afro festival 2018. Fotografija M. Piroški.

Muzeju organizuje i Afro festival svake godine. On je prvi put održan 1997. godine povodom obeležavanja jubileja - dvadeset godina Muzeja afričke umetnosti. Festival je najavljen kao prva multikulturna manifestacija ove vrste u Jugoslaviji.[17] Uz učešće stručnjaka, predavača, profesora, studenata i prijatelja muzeja se organizuju izložbe i predavanja, projekcije slajdova i filmskog materijala o umetnosti i kulturama Afrike, muzičke, plesne i likovne radionice, kao i javna vođenja.

Pored toga, festival ima i muzički program. Među gostima i izvođačima Afro festivala se nalaze zvezde svetske muzike: Stela Rambisai Ćiveše, svetski poznata umetnica na mbiri iz Zimbabvea, Habib Koate i grupa Bamada, umetnici iz Malija, grupa Verški da Koreški, koja u oblasti svetske muzike (world music) spaja indijski i afrički zvuk, zatim Tunde Komolafe, izvođač tradicionalnih plesova iz Nigerije, kao i Kemo Sundiulu Sisoko, muzičar na tradicionalnim instrumentima iz Senegala.[18]

Najznačajniji dan Festivala je Durbar, i ima značenje „Festival festivala”, dan prijateljstva, muzike i plesa. Učešćem afričkih ambasada u Beogradu se tokom ovog dana u bašti muzeja prikazuju afrička muzika, ples, umetnost i zanati. Uz ljubaznu podršku afričke diplomatske zajednice u Beogradu posetiocima se pruža mogućnost da uživaju u kulinarskim specijalitetima iz različitih krajeva Afrike, rnj i pogledaju umetničke i zanatske proizvodnje poput tkanina, nakita, tepiha i drugih rukotvorina

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Muzej afričke umetnosti, tkanine filafani, narod Senufo, Obala Slonovače
    Muzej afričke umetnosti, tkanine filafani, narod Senufo, Obala Slonovače
  • Muzej afričke umetnosti, maske Đivara, narod Bambara, Mali
    Muzej afričke umetnosti, maske Đivara, narod Bambara, Mali
  • Muzej afričke umetnosti, upotrebni predmeti od kalabaša
    Muzej afričke umetnosti, upotrebni predmeti od kalabaša
  • Muzej afričke umetnosti, par predaka, narod Senufo, Obala Slonovače
    Muzej afričke umetnosti, par predaka, narod Senufo, Obala Slonovače
  • Muzej afričke umetnosti, kraljevska tkanina naroda Fon, Benin (Dahomej)
    Muzej afričke umetnosti, kraljevska tkanina naroda Fon, Benin (Dahomej)
  • Muzej afričke umetnosti, skulptura ptice, narod Senufo, Obala Slonovače
    Muzej afričke umetnosti, skulptura ptice, narod Senufo, Obala Slonovače
  • Muzej afričke umetnosti, maska bljuvač vatre, narod Senufo, Obala Slonovače
    Muzej afričke umetnosti, maska bljuvač vatre, narod Senufo, Obala Slonovače
  • Muzej afričke umetnosti, Afrička harfa - kora
    Muzej afričke umetnosti, Afrička harfa - kora
  • Muzej afričke umetnosti, maska Kanaga, narod Dogon, Mali
    Muzej afričke umetnosti, maska Kanaga, narod Dogon, Mali
  • Đivara maska, predstavljena u punom obliku, sa telom mravojeda, glavom antilope i licem čoveka.
    Đivara maska, predstavljena u punom obliku, sa telom mravojeda, glavom antilope i licem čoveka.
  • Muzej afričke umetnosti, bašta
    Muzej afričke umetnosti, bašta
  • Muzej afričke umetnosti, sidro u bašti
    Muzej afričke umetnosti, sidro u bašti
  • Muzej afričke umetnosti, sa stalne postavke
    Muzej afričke umetnosti, sa stalne postavke
  • Muzej afričke umetnosti, predmeti naroda Dogon
    Muzej afričke umetnosti, predmeti naroda Dogon
  • Muzej afričke umetnosti, ulaz, murali
    Muzej afričke umetnosti, ulaz, murali
  • Ritualna maska
    Ritualna maska
  • Ritualna maska
    Ritualna maska

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam, (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti. str. 107. ISBN 978-86-85249-21-1. 
  2. ^ a b Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam. (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti. str. 106. ISBN 978-86-85249-21-1. 
  3. ^ Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam. (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti. str. 33. ISBN 978-86-85249-21-1. 
  4. ^ Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam. (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzeja afričke umetnosti. str. 102. ISBN 978-86-85249-21-1. 
  5. ^ Aranđelović Lazić, Jelena (1977). Muzej afričke umetnosti - zbirka Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti. str. 72. 
  6. ^ Kuburović, M. (3. 10. 1976). „Od ideje do trave na krovu”. Politika. 
  7. ^ Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam. (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti. str. 118. ISBN 978-86-85249-21-1. 
  8. ^ „Muzej afričke umetnosti”. 
  9. ^ Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam. (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti. str. 76. ISBN 978-86-85249-21-1. 
  10. ^ „Tekuća izložba u MAU”. 
  11. ^ „Muzej afričke umetnosti”. 
  12. ^ „Prošle izložbe u MAU”. 
  13. ^ „Izložbeni katalozi MAU”. 
  14. ^ „Ostala izdanja MAU”. 
  15. ^ „E-publikacije MAU”. 
  16. ^ „Edukacija i animacija u MAU”. Arhivirano iz originala 19. 11. 2018. g. 
  17. ^ Epštajn, Emilia (jun 2018). „Kontinuitet i transformacije” (PDF). ICOM Srbija. 8: 22—23. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 09. 2018. g. Pristupljeno 13. 09. 2018. 
  18. ^ „Afro festival”. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Aranđelović Lazić, Jelena (1977). Muzej afričke umetnosti - zbirka Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti.
  • Epštajn, Emilia (jun 2018). „Kontinuitet i transformacije” (PDF). ICOM Srbija. 8: 22—23.
  • Kuburović, M. (3. 10. 1976). „Od ideje do trave na krovu”. Politika.
  • Radović, D. (20. 05. 1977). „Muzej afričke umetnosti u Beogradu”. Borba.
  • Sladojević, Ana, Epštajn, Emilia, (2017). Nyimpa kor ndzizi: Čovek ne može opstati sam. (Re)konceptualizacija Muzeja afričke umetnosti - zbirke Vede i dr Zdravka Pečara. Beograd: Muzej afričke umetnosti, ISBN 978-86-85249-21-1.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Muzej afričke umetnosti na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Музеј_афричке_уметности_(Београд)&oldid=26945250”