1. oktobar
1. oktobar (1.10.) je 274. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (275. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 91 dan.
Događaji[uredi | uredi izvor]
| oktobar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
- 331. p. n. e. — U bici kod Gavgamele Aleksandar Makedonski je pobedio persijskog cara Darija III.
- 1777 — Potpisan Ugovor u San Ildefonsu, između Španije i Portugala.
- 1910 — Japan izvršio aneksiju Koreje i uključio je u Japansko carstvo.
- 1914 — Turska kao saveznica Centralnih sila u Prvom svetskom ratu zatvorila Dardanele za brodove zemalja Antante.
- 1918 — Predvođeni engleskim pukovnikom Tomasom Edvardom Lorensom, poznatim kao Lorens od Arabije, Arapi uz pomoć Britanaca u Prvom svetskom ratu preoteli Damask od Turaka.
- 1926 — U Beogradu otvorena pijaca na Zelenom vencu.
- 1928 — U SSSR proglašena Prva petoljetka, petogodišnji plan razvoja industrije i nastavak kolektivizacije poljoprivrede.
- 1938 — Nemačka armija ušla u Čehoslovačku i okupirala Sudete posle Minhenskog sporazuma Nemačke s Velikom Britanijom i Francuskom.
- 1943 — Saveznici posle jednomesečne bitke u Drugom svetskom ratu zauzeli Napulj.
- 1946 — Međunarodni vojni sud u Nirnbergu proglasio krivim 22 lidera nacističke Nemačke za ratne zločine počinjene u Drugom svetskom ratu. Na smrt osuđeno njih 12, tri dobila doživotni zatvor, a ostali zatvorske kazne od 10 do 20 godina.
- 1949 — Proglašena NR Kina.
- 1979 — Zona Panamskog kanala posle 70 godina pod kontrolom SAD formalno predata na upravu Panami.
- 1982 — Lider Hrišćansko-demokratske unije Helmut Kol postao šesti kancelar Zapadne Nemačke, nasledivši socijaldemokratu Helmuta Šmita.
- 1988 — Mihail Sergejevič Gorbačov postao predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR umesto Andreja Gromika, koji je prethodnog dana penzionisan. Tvorac političkih i privrednih reformi, Gorbačov bio poslednji lider Sovjetskog Saveza.
- 1989 — Danska je postala prva u svetu koja je dozvolila brak homoseksualaca.
- 1996 — Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija ukinuo ekonomske sankcije Jugoslaviji uvedene u maju 1992. zbog njene umešanosti u rat u Bosni.
- 1997 — Policija je grubom silom rasturila mirne demonstracije albanskih studenata u Prištini i još pet gradova na Kosovu. Studenti zahtevali povratak u univerzitetske ustanove i nastavu na albanskom jeziku.
- 1999 — Ruske snage ušle u Čečeniju pošto su tokom avgusta i septembra potukle čečenske islamiste na teritoriji Dagestana.
- 2000 —
- Širom Srbije nastavljeni protesti građana zbog nepriznavanja pobede kandidata DOS Vojislava Koštunice na predsedničkim izborima u Jugoslaviji. Jake policijske snage ušle u rudnik “Kolubara” u pokušaju da spreče štrajk rudara.
- Odbojkaši reprezentacije Jugoslavije pobedom nad Rusijom 3:0 osvojili su zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u Sidneju.
- 2017 — Održan je referendum o nezavisnosti Katalonije, na kojem je za nezavisnost glasalo 90% stanovništva.
Rođenja[uredi | uredi izvor]
- 1207 — Henrik III, engleski kralj. (prem. 1272)[1]
- 1685 — Karlo VI, car Svetog rimskog carstva (prem. 1740)
- 1754 — Pavle I Petrovič Romanov, ruski car, sin i naslednik Katarine Velike. (prem. 1801)
- 1892 — Anica Savić Rebac, srpska književnica i klasični filolog. (prem. 1953)
- 1903 — Vladimir Horovic, američki pijanista ruskog porekla. (prem. 1989)
- 1918 — Marija Crnobori, srpska glumica. (prem. 2014)
- 1922 — Branko Pešić, političar i državnik, predsednik Skupštine grada Beograda (prem. 1986)
- 1922 — Čen-Ning Jang, kineski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1957).
- 1924 — Džimi Karter, američki političar, 39. predsednik SAD.
- 1930 — Filip Noare, francuski glumac. (prem. 2006)
- 1930 — Ričard Haris, irski glumac. (prem. 2002)[2]
- 1935 — Džuli Endruz, engleska glumica, pevačica i spisateljica.[3]
- 1937 — Antun Rudinski, srpski fudbaler i fudbalski trener. (prem. 2017)
- 1947 — Stiven Kolins, američki glumac.
- 1948 — Dobrila Ćirković, srpska glumica.
- 1950 — Rendi Kvejd, američki glumac.
- 1951 — Radiša Urošević, srpski pevač.
- 1952 — Bari Karolji, mađarski pesnik, prevodilac, folklorista i grafičar romskog porekla
- 1954 — Ljubomir Travica, srpski odbojkaš i odbojkaški trener.
- 1955 — Neđo Đurić, srpski geolog, univerzitetski profesor, savetnik Tehničkog instituta u Bijeljini i dopisni član u redovnom sastavu Akademije nauke i umjetnosti Republike Srpske.[4]
- 1956 — Tereza Mej, britanska političarka, 76. premijer Ujedinjenog Kraljevstva.[5]
- 1959 — Zufer Avdija, srpsko-izraelski košarkaš i košarkaški trener.
- 1965 — Ted King, američki glumac.
- 1966 — Džordž Vea, liberijski fudbaler.
- 1967 — Snežana Babić Sneki, srpska pevačica i glumica.
- 1972 — Lejla Hatami, iranska glumica i režiserka.
- 1975 — Marko Vidojković, srpski pisac, muzičar i novinar.
- 1976 — Dora Venter, mađarska pornografska glumica.
- 1978 — Aleksandar Pantić, srpski fudbaler.
- 1981 — Žulio Baptista, brazilski fudbaler.
- 1983 — Mirko Vučinić, crnogorski fudbaler.
- 1987 — Vaut Puls, holandski biciklista.
- 1988 — Kariba Hajn, australijska glumica i plesačica.
- 1989 — Bri Larson, američka glumica.[6]
- 1992 — Lejlani Lijen, američka pornografska glumica.
- 1994 — Dejan Meleg, srpski fudbaler.
- 2000 — Kale Rovanpere, finski automobilista.
Smrti[uredi | uredi izvor]
- 1684 — Pjer Kornej, francuski pisac. (rođ. 1606).
- 1957 — Ivan Đaja, srpski biolog, fiziolog i pisac. (rođ. 1884).[7]
- 1970 — Petar Konjović, srpski kompozitor klasične muzike. (rođ. 1883).
- 1984 — Blagoje Marjanović, srpski i jugoslovenski fudbaler.
- 1988 — Pavle Vuisić, srpski filmski glumac. (rođ. 1926).
- 1999 — Miroslav Čangalović, doajen beogradske operske scene. (rođ. 1921).[8]
- 1986 — Dražen Ričl, pevač i gitarista Crvene Jabuke, jedan od njenih osnivača. (rođ. 1962).
- 2018 — Šarl Aznavur, francuski muzičar i glumac. (rođ. 1924).[9]
- 2019 — Karel Got, češki pevač. (rođ. 1939).[10]
Praznici i dani sećanja[uredi | uredi izvor]
- 1878 — U Nišu otvorena prva gimnazija, u prvu školsku godinu upisano 49 učenika.
- 1924 — Radio Beograd počeo da emituje program. U eksperimentalnim emisijama inženjeri Mihajlo Simić i Dobrivoje Petrović sa predajnika u Rakovici emitovali i koncerte uz učešće pevača Beogradske opere. U znak sećanja na prvo emitovanje, 1. oktobar ustanovljen kao dan Radio-televizije Srbije.
- 1949 — Nacionalni dan Kine: U Pekingu proglašena Narodna Republika Kina na čelu s Mao Cedungom. Za prvog premijera i ministra spoljnih poslova postavljen Ču Enlaj.
- Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja
Vidi još[uredi izvor]
- ^ „BBC - History - Henry III”. www.bbc.co.uk. Pristupljeno 20. 1. 2020.
- ^ „Entertainment Obituary: Richard Harris”. BBC News. 25. 10. 2002. Pristupljeno 10. 11. 2012.
- ^ „Julie Andrews | Biography, Movies, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 1. 2020.
- ^ „Neđo Đurić”. anurs.org. Pristupljeno 1. 2. 2024.
- ^ Editors of Chase's (24. 9. 2019). Chase's Calendar of Events 2020: The Ultimate Go-to Guide for Special Days, Weeks and Months. Rowman & Littlefield. str. 491. ISBN 978-1-64143-316-7.
- ^ „Brie Larson”. Biography.com. Arhivirano iz originala 19. 7. 2018. g. Pristupljeno 19. 7. 2018. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. jul 2018)
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 177.
- ^ „ČANGALOVIĆ Miroslav”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Pristupljeno 22. 1. 2024.
- ^ „Charles Aznavour, 94, Enduring French Singer of Global Fame, Dies”. New York Times. 1. 10. 2018. Pristupljeno 3. 10. 2019.
- ^ „Ve věku 80 let zemřel v úterý krátce před půlnocí zpěvák Karel Gott”. Deník N. 2. 10. 2019.