Јасеновац – истина

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Jasenovac - istina
RežijaJakov Sedlar
ScenarioHrvoje Hitrec
ProducentJakov Sedlar
NaratorDragan Despot, Sanja Marin
Godina2016.
ZemljaHrvatska
IMDb veza

Jasenovac – istina je dokumentarni revizionistički film iz 2016. godine hrvatskog reditelja Jakova Sedlara koji poriče holokaust. U filmu se tvrdi da su razmeri Holokausta u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, marionetskoj državi Osovine, i genocida nad srpskim stanovništvom u Drugom svjetskom ratu, preuveličani kroz posleratnu komunističku propagandu.

Produkcija[uredi | uredi izvor]

Tokom Drugog svetskog rata Hrvati su bili podeljeni između komunističkih partizana na čelu sa Josipom Brozom Titom i fašističkih ustaša na čelu sa Antom Pavelićem. Pavelić je došao na vlast nakon invazije Osovine na Jugoslaviju u aprilu 1941. godine, proglasio nezavisnost od Jugoslavije i vladao je fašističkom marionetskom državom Hrvatskom kao diktator do 1945. godine, kada su ustaše poražene i zemlja reintegrisana u Jugoslaviju.[1] Dok su bili na vlasti, ustaše su vodile kampanju istrebljenja hrvatskih manjina, posebno Srba, Jevreja i Roma. Između 1941. i 1945. godine podigli su više koncentracionih logora, od kojih je najveći bio Jasenovac, koji su preživeli nazvali „Aušvic Balkana“. Procenjuje se da je oko 100.000 zatvorenika stradalo u logoru, koji je oslobođen tek posle Pavelićevog poraza u aprilu 1945. godine.[2] Ratni događaji i dalje utiču na hrvatsku politiku 21. veka. „Za mnoge Hrvate“, piše Ekonomista, „glasanje ima manje veze sa levim ili desnim ideološkim uverenjima već ima veze na čijoj je strani bila nečija porodica tokom Drugog svetskog rata“.[1]

Film je režirao i producirao Jakov Sedlar, scenarista je Hrvoje Hitrec, a naratori hrvatski glumci Dragan Despot i Sanja Marin.[3] Sedlar je bio "zvanični propagandista" hrvatske vlade tokom jugoslovenskih ratova 1990-ih, prema istoričaru Vjekoslavu Perici.[4] Sedlar je postao poznat po filmovima kao što su Gospa (Madona) i Četverored, koji događaje iz Drugog svetskog rata i Hladnog rata prikazuju iz hrvatske nacionalističke perspektive.[5] Snimio je i niz dokumentarnih filmova u kojima veliča ratnog predsednika Franju Tuđmana i njegovu stranku, desničarsku Hrvatsku demokratsku zajednicu. U očiglednom pokušaju da se poveća njihov kredibilitet u inostranstvu, nekoliko je snimljeno na engleskom jeziku, a narator je bio glumac Martin Šin.[6] Hitrec je bio još jedan bliski Tuđmanov saradnik, ali i jedan od osnivača HDZ-a.[7] Godine 1990. imenovan je za direktora hrvatske državne televizije, Hrvatske radiotelevizije. Od marta do jula 1991. bio je hrvatski ministar informisanja.[8]

Film je proizveden donacijama hrvatskog kanadskog biznismena Antona Kikaša [7][9] i penzionisanog hrvatskog australijskog fudbalera Josipa Šimunića.[7][10] Kikaš je bio istaknuti emigrantski prikupljač sredstava koji je podržavao hrvatske nacionalističke ciljeve tokom 1980-ih i 1990-ih.[11] Dana 30. avgusta 1991. godine, na vrhuncu hrvatskog rata, uhapšen je na zagrebačkom aerodromu zbog pokušaja da prokrijumčari veliku zalihu oružja Hrvatskoj narodnoj gardi, nakon što su Evropska zajednica i Ujedinjene nacije uvele embargo na oružje bivše Jugoslavije.[12] Tri meseca kasnije pušten je u razmenu zarobljenika.[11] Šimunić je 2013. zaradio suspenziju na deset utakmica zbog skandiranja ustaškog slogana Za dom spremni nakon kvalifikacione utakmice za Svjetsko prvenstvo 2014. godine, zbog čega je propustio turnir.[13][14]

Radnja[uredi | uredi izvor]

Voz koji je prevozio zarobljenike u Jasenovac

Film počinje izjavom da broj logoraša koji su stradali u Jasenovcu nikada nije tačno utvrđen, a procenjuje se da se kreće od 49.000 do 700.000 mrtvih. Pominje dokument iz 1946. godine u kojem predsednik Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatorskih sila i njihovih pomagača izveštava da su u Jasenovcu ubijena 15.792 logoraša. Film zatim nudi pogled na britanski dokumentarac iz 1945. Bolni podsetnik: Dokazi za celo čovečanstvo, u kojem se navodi da je 20.000 stradalo u logoru.

Posle Prvog svetskog rata, tvrdi film, Hrvatsku su okupirali velikosrpski ekspanzionisti i rojalistički gerilci poznati kao četnici, koji su Hrvate svrstali u status građana drugog reda. Ističe niz navodnih ubistava Hrvata u međuratnoj Jugoslaviji koja su počinili četnici. U Jasenovcu je, tvrdi film, srpski trgovac Lazar Bačić predvodio bandu koja je između 1918. i 1941. ubila pet Hrvata i terorisala bezbroj drugih. Tokom ovog perioda, vlada kralja Aleksandra sprovodila je diskriminatorne zakone protiv Hrvata, koristila je Kraljevsku jugoslovensku vojsku da slomi brojne seljačke pobune i organizovala ubistvo vođe Hrvatske seljačke stranke Stjepana Radića, nakon čega se Aleksandar proglasio kraljevskim diktatorom. Jugoslovenski zatvori su se napunili hrvatskim patriotama, objašnjava film, a ime Hrvatska je izbrisano sa svih mapa. Kao odgovor na ovo ugnjetavanje, hrvatski advokat Ante Pavelić osnovao je ustaše, patriotski pokret čiji je cilj bio da brani hrvatske nacionalne interese u „svim zemljama koje su Hrvati istorijski naseljavali“. Pavelić je ubrzo proteran u Italiju, gde je nastavio da kuje zaveru protiv „beogradskog režima“. Godine 1934. ustaše su pomagale u organizaciji ubistva kralja Aleksandra u Marseju. Njegovoj sahrani su prisustvovali Filip Peten i Herman Gering. Ova činjenica, tvrdi film, namerno je izostavljena iz jugoslovenske istoriografije.

Godine 1941. godine, ustaše su proglasile osnivanje Nezavisne Države Hrvatske. Nakon invazije Osovine na Sovjetski Savez u junu 1941. godine, Pavelić je, u međuvremenu, bio zaveden u sprovođenje antijevrejskih zakona u nemačkom stilu. Bačić i njegov sin su pobegli iz Jasenovca i potražili utočište u Srbiji, kako se navodi, gde su svoje usluge ponudili vođi kolaboracionista Milanu Nediću. Bačićeva imovina, u kojoj je pre invazije bila fabrika cigle, pretvorena je u „koncentracioni i radni“ logor i ponovo pokrenuta proizvodnja. Na svom vrhuncu, ciglana logora je zapošljavala 180 logoraša. Stotine radnika umrlo je od bolesti, iscrpljenosti ili utapanja u obližnjoj močvari. Logor je korišćen za zatvaranje svih protivnika Pavelićevog režima bez obzira na nacionalnu pripadnost, navodi se u filmu, a tvrdi se da su većina logoraša bili Hrvati.

Na hiljade Jevreja je, kako se navodi, potražilo utočište u Hrvatskoj pre 1941. namamljeni istorijskim filosemitizmom Hrvata. Stotine su prešle u rimokatolicizam na nagovor arhiepiskopa Alojzija Stepinca i tako spasile svoje živote. Pavelićeva supruga, tvrdi film, i sama je bila Jevrejka, kao i mnogi visoki ustaški zvaničnici. Gledaocu se pokazuje pismo čiji je autor navodno Pavelić, u kojem se od ministra u Vladi Mileta Budaka traži da poštedi živote Jevreja koji nisu počinili zločine protiv države. U filmu se tvrdi da je stotine logoraša Jasenovca ubijeno u savezničkim bombardovanju 1944–45. Između 1941. i 1945. godine, zatvorenicima je bilo dozvoljeno da priređuju koncerte, čitaju knjige i igraju fudbal, tvrdi film, a uslovi su bili humaniji od onih u nemačkim logorima. Narator navodi da je posleratna komunistička propaganda povećala broj ubijenih u Jasenovcu, sa procenjenih 18.000 na 600.000–700.000. Gledaocu se pokazuje naslov iz partizanskog lista Vjesnik, za koji se navodi da je iz aprila 1945. godine, koji kaže da su leševi bačeni u Savu u Jasenovcu stigli do Zagreba. Narator dovodi u pitanje istinitost ove tvrdnje, objašnjavajući da Sava teče od Zagreba, a ne ka njemu.

Film izražava sumnju u nepotpunu listu od preko 83.000 žrtava koju je sastavio Jasenovački institut za istraživanje, a na kojoj se navodno nalaze imena pojedinaca koje su na drugom mestu ubili Nemci i četnici. Zatim se tvrdi da su partizani koristili Jasenovac kao sopstveni koncentracioni logor između 1945. i 1951. godine i da je više logoraša izgubilo život dok su ga vodili komunisti nego kada su ga upravljale ustaše. Narator, međutim, priznaje da ne postoje dokumentarni dokazi koji dokazuju ovu hipotezu. Tokom nekoliko meseci u leto 1945. godine, tvrdi film, partizani su masakrirali stotine hiljada Hrvata duž austrijske granice, počinivši tako jedan od najgorih genocida u evropskoj istoriji. Narator upozorava gledaoce da ne veruju mejnstrim istorijskim izveštajima o hrvatskoj ratnoj istoriji i navodi da jedan broj istaknutih hrvatskih građana, uključujući bivše predsednike Stjepana Mesića i Ivu Josipovića, kao i niz levo orijentisanih istoričara i novinara, kuje zaveru protiv zemlje perpetuiranjem levičarskih istorijskih narativa. Film se završava tako što narator ove pojedince naziva „liberalnim fašistima“.

Premijera i prijem filma[uredi | uredi izvor]

Film je premijerno prikazan u Arapsko-hebrejskom teatru u Tel Avivu 28. februara 2016. godine.[15] Imao je svoju hrvatsku premijeru u zagrebačkom Kinu Europa 4. aprila 2016. i bio je otvoren za rasprodatu publiku.[16] Projekciji su prisustvovali ministar kulture Zlatko Hasanbegović i ambasadorka Izraela u Hrvatskoj Zina Kalaj Klajtman.[17] Hasanbegović je svojevremeno opisao ustaše kao "heroje i šehide" u kolumni koju je pisao za profašistički časopis tokom 1990-ih.[18] [19] Otprilike u isto vreme kada je pisao za časopis, Hasanbegović je takođe snimljen kako nosi ustaški šešir sa fašističkim obeležjima.[19] Njegovo prisustvo na premijeri je tako izazvalo dodatne kontroverze. Hasanbegović je pozitivno ocenio dokumentarni film. „Ovakvi filmovi su korisni jer govore o brojnim tabu temama“, rekao je on. „Ovo je najbolji način da se konačno rasvetle niz kontroverznih tačaka hrvatske istorije.[17][20] Kalaj Klajtman se usprotivio premisi filma, nazvavši ga uvredljivim za žrtve Holokausta i njihove porodice. Dalje je optužila filmske stvaraoce za istorijski revizionizam i umanjivanje obima i težine ustaških zločina.[21] [22]

Efraim Zurof, direktor Centra Simon Vizental u Jerusalimu

Film je imao i nekoliko projekcija u Nemačkoj, uključujući Berlin, Minhen, Štutgart, Frankfurt, Hajdelberg, Ofenbah i Darmštat, od kojih je neke organizovala hrvatska desničarska stranka U ime porodice – Projekat Domovina.[23] Film je 6. aprila prikazan u Bogosloviji Splitsko-makarske nadbiskupije. Projekciju je organizovalo Hrvatsko benediktinsko društvo, a prisustvovao je i potpredsjednik Hrvatskog sabora Ante Sanader. Njegovo DVD izdanje propraćeno je i kraćim dokumentarnim filmom, takođe u režiji Sedlara, pod nazivom Holokaust u Srbiji, 1941–1945.[24] Film je loše primljen od hrvatske levice.[25] Kritikovali su ga i pripadnici jevrejske zajednice u Hrvatskoj. Naučnik Slavko Goldštajn, koji je i sam preživeo holokaust, rekao je da film promoviše ideju da "Jasenovac nije bio logor smrti, već samo radni logor ili logor za zatvorenike, kazneni logor, bez masovnih pogubljenja."[26] On je dalje opisao film kao „pun poluistina, laži i izmišljotina“.[27] Njegov sin, istoričar Ivo Goldštajn, takođe je kritikovao film. Na pitanje o tvrdnji filma da je logor odneo 18.000 života, Goldštajn je odgovorio: „To je sranje. Ovi ljudi jednostavno znaju da lažu. Postoje stotine dokumenata iz tog vremena u kojima se pominju imena ubijenih u Jasenovcu."[28] Lider hrvatskih Srba Milorad Pupovac osudio je film kao „antisrpski i antisemitski“.[29] Dokumentarac je takođe bio oštro kritikovan u inostranstvu. Politički analitičar Pol Hokenos opisuje ga kao „proustaški film“.[20]

Efraim Zurof, direktor Centra Simon Vizental u Jerusalimu, veruje da je premijera filma održana u Izraelu kako bi se odbacile optužbe za antisemitizam.[30] Srpski novinar Mladen Popović kritikuje Sedlarovu odluku da svoju produkcijsku kuću nazove Tesla film, nazivajući je namernom provokacijom i optužujući filmske stvaraoce da su prisvajanjem istoimenog pronalazača dodatno ocrnili srpske žrtve u Jasenovcu.[31]

Kontroverze[uredi | uredi izvor]

Falsifikovani novinski naslov[uredi | uredi izvor]

U aprilu 2016. gom Lovro Krnić, hrvatski novinar, dokazao je da je jedan od novinskih naslova koji se vidi u filmu lažiran.[32] Rečeno je da je naslov iz maja 1945. godine novina hrvatskog narodnooslobodilačkog fronta Vjesnik i tvrdi da su leševi bačeni u Savu stizali do Zagreba iz pravca Jasenovca.[33] Svrha njegovog uključivanja u film bila je da pokaže da su partizani širili laži o Jasenovcu već u maju 1945. godine, s obzirom da Sava teče na istok od Zagreba, a ne prema njemu.[3]

Ubrzo nakon premijere, Krnić je prošao kroz zagrebački državni arhiv i pregledao sve majske brojeve Vjesnika, dotičnog lista, iz 1945. godine. Otkrio je da takav naslov ne postoji. Nakon detaljnijeg uvida, Krnić je otkrio da je naslov koji se vidi u filmu grubo ispravljen, verovatno uz pomoć Fotošopa, pošto se članak koji se vidi ispod izmišljenog naslova poklapa sa drugom vesti koja nije vezana za Jasenovac. Upoređivanjem ostalih članaka prisutnih na naslovnoj strani, Krnić je zaključio da je originalni broj Vjesnika korišćen za falsifikat objavljen 15. maja 1945. godine i da za film nije promenjeno ništa osim glavnog naslova, osim samog datuma objavljivanja, koji je zamagljeno u Sedlarovom filmu lažnim efektom oštećenja.[33] Sedlar je negirao da je krivotvorio naslov i tvrdio da je autentičan.[34] U intervjuu za N1, regionalni informativni kanal, Sedlar je rekao da je platio neimenovanom privatnom kolekcionaru u Beogradu da snimi njegov primerak Vjesnika, dodajući da su ljudi koji ga poseduju "lopovi" koji su ga verovatno "negde ukrali". Dodao je da ni sam ne poseduje kopiju.[35]

Druga pogrešna predstavljanja i manipulacije[uredi | uredi izvor]

Novinari i naučnici otkrili su dodatne netačnosti i pogrešna predstavljanja u nedeljama nakon objavljivanja filma. Novinar Nikola Bajto je otkrio da fotografija koja navodno prikazuje međuratne četnike u okolini Jasenovca zapravo prikazuje slovenačke domobrane iz Drugog svetskog rata, o čemu svedoči slogan na slovenačkom jeziku Svoboda ali Smrt (Sloboda ili smrt) na transparentu, što bi bilo napisano na srpskom da su prikazani pojedinci zapravo četnici.[36] Za fotografiju koja navodno prikazuje fudbalski tim sastavljen od logoraša, a koja navodno dokazuje da je zatvorenicima dozvoljeno da učestvuju u rekreativnim aktivnostima, takođe je utvrđeno da su je stvaraoci pogrešno predstavili. Fotografija je snimljena 1970-ih godina i prikazuje igrače lokalnog niželigaša NK Balkan Jasenovac.[3]

U jednom trenutku u filmu, narator se poziva na pokojnog hrvatskog demografa Vladimira Žerjavića (koji je autor niza naučnih studija o ratnim pogibijama u Jugoslaviji) po tradicionalnom srpskom imenu Dragutin, nazivajući ga „Dragutin Žerjavić“. Namera je, prema rečima hrvatskog novinara Vladimira Matijanića, bila da se Žerjavićeva saznanja diskredituju navođenjem da je on po nacionalnosti Srbin. Bajto je kritikovao i deo filma gde je prikazana fotografija Petena i Geringa na sahrani kralja Aleksandra 1934. godine, pri čemu je narator tvrdio da je bilo kakvo pominjanje njihovog prisustva izostavljeno iz zvanične jugoslovenske istoriografije. Bajto je objasnio da su Peten i Gering bili među stotinama evropskih dostojanstvenika na sahrani i da njihovo prisustvo ne ukazuje na bilo kakve profašističke simpatije od strane jugoslovenske monarhije. On napominje da njihov dolazak tamo ne samo da nikada nije sakriven, već da je upravo knjiga iz koje su filmski stvaraoci dobili fotografiju izašla u Srbiji pedesetih godina prošlog veka.[3]

Antifašistička liga Hrvatske, lokalna nevladina organizacija, navodi da navodna prepiska Pavelić-Budak prikazana u filmu nije autentična i sugeriše da su prikazana pisma napisana na modelu pisaće mašine koja je proizvedena tek nakon rata.[37] Goldštajn je izjavio da nikada ranije nije naišao na te papire. Sedlar tvrdi da ih je kupio na crnom tržištu.[38] Takođe se navodi da su stvaraoci manipulisali snimljenim svedočenjem preživelih kroz selektivnu montažu kako bi ustaše prikazali u povoljnijem svetlu.[3] „U filmu su čak i dva navodna stražara iz perioda navodnog komunističkog logora: Slovenci, koji su identifikovani samo inicijalima i zamagljenih lica“, piše hrvatski novinar Sven Milekić. „Iako se ne mogu identifikovati, ne izgledaju kao da imaju više od 80 godina, kao što bi morali da budu da su bili stražari 1950. godine.[36]

Istoričari su takođe kritikovali filmske stvaraoce zbog nagoveštaja da su stotine hiljada ustaških zarobljenika pogubljene od strane partizana posle rata, rekavši da nema dokaza koji bi potkrepili takvu cifru.[36] Filmski stvaraoci su takođe kritikovani zbog tvrdnji da je zagrebačka sinagoga jedina preživela sinagoga u ratnoj evropskoj prestonici, a uništena je zajedno sa više od dvadeset drugih hrvatskih sinagoga tokom rata.[3] Fotografije različitih faza višemesečnog razaranja zagrebačke sinagoge čak su i same ustaše snimile i javno izložile na Antisemitskoj izložbi u Zagrebu u maju 1942. godine. „Snimatelji prikazuju jevrejsko iskustvo u ratnoj Hrvatskoj u najboljem mogućem svetlu“, napisao je Matijanić. „Ne pominje se deportacija glavnog zagrebačkog rabina u Aušvic, gde je ubijen. „Ironija je“, primećuje Bajto, „da su Sedlar i Hitrec lagali i manipulisali optužujući partizane da upravo to rade“. On nastavlja da ceo film naziva "lažom".[3]

Inkluzija u obrazovne ustanove[uredi | uredi izvor]

U aprilu 2016. godine film je prikazan u okviru programa vjeronauke u srednjoj školi u Sisku.[25] Incident je izazvao pometnju među hrvatskom antifašističkom levicom. Hrvatski Jutarnji list je incident nazvao "skandaloznim". Direktor škole je odbacio kritike da je neodgovorno prikazivati film srednjoškolcima, tvrdeći da svaki film može da se prikazuje u učionici sve dok nije potpuno zabranjen.[39] Hrvatski novinar Tomislav Šoštarić, koji piše za Al Džaziru Balkans, takve incidente pripisuje oživljavanju krajnje desničarskog raspoloženja u Hrvatskoj nakon povratka HDZ-a na vlast na parlamentarnim izborima u novembru 2015. godine.[25] Nekoliko srednjih škola u zemlji je od tada prikazalo film u svojim učionicama, prema Antifašističkoj ligi Hrvatske.[40]

Sedlar je izjavio da namerava da prikaže film u Memorijalnom muzeju holokausta Sjedinjenih Američkih Država u Vašingtonu, kao i u centru jevrejske zajednice u Njujorku. On je takođe naveo da će film biti preveden na više jezika i da će primerci biti donirani desetinama univerzitetskih biblioteka širom Evrope i Severne Amerike.[41] Jad Vašem je bio među primaocima filma. U aprilu 2017. godine, Zurof je kritikovao organizaciju zbog toga. „Činjenica da se neki predmet nalazi u kolekciji ni na koji način ne potvrđuje njegov sadržaj, već samo odražava da je reč o našem predmetu interesovanja“, rekao je Robert Rozet, direktor biblioteka Jad Vašema. On je napomenuo da bibliotečka zbirka sadrži više od 161.000 štampanih predmeta i oko 7.000 filmova, uključujući i one koji negiraju holokaust.[42]

Tužbe i polemika oko dodele nagrade[uredi | uredi izvor]

U julu 2016. godine, Antifašistička liga Hrvatske podnela je tužbu protiv Sedlara navodeći da je film podsticao etničku netrpeljivost i promovisao poricanje holokausta. Navode da je Sedlar pogrešno predstavio obim i težinu zločina počinjenih u Jasenovcu, pokušavajući da to prikaže kao "komunistički mit". Sedlar je optužen i da je namerno zanemario razgovor o umešanosti ustaških jedinica u ratne zločine, zločine protiv čovečnosti i genocid. U tužbi se kao dokaz navodi izmišljeni novinski naslov, a navodi se da je i prepiska Pavelića i Budaka koja se vidi u filmu lažirana.[32] U aprilu 2017. Sedlar je kao odgovor na optužbe napisao otvoreno pismo zagrebačkoj skupštini u kome negira optužbe.[36]

Zagrebačka skupština je u aprilu 2017. godine od Odbora za javna priznanja, na čelu sa gradonačelnikom Milanom Bandićem, dobila predlog za odavanje počasti Sedlaru.[43] Predlog je kritikovala hrvatska jevrejska zajednica, kao i Centar Simon Vizental. Zurof je napisao pismo Skupštini tražeći da se taj predlog odbaci. „Pozivamo vas da nedvosmisleno odbijete svaki predlog da se oda počast Sedlaru, čije delo spada na smetlište hrvatske istorije i nije vredno bilo kakvog odobrenja ili priznanja“, napisao je Zurof.[42] Skupština je 19. aprila 2017. godine objavila da je prihvatila Sedlarovu nominaciju i dodelila mu Nagradu grada Zagreba, uz novčanu nagradu od 4.000 evra. Suparničke grupe demonstranata stajale su ispred zagrebačke Skupštine dok je objavljivano saopštenje, a antifašističke i levičarske grupe koje su demonstrirali protiv Sedlara, dok su hrvatski veterani iz Jugoslovenskih ratova izražavali svoju podršku.[43]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „As its government falls, Croatia is fighting about Communists and fascists again”. The Economist. 21. 6. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  2. ^ „Balkan 'Auschwitz' haunts Croatia”. BBC. 25. 4. 2005. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  3. ^ a b v g d đ e Nikola Bajto (16. 4. 2016). „Sve laži Jakova Sedlara” [All the lies of Jakov Sedlar] (na jeziku: hrvatski). Novosti. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  4. ^ Perica 2002, str. 121.
  5. ^ Perica 2002, str. 172.
  6. ^ Fisher 2006, str. 112.
  7. ^ a b v „Hrvatska istina o ustaškom logoru Jasenovac” [The Croatian truth about the Ustaše camp Jasenovac] (na jeziku: srpski). Politika. 5. 5. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  8. ^ „Vlada Republike Hrvatske - 2. Vlada RH”. vlada.gov.hr (na jeziku: hrvatski). Government of Croatia. Pristupljeno 2. 1. 2017. 
  9. ^ Dražen Stjepandić (16. 4. 2016). „Ako Tito može imat trg, onda to mogu Staljin, Hitler i Mussolini” [If Tito Can Have a Square Named After Him, So Can Stalin, Hitler and Mussolini] (na jeziku: hrvatski). Tjedno.hr. Pristupljeno 13. 10. 2016. 
  10. ^ Danijel Ivanković (2. 4. 2016). „Josip Šimunić i Jakov Sedlar otkrili čime se trenutno bave” [Josip Šimunić and Jakov Sedlar Reveal What They're Currently Up To] (na jeziku: hrvatski). Dnevno.hr. Pristupljeno 13. 10. 2016. 
  11. ^ a b Hockenos 2003, str. 89.
  12. ^ „Canadian a Hero to Croatians”. Chicago Tribune. 29. 11. 1991. Pristupljeno 18. 7. 2016. 
  13. ^ „Croatian player sanctioned for discriminatory behaviour”. FIFA.com. 16. 12. 2013. Arhivirano iz originala 23. 9. 2015. g. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  14. ^ „The Appeal of Josip Simunic (Croatia) is Rejected” (PDF). Court of Arbitration for Sport. 10. 5. 2014. Arhivirano iz originala (PDF) 6. 10. 2014. g. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  15. ^ „U Tel Avivu održana svjetska premijera novog dokumentarca Jakova Sedlara "Jasenovac – istina"” [International premiere of Jakov Sedlar's new film, "Jasenovac: The Truth", takes place in Tel Aviv] (na jeziku: hrvatski). Večernji list. 28. 2. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  16. ^ „Priča koja će promjeniti povijest: Premijera filma Jakova Sedlara 'Jasenovac – istina' konačno u Zagrebu” [A tale that will change history: Jakov Sedlar's "Jasenovac: The Truth" premieres in Zagreb] (na jeziku: hrvatski). Zagreb.info. 3. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  17. ^ a b „Hasanbegović: Ovakvi filmovi su korisni jer govore o brojnim tabu temama” [Hasanbegović: Such films are useful because they speak about a number of taboo topics] (na jeziku: hrvatski). Večernji list. 4. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  18. ^ „Hasanbegović: "Ustaše su heroji, mučenici i šehidi"” [Hasanbegović: "The Ustaše were Heroes, Martyrs and Shahids"] (na jeziku: bošnjački). Dnevni avaz. 10. 2. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  19. ^ a b Hrvoje Simičević (12. 2. 2016). „What were the Ustasa for Minister Hasanbegovic?”. Balkan Insight. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  20. ^ a b Hockenos, Paul (6. 5. 2016). „Croatia's Far Right Weaponizes the Past”. Foreign Policy. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  21. ^ „Israeli Diplomat Slams Croatian Concentration Camp Film”. Balkan Insight. 7. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  22. ^ „Izraelska veleposlanica: Sedlarov film vrijeđa obitelji žrtava” [Israeli Ambassador: Sedlar's film insults victims' families] (na jeziku: hrvatski). Novosti. 7. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  23. ^ Milekic, Sven (5. 1. 2018). „Croatia's Far Right Draws Strength from Diaspora”. Balkan Insight. Pristupljeno 3. 12. 2022. 
  24. ^ „Jasenovac: Istina” (PDF). Radiovrh.ca. 30. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  25. ^ a b v „'Ustašizacija' zemlje uz filmove, pjevače i nogometaše” [The Ustashization of the country through movies, songs and football] (na jeziku: srpskohrvatski). Al Jazeera. 22. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  26. ^ „Croatian Jews Outraged by Concentration Camp Film”. Balkan Insight. 5. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  27. ^ Mija Pavliša (5. 4. 2016). „Goldstein: Sedlarov film 'Jasenovac – istina' pun je poluistina, laži i falsifikata” [Goldstein: Sedlar's film Jasenovac: The Truth is 'full of half-truths, lies and fabrications'] (na jeziku: hrvatski). tportal.hr. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  28. ^ Vale, Giovanni (23. 4. 2019). „The truth about Jasenovac”. Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa. Pristupljeno 3. 12. 2022. 
  29. ^ „Kraus u Jasenovcu: Odvojene komemoracije rezultat su revitalizacije ustaštva u društvu, Karamarko nikad nije osudio ovaj logor” [Kraus at Jasenovac: Separate commemorations are a result of the revitalization of Ustaša ideology in society, Karamarko never condemned this camp] (na jeziku: hrvatski). Slobodna Dalmacija. 15. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  30. ^ Efraim Zuroff (13. 4. 2016). „Croatia's troubled history”. Jerusalem Post. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  31. ^ Mladen Popović (18. 4. 2016). „Otkrovenje Jakovljevo” [Jacob's Revelation] (na jeziku: srpski). Nedeljnik. Arhivirano iz originala 24. 1. 2017. g. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  32. ^ a b Sven Milekić (15. 7. 2016). „Croatian Director Reported for Jasenovac Camp Film”. Balkan Insight. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  33. ^ a b Lovro Krnić (7. 4. 2016). „Jasenovac – fotošopirana istina: Sedlarov udarni argument o plivanju leševa uzvodno je loša montaža” [Jasenovac – the photoshopped truth: Sedlar's key argument about floating bodies is but a poorly rendered montage] (na jeziku: hrvatski). Lupiga. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  34. ^ „Sedlar: Naslovnica Vjesnika prikazana u filmu je autentična” [Sedlar: The Vjesnik headline seen in the film is authentic] (na jeziku: hrvatski). Večernji list. 8. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  35. ^ „Sedlar u intervjuu za N1 opovrgava korištenje fotomontaže” [In an Interview for N1 Sedlar denies using photomontage] (na jeziku: hrvatski). N1. 8. 4. 2016. Pristupljeno 9. 10. 2016. [mrtva veza]
  36. ^ a b v g Sven Milekic (21. 4. 2017). „Dishonour for Zagreb Over 'Alternative Facts' About Holocaust”. Balkan Insight. Pristupljeno 26. 4. 2017. 
  37. ^ Tihomir Ponoš (16. 7. 2016). „Antifašistička liga prijavila Jakova Sedlara zbog poticanja na nasilje i mržnju” [The Anti-Fascist League Reports Sedlar for Inciting Violence and Hatred] (na jeziku: hrvatski). Novi list. Pristupljeno 21. 7. 2016. 
  38. ^ „Split: Prikazan dokumentarni film "Jasenovac – istina" Jakova Sedlara” [Split: Jakov Sedlar's documentary film "Jasenovac – The Truth" is screened] (na jeziku: hrvatski). Nacional. 7. 4. 2016. Pristupljeno 21. 7. 2016. 
  39. ^ „Skandal u Sisačkoj Srednjoj Školi: Na satu vjeronauka đaci gledali Sedlarov film 'Jasenovac – istina'” [Scandal in a Sisak high school: Student view Sedlar's film "Jasenovac: The Truth" in religious studies class] (na jeziku: hrvatski). Jutarnji list. 20. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  40. ^ „Hrvatski reditelj kazneno prijavljen zbog filma o Jasenovcu” [Lawsuit filed against Jakov Sedlar because of a film about Jasenovac] (na jeziku: bošnjački). Ba.n1. 15. 7. 2016. Arhivirano iz originala 18. 8. 2016. g. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  41. ^ „Sedlar na promociji svog filma o Jasenovcu napao Goldsteina” [Sedlar attacks Goldstein at a press conference for Jasenovac film] (na jeziku: hrvatski). Tportal.hr. 7. 4. 2016. Pristupljeno 20. 7. 2016. 
  42. ^ a b Tamara Zieve (18. 4. 2017). „Nazi-hunter Petitions Zagreb to Reject Plans to Honor Filmmaker”. Jerusalem Post. Pristupljeno 19. 4. 2017. 
  43. ^ a b Sven Milekic (20. 4. 2017). „Zagreb Award For Jasenovac Film Director Draws Protests”. Balkan Insight. Pristupljeno 20. 4. 2017. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јасеновац_–_истина&oldid=27679108”