Balkansko poluostrvo

Uredi veze
Ova stranica je zaključana od daljih izmena anonimnih korisnika i novajlija zbog sumnjivog doprinosa istih, koji treba da se raspravi na stranici za razgovor
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Balkan.
Balkansko poluostrvo (osvetljeni deo)
Drugačiji prikaz Balkanskog poluostrva linija od Trsta do Odese

Balkansko poluostrvo (Helmsko poluostrvo), ili jednostavnije Balkan (Helm), poluostrvo je i kulturna oblast koji se nalazi u istočnoj i jugoistočnoj Evropi.[1] Poluostrvo je dobilo naziv po planini Balkan koja se proteže od srpsko-bugarske granice do Crnog mora.

Balkansko poluostrvo je okruženo Jadranskim morem na jugozapadu, Jonskim i Sredozemnim morem na jugu, Egejsko i Mramorno more su na jugoistoku dok je Crno more na istoku. Najviši vrh poluostrva je Musala visok 2.925 m koji se nalazi na planini Rila.

Porijeklo naziva

Etimologija

Na turskom jeziku balkan znači „venac šumovitih planina”,[2][3] dok na bugarskom jeziku balkan (balkan) znači „planina”.[4] Druga moguća etimologija je povezana sa persijskom riječju balk koja znači „močvara” uz dodatak turskog sufiksa -an dobija se „močvarna šuma”.[5] Manje popularna hipoteza etimologije je da je naziv nastao od persijske riječi Balā-Khāna koja znači „velike visoka kuća”.[6]

Istorijski nazivi

Klasična antika i rani srednji vijek

Od klasične antike do srednjeg vijeka, mjesni Tračani[7] su za Balkanske planine koristili naziv Hemus.[8] Prema grčkoj mitologiji, tračkog kralja Hemusa je da bi ga kaznio bog Zevs pretvorio u planinu, a planina je dobila njegovo ime. Predložena je i shema povratnog naziva. D. Dečev smatra da je Hemus (grč. Αἷμος) nastao od tračke riječi *saimon koja znači ’planinski greben’.[9] Treća mogućnost je da je Hemus (grč. Αἵμος) dolazi od grčke riječi hema (grč. αἵμα) što znači ’krv’. Mit se odnosi na borbu između boga Zevsa i titana Tifona. Zevs je Tifona ranio munjom i Tifonova krv je pala na planinu, odakle je planina dobila ime.[10]

Kasni srednji vijek i osmansko doba

Najstarije pominjanje naziva je na arapskom mapi sa početka 14. vijeka, u kojoj se Hemske planine nazivaju Balkan.[11] Prvo potvrđeno vrijeme u kome se na Zapadu za planinski masiv u Bugarskoj koristi naziv Balkan je pismo iz 1490. godine koje je italijanski humanista i pisac Filip Kalimah poslao papi Inoćentiju VIII.[12] Prvo osmansko pominjanje dokumentovano je 1565. godine. Prije toga nije bilo druge dokumentovane upotrebe riječi koja se odnosi na oblast, iako su se druga turkijska plemena već naselila ili prolazila kroz poluostrvo. Postoji i tvrdnja o ranobulgarskom porijeklu popularne riječi u Bugarskoj, ali to je samo nesholarna tvrdnja.[6] Riječ su koristili Osmanlije u Rumeliji u svom opštem značenju planine, kao Kod̲j̲a-Balkan, Čatal-Balkan i Ungurs-Balkani̊ ), posebno se odnoseći na Helmsku planinu.[13][14] Naziv je i dalje sačuvan u srednjoj Aziji u nazivu planinskog vijenca Veliki Balkan[15] i pokrajine Balkan u Turkmenistanu.

Jugoistočna Evropa

Glavni članak: Jugoistočna Evropa

Zbog istorijskih i političkih konotacija pojma „Balkan”,[16] posebno od vojnih sukoba devedesetih godina 20. vijeka, termin „jugoistočna Evropa” postaje sve popularniji iako se doslovno odnosi na mnogo veće područje i stoga nije toliko precizno.[17]

Istorija Balkana

Glavni članak: Istorija Balkanskog poluostrva
Promene granica na Balkanu, 1796—2008.

Na Balkanu se nalaze glavni putevi između Evrope i Bliskog istoka, pa su tokom istorije Balkana tuda stalno prolazili razni narodi i oko balkanskih zemalja se otimala razna carstva.

Geografija Balkana

Geografske granice Balkana su: na severu reka Dunav i reka Sava, na jugu Sredozemno more, na istoku i jugoistoku Crno, Mramorno i Egejsko more, na zapadu Jonsko i Jadransko more. Treba napomenuti da su severne granice Balkanskog poluostrva, reke Sava i Dunav, samo odokativne jer ih nije moguće tačno utvrditi zbog široke veze koju ovo poluostrvo ima sa srednjom Evropom. Njegove južne obale su jako razuđene. Poluostrvo presecaju veliki planinski sistemi sa severa prema jugu i jugoistoku, koji teže da se od Alpa, preko Egejskih ostrva spoje sa planinskim sistemom Male Azije. To su Dinarsko-Šarsko-Pindski, Karpatski, Balkanski i Rodopski sistemi, sa planinskim visovima do 3000 m. (Rila 2925 m, Olimp 2918 m, Pind 2914 m, Korab 2764 m, Šara 2748 m, Prokletije 2694 m, Durmitor 2522 m itd. Još u antičko doba opisane su i opevane mnoge planine Balkana, najviše svakako Olimp, zatim Hem i Rodopi, ali i Pind, Tajget, Parnas i druge. Filozof i geograf Strabon (66. p. n. e.—19. n. e.) Šar-planinu (Skardus) naziva „Verigom sveta“ (Catena mundi). Dolaskom Slovena na to područje, dobila je sadašnji naziv „Šara”.

Među rekama dominiraju Dunav, Sava, Morava, Drina, Drim, Timok, Ibar, Neretva, Bojana, Vardar, Bistrica, Struma, Marica, Iskar, Tundža, Jantra i Pinej i dr. Jezera su Ohridsko jezero, Prespansko jezero, Skadarsko jezero, Ostrvsko jezero, Kostursko jezero itd.

Klima je sredozemna na Jadranskog mora i Egejskog mora, okeanska i vlažne suptropska na obali Crnog mora, dok je u unutrašnjosti umereno umerenokontinentalna. Sever poluostrva i planine imaju sniježne i mrazne zime, te vruća i suva leta. Na jugu su zime blaže.

Između planina formirane su manje ili veće široke ravnice, od kojih je najveća Panonska nizija u slivu Dunava, Save, Drave, Tise i Morave. Ona predstavlja najniži deo zemljišta u Panonskom bazenu, između Alpa, Karpata, Dinarida i Rodopskih planina. Nastala je povlačenjem i oticanjem Panonskog jezera (mora) kroz Đerdapsku klisuru. Jezero je bilo najveće za vreme pliocenske geološke epohe, a postepeno je oteklo krajem pliocena i početkom holocena, kada se završava poslednje glacijalno Ledeno doba na Balkanu oko 10.000. p. n. e. Za to vreme bile su pod ledom mnoge planine, kao što su Olimp, Pind, Šar-planina, Pirin, Rila, Jakupica, Prokletije, Durmitor, Prenj i dr.

Politička karta Balkana, 1891.
Politička karta Balkana, 2005.

Ostale nizije u Srbiji, Bosni, Hrvatskoj, Bugarskoj, Makedoniji, Tesaliji, Peloponezu i dr. iznose oko 29% ukupne površine zemljišta. Pretežno na jugu i zapadu Balkana, između strmih planina, ravnice se međusobno spajaju jedino preko uskih prelaza-obično klisura. Ovakva konfiguracija zemljišta uticala je u prošlosti na oblikovanje manjih ljudskih zajednica, koje su kasnije prerastale u manje etničke grupe po sistemu polis-država.

Razuđene obale Balkanskog poluostrva, mnoge reke, ravnice i prevoji, pružale su pogodne uslove ranog naseljavanja sa juga prema severu i sa istoka prema zapadu, duž velikih reka i plodnih ravnica. Svojim geografskim položajem Balkansko poluostrvo je od pamtiveka bilo most i glavna saobraćajnica između Azije i Evrope, Istoka i Zapada, što je doprinelo multietničkom sastavu, raznovrsnosti kulturnih i političkih uticaja i nemirima u istoriji. To ubedljivo potvrđuju arheološki nalazi raznih drevnih kultura. Ni manjeg prostora ni više istorije. Poimanje Balkana, Evrope i sveta u celini u antičko doba najbolje je opisao Herodot (IV, 36), „otac istorije“, koji naglašava, da se čovek mora smejati kako su mnogi naučnici nacrtali zemlju. Oni su prikazali da je zemlja okrugla kao krug, da oko nje teku okeani i da postoje svega tri kontinenta: Evropa, Azija i Libija (Afrika), koji su međusobno spojeni.

Po tom shvatanju Evropa je najveća i najduža, te otuda i njen naziv od kovanice evris-širok, prostran i ops, opos-veoma je nalik, lice, oko, tj. Evropa. Nju okružuje Severno more; Evropa nije imala ime, a sada se tako zove po Kadmovoj sestri iz Fenikije (Liban) po imenu Evropa. Međutim, prema Hesiodu (između 800—700. p. n. e.) u Teogoniji (357) o stvaranju sveta i mitovima o bogovima Evropa je Okeanova i Tetina kći, sestra Trakije, Azije i Libije. Zevsu je rodila sina Dodona, eponimnog heroja Dodone, prvog hrama na Balkanu. Najseverniji narodi Evrope bili su u početku Boreji, koji su stanovali u Trakiji i u dolini Strimona, a kasnije Hiperborejci, koji su živeli na krajnjem severu, sa one strane Severnog Vetra, tj. Hema. Herodot dalje iznosi da je najveća reka Evrope Istar (Danubius) i da je okružuju okeani, kako na istoku, tako i na zapadu.

U geografskom pogledu Podunavlje je velika oblast koja povezuje Istočnu zapadnu Evropu, Crnomorske regije i Mediteran, preko svojih pritoka i severne delove kontinenta sa centralnim oblastima Balkana. Gigantski Alpski i Karpatski planinski sistemi dele Podunavlje na Alpski ili zapadni, Panonski ili središnji i Pontski ili istočni deo. Reka Dunav takođe deli Srednje Podunavlje na Zapadni deo koji gravitira Dinaridima, Jadranskom moru i Apeninskom poluostrvu i na veliki Panonski bazen na istoku. Ova nizijska oblast, koja predstavlja najmarkantniju crtu reljefa Evrope, oivičena je sa istočne strane lučno planinskim sistemom Karpata, Transilvanskih Alpa i Starom planinom.

U predelu Južnih Karpata, Dunav prolazi kroz Đerdapsku klisuru i time spaja Panonsku i Vlaško-Pontsku niziju. Đerdap je najveća klisura u Evropi, duga oko 100 km, između Golupca i Kladova. Deli se na mali i veliki Đerdap. Najuži deo Đerdapa je kod Kazana, gde u dužini od 9 km ima širinu 150-170 m i dubinu od 20-50 m, a najveća dubina mu je 74 m. U Đerdapskoj klisuri Dunav ima veliki pad, ukupno oko 30 m, brzinu do 3 m/s, sa prosečnom količinom proticanja vode oko 5.800-6.000 2m3 /s. Klisurske strane izdižu se oko 600-700 m iznad rečnog toka. U ovom delu Dunav je veoma bogat raznovrsnom ribom, a pre svega morunom, koja ikru baca u proleće.

Inače, Karpatski luk pripada grupi Alpskog orogenog sistema, sa visinama do 2500 m. On je obezbeđen zbijenim naborima, koji se sastoje od raznovrsnih petroloških materijala, kao što su kreda, glinovito-peskovitih škriljaca itd, koji predstavljaju sastavne delove kamena u vidu oblutaka u rečnim dolinama. Oni će biti glavni materijali za alatke i umetnička ostvarenja najstarije kulture Srednjeg Podunavlja kamenog doba.

Definicije i granice

Poluostrvo

Balkansko poluostrvo sa severnom granicom Dunav, Sava i Kupa
Mapa Balkanskog poluostrva, Encyclopedia Britannica
  Granica Dunav, Sava, Soča
  Uobičajeno je deo Balkanskog poluostrva
  Nije uobičajeno deo Balkanskog poluostrva

Balkansko poluostrvo je okruženo Jadranskim morem na jugozapadu, Jonskim i Sredozemnim morem na jugu, Egejsko i Mramorno more su na jugoistoku dok je Crno more na istoku. Sjeverna granica su reke Dunav, Sava i Kupa. Zahvata površinu skoro oko 470.000 km² (nešto manje od Španije). Ta površina je manje ili više identična regionu poznatom kao jugoistočna Evropa.[18][19][20]

Od 1920. godine do Drugog svetskog rata, Istra i delove Dalmacije, koje spadaju u opštu definicija Balkansko poluostrva, bili su dio Kraljevine Italije. Sadašnja teritorija Italijanska Republike uključuje manju oblast oko Trsta koja pripada Balkanskom poluostrvu. Međutim, italijanski geografski oblast oko Trsta i Istru obično ne smatraju delom Balkanskog poluostrva, zbog definicije Balkana koja zapadnu granicu poluostrva smešta na reku Krupu.[21]

Udeo površine teritorija[22] na Balkanskom poluostrvu prema zemljama po definicija Dunav—Sava:

  1.  Albanija: 27.390 km² (>99% teritorije)
  2.  Bosna i Hercegovina: 51.180 km² (>99%)
  3.  Bugarska: 108.400 km² (>99%)
  4.  Severna Makedonija: 25.430 km² (100%)
  5.  Crna Gora: 13.440 km² (>99%)

Većim delom ili delimično na Balkanskom poluostrvu:

  1.  Grčka (kopno): 104.470 km²[23] (80%)
  2.  Italija (okruzi Gorica i Trst): 300 km² (0,1%)
  3.  Rumunija (Severna Dobrudža): 12.000 km² (5%)
  4.  Slovenija (jugozapadni deo): 10.000 km² (50%)
  5.  Srbija (bez Srema, Bačke i Banata): 70.688 km² (80%)
  6.  Turska (evropski dio): 23.764 km² (3%)
  7.  Hrvatska (južno od Save i Kupe bez ostrva): 30.000 km² (54%)

Zapadni Balkan

Za više informacija pogledajte: Samit zemalja Zapadnog Balkana 2015.
Zemlje Zapadnog Balkana. Hrvatska se pridružila Evropskoj uniji u julu 2013. godine

Institucije Evropske unije su definisale „Zapadni Balkan” kao područje na Balkanu koje uključuje države koje nisu članice Evropske unije, dok se ostala značenja odnose na geografske aspekte. Zapadni Balkan je neologizam skovan za opisivanje zemalja „bivše Jugoslavije (minus Slovenija) i Albanije”.[24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34] Taj region dakle obuhvata: Srbiju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Severnu Makedoniju i Albaniju.[27][28][29][30][31][32][33][34] Svaka od ovih zemalja za cilj ima da bude dio budućeg proširenja Evropske unije i da dostigne rezultate demokratije i transmisije, ali će do tada biti snažno povezan sa pred-EU programom CEFTA.[35] Hrvatska, koja se smatrala dijelom Zapadnog Balkana, pridružila se Evropskoj uniji u julu 2013. godine.[36]

Narodi i etničke grupe Balkana

Tokom pisane istorije, Balkan su pretežno naseljavali različiti indoevropski narodi, dok povremene invazije i državne uprave turkijskih (Huni, Avari, Turci) i ugrofinskih naroda (Mađari) nisu ostavile značajnijeg traga u etno-lingvističkom sklopu Balkana. Izuzetak od ovoga čine jedino krajnji jugoistočni delovi poluostrva, koje danas pretežno naseljavaju Turci, kao i delovi Srbije i Rumunije u kojima u značajnom broju žive Mađari.

Južnoslovenski narodi:

Južnoslovenske etničke grupe i podgrupe:

Zapadnoslovenski narodi i etničke grupe:

Romanski narodi i etničke grupe:

Ostali indoevropski narodi:

  • Albanci (Albanija; Srbija - Kosovo i Metohija, Crna Gora, Severna Makedonija, Grčka)
  • Grci (Grčka, Albanija)
  • Romi (Rumunija, Bugarska, Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Severna Makedonija, Grčka)
  • Egipćani (Srbija - Kosovo i Metohija, Severna Makedonija)
  • Aškalije (Srbija - Kosovo i Metohija)

Turkijski narodi:

  • Turci (Turska, Grčka, Bugarska, Severna Makedonija, Srbija - Kosovo i Metohija)

Ugrofinski narodi:

Genetika

Prema rezultatima genetskih istraživanja, među stanovništvom balkanskih država najzastupljenije su četiri patrilinearne (Y-DNK) haplogrupe: haplogrupa I, haplogrupa R, haplogrupa E i haplogrupa J. U manjoj meri su zastupljene i haplogrupa N, haplogrupa H, haplogrupa G i haplogrupa T.[37]

Religija

Na Balkanu su od religija u značajnom procentu zastupljeni hrišćanstvo (uglavnom pravoslavlje, manjim delom katolicizam) i islam. Pravoslavlje je dominantno u Srbiji, Crnoj Gori, Republici Srpskoj, Makedoniji, Bugarskoj, Grčkoj i Rumuniji; katolicizam je dominantno u Hrvatskoj i Sloveniji; dok je islam dominantan u Turskoj, Albaniji, na Kosovu i Metohiji i u Federaciji Bosne i Hercegovine.

Urbanizacija

Većina država na Balkanskom poluostrvu je uglavnom urbanizovana; izuzev Bosne i Hercegovine koja je otprilike 50% ruralna i 50% urbana.[38]

Panorama Istanbula

Spisak najvećih gradova:

Grad Država Stanovništvo Aglomeracija Godina
Istanbul*  Turska 9.000.000 10.000.000 2014
Bukurešt  Rumunija 1.883.425 2.272.163 2011[39]
Sofija  Bugarska 1.260.120 1.681.666 2014[40]
Beograd  Srbija 1.233.796 1.659.440 2011[41]
Zagreb  Hrvatska 688.163 1.113.111 2011[42]
Atina  Grčka 664.046 3.753.783 2011[43]
Skoplje  Makedonija 444.800 506.926 2014[44]
Tirana  Albanija 418.495 800.986 2011[45]
Plovdiv  Bugarska 341.567 404.665 2014[40]
Varna  Bugarska 335.949 344.775 2014[40]
Solun  Grčka 325.182 1.012.297 2011[43]
Kluž-Napoka  Rumunija 324.576 411.379 2011[39]
Temišvar  Rumunija 319.279 384.609 2011[39]
Jaši  Rumunija 290.422 382.484 2011[39]
Konstanca  Rumunija 283.872 425.916 2011[39]
Ljubljana  Slovenija 280.310 280.310 2017[46]
Novi Sad  Srbija 277.522 341.625 2011[47]
Sarajevo  Bosna i Hercegovina 275.524 355.170 2013[48]
Krajova  Rumunija 269.506 420.000 2011[39]
Čorlu  Turska 253.500 273.362 2014[49]
Brašov  Rumunija 253.200 369.896 2011[39]
  • Samo je evropski dio Turske dio Balkanskog poluostrva.[50] Tu žive dvije trećine stanovnika grada, 14.025.646.

Vidi još

Reference

  1. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 100. ISBN 86-331-2075-5. 
  2. ^ „Balkan”. Encarta World English Dictionary. Microsoft Corporation. Arhivirano iz originala 31. 10. 2009. g. Pristupljeno 31. 3. 2008. 
  3. ^ „balkan”. Büyük Türkçe Sözlük (na jeziku: turski). Türk Dil Kurumu. Arhivirano iz originala 25. 8. 2011. g. Pristupljeno 3. 7. 2017. „Sarp ve ormanlık sıradağ” 
  4. ^ Kostov et al. 1994
  5. ^ Stachowski, Marek. European Balkan(s), Turkic bal(yk) and the problem of their original meanings (na jeziku: engleski). Jagiellonian University. str. 618. Pristupljeno 3. 7. 2017. 
  6. ^ a b Todorova 1997, str. 27.
  7. ^ Bulgaria. Hemus – a Thracian name. Indiana University. str. 54. 
  8. ^ Balkan Studies. 1986. 
  9. ^ Decev, D (1986). Balkan Studies. University of Michigan. Pristupljeno 20. 6. 2015. 
  10. ^ Gods and Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus. Google Books. Pristupljeno 12. 9. 2014. 
  11. ^ Dobrev, Ivan (1989). Proishoždenie geografičeskogo nazvaniя Balkan – Sixieme Congres international d'etudes du Sud-Est Europeen (na jeziku: francuski). Sofia: Ed.de l'Académie bulgare des Sciences. 
  12. ^ Todorova 1997, str. 22.
  13. ^ Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Editors: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill Online Reference Works.
  14. ^ „Balkan – Brill Reference”. brillonline.com. 
  15. ^ „Balkhan Mountains”. World Land Features Database. Land.WorldCityDB.com. Arhivirano iz originala 28. 2. 2008. g. Pristupljeno 31. 3. 2008. 
  16. ^ „Balkanize”. merriam-webster.com. 
  17. ^ Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (2007). A history of Eastern Europe. Taylor & Francis. str. 37. ISBN 978-0-415-36627-4. 
  18. ^ Hajdú, Zoltán (2007). Southeast-Europe: State Borders, Cross-border Relations, Spatial Structures. Pécs: Hungarian Academy of Sciences. ISBN 978-963-9052-65-9. Pristupljeno 8. 6. 2015. 
  19. ^ Lampe, John R. (2014). Balkans Into Southeastern Europe, 1914–2014: A Century of War and Transition. London: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-01907-3. Pristupljeno 8. 6. 2015. 
  20. ^ Švob-Ðokic, Nada, ur. (2001). Redefining Cultural Identities: Southeastern Europe (PDF). Zagreb: National and University Library in Zagreb. ISBN 978-953-6096-22-0. Pristupljeno 8. 6. 2015. 
  21. ^ Istituto Geografico De Agostini, L'Enciclopedia Geografica – Vol.I – Italia, 2004, Ed. De Agostini pp. 78.
  22. ^ „Field Listing: Area”. CIA: The World Factbook. Arhivirano iz originala 07. 01. 2019. g. Pristupljeno 20. 1. 2016. 
  23. ^ The Law of the Sea. 
  24. ^ „The Western Balkans”. Fact Sheets on the European Union. Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 26. 1. 2023. „[...] support the gradual integration of the Western Balkan countries with the Union. On 1 July 2013, Croatia became the first of the seven countries to join [...]” 
  25. ^ Federal Ministry for Europe, Integration and Foreign Affairs. „Western Balkans Summit”. Pristupljeno 11. 8. 2015. 
  26. ^ „Western Balkans – Trade – European Commission”. europa.eu. 
  27. ^ a b Hajdu, Zoltan, ur. (2007). „The European integration and regional policy of the West Balkans”. Southeast-Europe: state borders, cross-border relations, spatial structures. Ivan Illes, Zoltan Raffay. Centre for Regional Studies. str. 141. ISBN 978-963-9052-65-9. Pristupljeno 18. 10. 2014. 
  28. ^ a b „European Economic and Social Committee – Western Balkans”. European Economic and Social Committee. Arhivirano iz originala 6. 10. 2014. g. Pristupljeno 12. 9. 2014. 
  29. ^ a b „European Union External Action – EU relations with the Western Balkans”. Pristupljeno 12. 9. 2014. 
  30. ^ a b Redaktion: PT-DLR. „Federal Ministry of Education and Research of Germany – Western Balkan Countries”. Arhivirano iz originala 6. 10. 2014. g. Pristupljeno 12. 9. 2014. 
  31. ^ a b „Austrian Foreign Miniistry – The Western Balkans – A Priority of Austrian Foreign Policy”. 
  32. ^ a b „WBIF – Western Balkans Investment Framework – Stakeholders”. Arhivirano iz originala 06. 10. 2014. g. Pristupljeno 12. 9. 2014. 
  33. ^ a b „European Commission – Trade – Countries and regions – Western Balkans”. Pristupljeno 12. 9. 2014. 
  34. ^ a b „Western Balkans: Enhancing the European Perspective” (PDF). Communication from the Commission to the European Parliament and the Council. 2008. Arhivirano (PDF) iz originala 9. 4. 2008. g. Pristupljeno 8. 4. 2008. 
  35. ^ „Perspectives on the Region” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 04. 09. 2013. g. Pristupljeno 19. 7. 2013. 
  36. ^ De Munter, André (2016). „Fact Sheets on the European Union:The Western Balkans”. European Parliament. Pristupljeno 22. 3. 2017. 
  37. ^ „National Pies - Ancestral Genography Atlas[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 23. 02. 2014. g. Pristupljeno 15. 02. 2014.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  38. ^ „Data: Urban population (% of total)”. The World Bank. 2006—2010. 
  39. ^ a b v g d đ e „ROMANIA: Counties and Major Cities”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  40. ^ a b v „BULGARIA: Major Cities”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  41. ^ Statistical Officeof the Republic of Serbia pp. 32.
  42. ^ „CROATIA: Counties and Major Cities”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  43. ^ a b „GREECE: Regions and Agglomerations”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  44. ^ „MACEDONIA”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  45. ^ Albania: Prefectures and Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information
  46. ^ „SLOVENIA: Major Cities”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  47. ^ „SERBIA: Regions. Districts and Major Cities”. Arhivirano iz originala 8. 11. 2015. g. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  48. ^ „BOSNIA AND HERZEGOVINA”. Pristupljeno 9. 11. 2015. 
  49. ^ „Çorlu (Tekirdağ. Turkey) – Population Statistics and Location in Maps and Charts”. www.citypopulation.de. Pristupljeno 21. 1. 2016. 
  50. ^ Crampton. The Balkans Since the Second World War. 

Literatura

Spoljašnje veze

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Балканско_полуострво&oldid=27703079”