19. mart

19. mart (19.03) je 78. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (79. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 287 dana.

Događaji

mart
P	U	S	Č	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

• 1279 — Mongolskom pobedom u bici kod Jamena okončana je vladavina dinastije Song u Kini.
• 1563 — Potpisivanjem mira u Amboazu završen je prvi verski rat u Francuskoj nakon kojeg su hugenoti dobili ograničenu slobodu veroispovesti.
• 1628 — Engleski kolonisti u Severnoj Americi su osnovali koloniju Masačusets.
• 1796 — Republika Francuska donela Dekret o slobodi štampe, koji je po dolasku Napoleona na vlast dve godine kasnije prestao da važi, a štampa je podvrgnuta strogoj cenzuri.
• 1812 — Španski parlament u Kadisu usvojio liberalni ustav, koji je postao ideal slobodoumnih težnji građanske klase u evropskim državama. Posle povratka na presto 1813. kralj Fernando VII je ukinuo ustav i obnovio feudalno-apsolutistički poredak, ali je posle izbijanja ustanka 1820. bio prisiljen da ga vrati na snagu.
• 1861 — Englezi su, nakon višegodišnjih borbi, ugušili pobunu domorodačkog stanovništva Maora na Novom Zelandu i oni su se povukli u unutrašnjost ostrva.
• 1920 — SAD odbile da potpišu Versajski ugovor posle Prvog svetskog rata i da se priključe Društvu naroda, zbog bojazni od uvlačenja u rat u slučaju napada na neku članicu Društva.
• 1944 — Nemačka vojska je okupirala Mađarsku da bi sprečila njen prelazak na stranu Saveznika.
• 1945 — Jedan japanski bombarder je pogodio američki nosač aviona USS Frenklin, usmrtivši više od 700 članova njegove posade i teško oštetivši brod.
• 1945 — Ujedinjeno Kraljevstvo je priznalo vladu Demokratske Federativne Jugoslavije na čelu s Josipom Brozom Titom. Nakon Velike Britanije, DFJ su priznale i SAD (18. marta) i ŠSR (29. marta).
• 1948 — Američki predsednik Hari Truman posthumno je odlikovao generala Dragoljuba Mihailovića Legijom za zasluge prvog stepena, koji odgovara činu Glavnog komandanta.
• 1962 — Završen je Alžirski rat za nezavisnost od Francuske stupanjem na snagu sporazuma u Evijanu.
• 1970 — Šefovi vlada Istočne i Zapadne Nemačke Vili Brant i Vili Štof susreli su se u Erfurtu. To je bio prvi susret visokih zvaničnika dve zemlje od podele Nemačke 1949.
• 1978 — Izraelska vojska je okupirala veći deo juga Libana.
• 1982 — Argentinska vojska se iskrcala na ostrvo Južna Džordžija, što će voditi u Folklandski rat sa Ujedinjenim Kraljevstvom.
• 1991 — Narodna skupština Srbije preuzela je ovlašćenja raspuštene Skupštine Kosova i razrešila dužnosti Rizu Sapundžiju, člana Predsedništva SFR Jugoslavije sa Kosova.
• 1994 — Trupe vlade u Pnom Penu zauzele su grad Pailin na istoku Kambodže, glavno uporište maoističkog gerilskog pokreta "Crvenih Kmera".
• 1994 — U eksploziji bombe podmetnute u podzemnu železnicu u glavnom gradu Azerbejdžana Bakuu poginulo je 12 i ranjeno više od 50 ljudi.
• 1996 — Policija Federacije BiH ušla je u Grbavicu, poslednju sarajevsku opštinu koju su u bosanskom ratu držale srpske snage. Time je završen transfer vlasti u sarajevskim opštinama koje su prema Dejtonskom sporazumu pripale Federaciji BiH. Najveći deo srpskog stanovništva je dva dana ranije napustio Grbavicu, a prema podacima Ifora, tokom transfera vlasti iz Sarajeva se iselilo oko 60.000 Srba.
• 1996 — U glavnom gradu Filipina Manili u požaru u jednoj diskoteci poginulo je najmanje 150 ljudi.
• 1999 —
  • Libija se saglasila da škotskom pravosuđu do 6. aprila 1999. preda dvojicu Libijaca osumnjičenih da su u decembru 1988. izazvali eksploziju američkog putničkog aviona "Boing 747" iznad Lokerbija u Škotskoj u kojoj je poginulo 270 ljudi.
  • U eksploziji bombe koju su čečenski teroristi aktivirali na pijaci u južnom ruskom gradu Vladikavkaz, poginulo je više od 50 ljudi.
  • Nakon neuspelih pregovora Srba i kosovskih Albanaca u Parizu, predsednik SAD Bil Klinton izjavio je da je „prag prekoračen“ i da problem Kosova ugrožava američke nacionalne interese. Diplomate zapadnih zemalja počele su da napuštaju Beograd, a međunarodni verifikatori Kosovo.
• 2001 — Socijalista Bertran Delano je, pobedivši na izborima, postao prvi gradonačelnik Pariza iz redova levice.
• 2002 — Zimbabve je na godinu dana suspendovan iz Komonvelta.
• 2006 — Aleksandar Lukašenko ponovo pobedio na predsedničkim izborima u Belorusiji. opširnije
• 2011 — Francusko ratno vazduhoplovstvo je pokrenulo operaciju Harmatan, što je bio početak strane intervencije u Libijskom građanskom ratu.

Rođenja

• 1813 — Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač. (prem. 1873)
• 1818 — Petar Preradović, hrvatsko-srpski književnik. (prem. 1872)
• 1900 — Frederik Žolio, francuski naučnik, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju (1935). (prem. 1958)
• 1924 — Abdulah Gegić, jugoslovenski fudbalski trener. (prem. 2008)
• 1933 — Filip Rot, američki pisac. (prem. 2018)
• 1936 — Urzula Andres, švajcarska glumica i model.
• 1946 — Bigas Luna, španski reditelj, scenarista, slikar i dizajner. (prem. 2013)
• 1947 — Glen Klous, američka glumica, producentkinja i pevačica.
• 1955 — Brus Vilis, američki glumac, producent i muzičar.
• 1956 — Kris O’Nil, australijska teniserka.
• 1966 — Anja Rupel, slovenačka muzičarka, novinarka i radio voditeljka.
• 1969 — Goran Šušljik, srpski glumac.
• 1971 — Nađa Ojerman, nemački model.
• 1976 — Petar Grašo, hrvatski muzičar.
• 1976 — Andre Miler, američki košarkaš.
• 1976 — Alesandro Nesta, italijanski fudbaler i fudbalski trener.
• 1978 — Lenka, australijska muzičarka i glumica.
• 1979 — Ivan Ljubičić, hrvatski teniser.
• 1979 — Hidajet Turkoglu, turski košarkaš.
• 1981 — Kolo Ture, fudbaler iz Obale Slonovače.
• 1987 — Miloš Teodosić, srpski košarkaš.
• 1991 — Aleksandar Kokorin, ruski fudbaler.
• 1992 — Miloš Jojić, srpski fudbaler.
• 1992 — Jovana Stojiljković, srpska glumica.
• 1995 — Aleksandar Bursać, srpski košarkaš.
• 1997 — Ruta Mejlutite, litvanska plivačica.
• 1998 — Milica Spasojević, srpska glumica.

Smrti

• 1406 — Ibn Haldun, arapski istoričar i društveni teoretičar (rođ. 1332)
• 1930 — Artur Džejms Balfur, engleski državnik. (rođ. 1848)
• 1950 — Edgar Rajs Barouz, američki pisac. (rođ. 1875)
• 1965 — Georgi Georgiju Dež, rumunski revolucionar, političar i državnik, predsednik Rumunije. (rođ. 190)
• 1976 — Ivo Tijardović, hrvatski kompozitor i pisac. (rođ. 1895)
• 1977 — Marijen Nguabi, predsednik Konga.
• 1987 — Luj de Brolj, francuski fizičar (rođ. 1892)
• 1997 — Vilem de Kuning, američki slikar holandskog porekla. (rođ. 1904)
• 2003 — Dragan Stojnić, srpski pevač šansona. (rođ. 1937)
• 2008 — Ser Artur Čarls Klark, britanski pisac naučne fantastike, pronalazač i futurolog (rođ. 1917)

Praznici i dani sećanja

• Srpska pravoslavna crkva slavi:
  • Četrdesetdva mučenika iz Amoreje
  • Blaženog Jova
  • Svete mučenike Konona oca i sina

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma