10. septembar

10. septembar (10.9.) je 253. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (254. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 112 dana.

Događaji

septembar
P	U	S	Č	P	S	N
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30

• 1509 — Oko 10.000 ljudi (po proceni) je poginulo u Istanbulu zbog jakog zemljotresa koji je postao poznat kao mali Sudnji dan.
• 1526 — Turski sultan Sulejman Veličanstveni je, posle pobede nad Mađarima na Mohačkom polju, ušao u nebranjeni Budim.
• 1721 — Švedska i Rusija su mirom u Nistadu u Finskoj okončale Veliki severni rat, započet 1700, u kojem je ruski car Petar Veliki potukao Šveđane i dobio izlaz na Baltičko more. Rusiji je pripala teritorija od Finskog do Riškog zaliva i gradovi Riga, Revel i Narva.
• 1813 — U Ratu iz 1812. američke snage predvođene Oliverom Hazardom Perijem su porazili Britance kod jezera Iri, kod današnjeg Put in Beja.
• 1906 — Izašao je prvi broj humorističko-satiričnog lista „Šabačka čivija“. List je izlazio do 1909.
• 1919 — Austrija i Saveznici su potpisali mir iz Sen Žermena, kojim je Austrija priznala nezavisnost Poljske, Mađarske, Čehoslovačke i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
• 1939 — Kanada je objavila rat Nemačkoj. Kanadske jedinice su se u Drugom svetskom ratu borile u sastavu britanske armije.
• 1942 — Kraljevsko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu napalo Diseldorf sa 476 aviona, koji su izbacili 100.000 bombi na taj nemački grad.
• 1942 — U Podgori osnovana Mornarica NOVJ (posle rata prerasla u Jugoslovensku ratnu mornaricu).
• 1943 — Posle kapitulacije Italije u Drugom svetskom ratu, Nemci su okupirali Rim i stavili pod protektorat Vatikan.
• 1945 — Vidkun Kvisling, šef marionetske norveške vlade (1942—45) proglašen je krivim za izdaju i osuđen na smrt zbog saradnje sa nacističkom Nemačkom u Drugom svetskom ratu.
• 1967 — Građani Gibraltara odbacili su na referendumu pripajanje Gibraltara Španiji i opredelili se da ostanu pod britanskom upravom.
• 1976 — U sudaru putničkih aviona „Trajdent“ britanske kompanije „Britiš ervejz“ i „Daglas DC-9“ jugoslovenske kompanije Ineks Adrija severno od Zagreba, poginulo je svih 176 ljudi u oba aviona.
• 1981 — Slika „Gernika“ Pabla Pikasa vraćena je u Španiju. Naslikana 1937, posle nacističkog bombardovanja baskijskog mesta Gernika u Španskom građanskom ratu, „Gernika“ je od 1939. bila u Njujorku. Prema Pikasovom zavetu, slika nije mogla biti vraćena dok se u Španiji ponovo ne uspostavi demokratska država.
• 1989 — Mađarska je otvorila granicu prema Zapadu i dopustila odlazak oko 7.000 izbeglica iz Istočne Nemačke u Zapadnu Nemačku. Taj masovni egzodus doveo je do pada Berlinskog zida.
• 1994 —
  • Papa Jovan Pavle II stigao je u Hrvatsku, u prvu posetu poglavara rimokatoličke crkve regionu bivše Jugoslavije. Papa se založio za mir na Balkanu.
  • Počeo šahovski turnir u Tilburgu, Holandija.
• 1995 — Tokom vazdušne operacije protiv Republike Srpske, NATO je, sa američkog broda „Normandija“ u Jadranskom moru, krstarećim raketama „tomahavk“ počeo da gađa protivvazdušne položaje u okolini Banje Luke.
• 1995 — Počeo egzodus srpskog stanovništva na prostoru Ozrena i Vozuće.
• 2000 — U sukobima pristalica različitih političkih opcija tokom lokalnih izbora u Makedoniji ranjeno je nekoliko desetina ljudi. Napetost između Albanaca i Makedonaca eskalirala je u proleće 2001. u sukobe koji su zemlju doveli na ivicu građanskog rata.
• 2001 — Savet bezbednosti UN ukinuo je embargo na prodaju oružja SR Jugoslaviji. Embargo je uveden 31. marta 1998. zbog, kako je obrazloženo, nasilja koji režim Slobodana Miloševića sprovodi na Kosovu.
• 2002 — Švajcarska je posle referenduma, postala članica Ujedinjene nacije.

Rođenja

• 1839 — Čarls Sanders Pers, američki filozof i logičar, osnivač pragmatizma. (prem. 1914)
• 1855 — Robert Koldevaj, nemački arheolog. (prem. 1925)
• 1892 — Artur Kompton, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1927). (prem. 1962)
• 1898 — Besi Lav, američko-britanska glumica. (prem. 1986)
• 1914 — Robert Vajz, američki reditelj, producent i montažer. (prem. 2005)
• 1922 — Draga Jonaš, srpska lektorka i spikerka. (prem. 2007)
• 1923 — Ima Sumak, peruanska pevačica. (prem. 2008)
• 1931 — Filip Bejker Hol, američki glumac. (prem. 2022)
• 1933 — Karl Lagerfeld, nemački modni kreator. (prem. 2019)
• 1933 — Dragoslav Šiljak, srpski inženjer, naučnik, profesor i sportista, član Srpske akademije nauka i umetnosti.
• 1934 — Dejan Čavić, srpski glumac, prevodilac i reditelj.
• 1950 — Džo Peri, američki muzičar, najpoznatiji kao suosnivač i gitarista grupe Aerosmith.
• 1955 — Đanina Fačo, kostarikanska glumica i producentkinja.
• 1958 — Goran Šepa, srpski muzičar, najpoznatiji kao osnivač i pevač grupe Kerber.
• 1959 — Branko Vidaković, srpski glumac.
• 1960 — Kolin Fert, engleski glumac.
• 1962 — Ivan Fece Firči, srpski muzičar, najpoznatiji kao bubnjar grupa EKV i Luna.
• 1963 — Vujadin Stanojković, jugoslovenski i makedonski fudbaler i fudbalski trener.
• 1968 — Gaj Riči, engleski reditelj, producent i scenarista.
• 1971 — Bratislav Mijalković, srpski fudbaler.
• 1972 — Dejan Petković, srpski fudbaler i fudbalski trener.
• 1974 — Mirko Filipović, hrvatski bokser.
• 1974 — Ben Valas, američki košarkaš.
• 1974 — Rajan Filipi, američki glumac.
• 1976 — Gustavo Kirten, brazilski teniser.
• 1976 — Vasilis Lakis, grčki fudbaler.
• 1978 — Ramunas Šiškauskas, litvanski košarkaš i košarkaški trener.
• 1983 — Žeremi Tulalan, francuski fudbaler.
• 1983 — Šon Džejms, američki košarkaš.
• 1991 — Dunja Ilić, srpska pevačica.
• 1992 — Aron Vajt, američki košarkaš.
• 1996 — Mateo Garsija, argentinski fudbaler.
• 1999 — Ivana Raca, srpska košarkašica.

Smrti

• 685 — Konstantin IV, vizantijski car (rođ. otprilike 650)
• 954 — Luj IV, francuski kralj (rođ. 920)
• 1167 — Matilda od Engleske, carica Svetog rimskog carstva i vojvotkinja Normandije
• 1382 — Lajoš I Anžujski, hrvatsko-ugarski kralj (rođ. 1326)
• 1833 — Števan Sijarto, slovenački pesnik i učitelj u Mađarskoj (rođ. 1765/1775?)
• 1856 — Jevrem Obrenović, najmlađi brat Miloša Obrenovića, dugogodišnji obor-knez Šabačke nahije, mecena i jedan od najznamenitijih Šapčana.
• 1898 — Elizabeta Bavarska, austrijska carica i mađarska kraljica, žena Franca Jozefa.
• 1986 — Ivan Stevo Krajačić, jugoslovenski revolucionar i narodni heroj Jugoslavije (rođ. 1906)
• 2017 — Irena Mičijević, srpska pozorišna, filmska i televizijska glumica (rođ. 1972)

Praznici i dani sećanja

• 1919 — U dvorcu Sen Žermen kod Pariza predstavnici Austrije, pobedničkih sila u Prvom svetskom ratu i država naslednica Austrougarske potpisali su mirovni ugovor kojim je formalno prestala da postoji austrougarska monarhija. Priznate su novonastale države među kojima i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Mirovnim ugovorom Austriji je zabranjeno da se ujedini sa Nemačkom, a na ime reparacija Saveznicima je predala svoju mornaricu.
• 1974 — Na osnovu sporazuma postignutog u Alžiru, Portugal je priznala nezavisnost Gvineje Bisao pod vođstvom predsednika Luisa Kabrala.

Literatura

• http://www.b92.net/news/indexs.php?start=70&order=hrono&dd=10&mm=9&yyyy=2003

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma