Bitka za Loznicu 1941.

Bitka za Loznicu
Deo Drugog svetskog rata u Jugoslaviji
Vreme 31. avgust 1941. Mesto Srbija pod nemačkom okupacijom Ishod Pobeda ČOJV
Sukobljene strane
Četnički odredi JV	Nemački Vermaht
Komandanti i vođe
Veselin Misita † Bogdan Drljača Georgije Bojić	Fon der Olenc
Jačina
Jadarski četnički odred snage 500 vojnika	100 vojnika 11. čete iz sastava 3. bataljona 738. pešadijski puk
Žrtve i gubici
9 poginulih, uključujući i zapovednika potpukovnika Veselina Misitu, 5 ranjenih	12 poginulih, 27 ranjenih, 93 zarobljenih

U ovoj zgradi Vukovog doma Nemci su bili utvrđeni tokom bitke.

Bitka za Loznicu se odigrala 31. avgusta 1941. godine između četnika i Nemaca u Drugom svetskom ratu. Napad četnika na Nemce u Loznici usledio je odmah posle nemačkog odbijanja da se predaju. Tokom ovih borbi poginuo je četnički komandant potpukovnik Veselin Misita, koji je predvodio napad na Nemce u Loznici. Posle jednodnevne borbe, Nemci su bili prinuđeni na predaju, četnici su zarobili 93 vojnika, koji su bili prvi nemački zarobljenici u okupiranoj Evropi. Napad na Nemce u Loznici označio je početak ustanka srpskog naroda protiv okupatora u Srbiji. Ustankom srpskog naroda protiv okupatora, otpočele su prve četničke akcije prema Nemcima sa onesposobljavanjem i zatvaranjem glavnih puteva koji vode iz Šapca i Valjeva prema unutrašnjosti Podrinja. Posle oslobođenja Loznice, usledio je četnički napad na Nemce u Banji Koviljači, rudniku Zajači, selu Zavlaci i Krupnju, koji su naterani na povlačenje. Oslobođeno je celo srednje Podrinje, a srpske ustaničke akcije protiv Nemaca proširuju se u narednom periodu na Šumadiju, Mačvu i dolinu Zapadne Morave.

Sastanak u manastiru Tronoša

Odluka o napadu na Nemce u Loznici i dizanju ustanka u Podrinju doneta je na sastanku u manastiru Tronoša 30. avgusta 1941. godine. Na konferenciji su bili prisutni potpukovnik Veselin Misita, artiljerijski kapetan prve klase Dragoslav Račić, iguman manastira i rezervni poručnik jeromonah Georgije Bojić, poručnici Lazar Savić i Ratko Martinović i rezervni poručnik Nikola Gordić, kao i britanski obaveštajac inženjer Herbart Muler. Za komandanta operacije protiv Nemaca u Loznici izabran je potpukovnik Veselin Misita, koji je bio i najstariji po činu među četnicima. Potpukovnik Veselin Misita komandovao je Jadarskim četničkim odredom, koji je u svom sastavu imao oko 1.600 ljudi pod oružjem.

U to vreme, generalni sekretar Komunističke partije Jugoslavije Josip Broz Tito se nalazio u Dedinju u Beogradu, odakle je slao pisma svojim članovima partije.

U Loznici je bilo oko 100 Nemaca iz 11. čete, 3. bataljona 738. pešadijskog puka, koji su bili dobro utvrđeni u zgradama Doma kulture (Vukov dom), gimnazije i kafani Laze Hajdukovića ispred koje su postavili mitraljesko gnezdo.

Bitka

Tačno u ponoć 30. avgusta 1941. godine oglasila su se zvona sa seoskih crkava u blizini Loznice, to je bio dogovoren signal za početak akcije. Tokom noći zatvoreni su svi prilazi prema gradu, opkoljavanje samog mesta prošlo je bez mnogo muke. U 8,30 časova ujutru upućen je poziv Nemcima preko kurira da se predaju. Nemci su ovaj četnički zahtev odbili. Zbog odbijanja da se predaju, doneta je odluka da se Nemci napadnu po unapred utvrđenom planu. U 9 časova ujutru, pošto su se oglasila zvona sa crkve u Loznici i ispaljeno sedam hitaca iz puške, po ranije dogovorenom signalu, usledio je sveopšti juriš na nemačke položaje. U prvom naletu savladani su Nemci utvrđeni u Domu kulture, posle čega su se predali i Nemci utvrđeni u gimnaziji. Potpukovnik Misita poginuo je na čelu svojih boraca, lično predvodeći juriš i bacajući bombe na Nemce koji su se nalazili u bunkeru ispred kafane L. Hajdukovića, tom prilikom presekao ga je mitraljeski rafal. Posle njegove pogibije, komandu preuzima kapetan Bogdan Drljača i starešina manastira Tronoša Georgije Bojić. Do noći, sve je bilo gotovo i svi Nemci su se predali.

U borbama za oslobođenje Loznice zarobljena su 93 Nemca. Izvestan broj je poginuo i ranjen, a ostali su sprovedeni u manastir Tronošu, a ranjeni upućeni u bolnicu. Sa zarobljenim Nemcima postupano je humano - svima kojim je bilo potrebno ukazana je lekarska pomoć. Četnici su imali osam poginulih, na čelo sa potpukovnikom Veselinom Misitom, i četiri ranjena borca. Zaplenjena je veća količina oružja.

Izveštaj o oslobođenju Loznice poručnik Georgije Bojić poslao je na Ravnu goru pukovniku Dragoljubu Mihailoviću, koji je odobrio dalje širenje ustanka i operacije protiv Nemaca u Podrinju. Posle oslobođenja Loznice, Jadarski četnički odred je pregrupisao snage za nastavak akcija protiv Nemaca u Podrinju i 1. septembra 1941. godine napao nemački 3. bataljon 738. pešadijskog puka u Banji Koviljači, najjače nemačko uporište u Podrinju, koje je posle višednevnih borbi naterano na povlačenje. Tokom 11. i 12. septembra 1941. godine u seoskim opštinama jadarskog kraja i u Loznici izvršena je mobilizacija vojno sposobnog stanovništva. Tada je Jadarski četnički odred u svom sastavu imao oko 5.000 boraca, mada zbog nedostatka oružja, borbeno operativni deo činilo je oko 2.500 boraca.

Loznica je bila prvi grad oslobođen od nacističke okupacije u Kraljevini Jugoslaviji i u porobljenoj Evropi za vreme Drugog svetskog rata.

Ustaničke žrtve

Poginuli:

1. Veselin Misita, potpukovnik vojske Kraljevine Jugoslavije,

2. Velja Lazarević, sedamnaestogodišnji učenik lozničke Gimnazije,

3. Mujo Zečanović – Mujaga, loznički mesar

4. Živko Vujić, predsednik Opštine Stupnica,

5. Milan Bata Đorđević, građanin Loznice,

6. Rajko Sandić, građanin Loznice,

7. Živan Komarčević, građanin Loznice,

8. Dobrivoje Stepanović, dvadesetčetvorogodišnji meštanin Korenite,

9. Nikola (prezime nepoznato), žandarmerijski narednik iz Šumadije.

Ranjeni:

1. Savo Lemajić, žandarmerijski narednik,

2. Živan Ivanović, krojač,

3. Vučilo Đukić, žandarm,

4. Ćiro Dimitrić, iz Korenite (umro posle 2 dana),

5. (ime nepoznato) Gruičić, iz Klubaca.

Vidi još

• Bitka za Banju Koviljaču
• Bitka na Zavlaci 1941.
• Bitka za Valjevo

Literatura

• Đorđe Vukmirović, Od slobode do stratišta. Ustanak i nemački zločini u Jadru 1941. godine, Loznica 2021.
• Dušan Trbojević, Cersko - majevička grupa korpusa Dragoslav Račića. str. 28–32.
• Miloslav Samardžić, Draža i opšta istorija četničkog pokreta, prvi tom, Una pres, Beograd 2005.

Spoljašnje veze

• „Otkrivena spomen-ploča Veselinu Misiti“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Pres novine, u fokusu, 31. avgust 2008.
• „Loznica: Podno Gučeva, u središtu Jadra - NAJVEĆI GRAD NA DRINI“, D. Petrović, Glas javnosti, 28. septembar 2001.
• Slobodan V. Ristanović: Iguman na čelu čete („Večernje novosti“, 27. septembar 2011)
• Svi antifašisti zaslužuju počast (Politika, Dragoljub Stevanović, 23. septembar 2018)