13. maj
13. maj (13.05) je 133. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (134. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 232 dana.
Događaji[uredi | uredi izvor]
| maj | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
- 1497 — Papa Aleksandar VI izopštio je vladara Firence i reformatora Đirolama Savonarolu, koji je spaljen godinu dana kasnije.
- 1787 — Prvi brodovi s robijašima krenuli iz Portsmuta prema novoj koloniji u Australiji, tada kažnjeničkoj koloniji Velike Britanije.
- 1779 — Ruski i francuski posrednici su ispregovarali mir iz Tešena koji je okončao Rat za bavarsko nasleđe.
- 1830 — Osnovana Republika Ekvador, za prvog predsednika izabran Huan Hose Flores.
- 1846 — Kongres SAD formalno objavio rat Meksiku, mada su borbe u Kaliforniji počele nekoliko dana ranije.
- 1848 — U Sremskim Karlovcima počelo zasedanje „Majske skupštine“ na kojoj su delegati 175 crkvenih opština iz Vojvodine i Srbije izabrali Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu.
- 1887 — U Beogradu osnovana Provizorna opservatorija Velike škole. Osnivanjem Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije 1947. Opservatorija postala njegov deo.
- 1888 — Princeza Izabela Brazilska je potpisala Zlatni zakon, čime je zvanično ukinuto ropstvo u Brazil.
- 1913 — Ruski konstruktor Igor Sikorski je poleteo prvim višemotornim avionom Ruskim vitezom, koji je sam napravio.
- 1940 — Nemačka vojska je prešla reku Mezu i napala Francusku.
- 1941 — U Srbiji, na Ravnoj gori pukovnik Dragoljub Mihailović osnovao Jugoslovensku vojsku u otadžbini.
- 1944 — Formirana OZNA - Odeljenje zaštite naroda.
- 1945 — Bitka na Zelengori, poslednja bitka u građanskom ratu između partizanskog i četničkog pokreta.
- 1948 — Petnaest jevrejskih naseljenika kibuca Kfar Ecion je masakrirano nakon predaje posle dvodnevne bitke sa Arpaskom legijom i arapskim naseljenicima.
- 1949 — Prvi put poleteo prvi britanski mlazni avion „Kanbera“.
- 1967 — Zakir Husein je stupio na dužnost kao prvi muslimanski predsednik Indije.
- 1968 — U Parizu počeli zvanični pregovori predstavnika Severnog Vijetnama i SAD o okončanju rata u Vijetnamu.
- 1981 — Na Trgu svetog Petra u Rimu atentator Mehmet Ali Agdža je ranio papu Jovana Pavla II.
- 1990 — Na stadionu Maksimir, na utakmici zagrebačkog Dinama i beogradske Crvene zvezde izbili su nemiri navijača.
- 1994 — Ministri inostranih poslova SAD, Evropske unije i Rusije u Ženevi postigli saglasnost o zajedničkoj strategiji u rešavanju bosanskog konflikta.
- 1999 — Peru i Ekvador potpisali dokument o razgraničenju okončavši šest decenija dug spor zbog kojeg su tri puta ratovali.
- 2000 — U Novom Sadu ubijen Boško Perošević (rođ. 1956), predsednik Izvršnog veća Autonomne pokrajine Vojvodine.
- 2007 — Nakon dogovora čelnika DS-a, DSS-a, i G 17+ o formiranju nove srpske Vlade, predsednik Skupštine Srbije Tomislav Nikolić podneo ostavku posle samo pet dana provedenih na toj dužnosti.
Rođenja[uredi | uredi izvor]
- 1717 — Marija Terezija, austrijska carica i češka i mađarska kraljica. (prem. 1780)[1]
- 1795 — Pavel Jozef Šafarik, slovački filolog, pisac, pesnik, lingvista, istoričar i etnograf. (prem. 1861)
- 1840 — Alfons Dode, francuski pisac. (prem. 1897)
- 1851 — Laza K. Lazarević, srpski pisac, psihijatar i neurolog. (prem. 1891)[2]
- 1857 — Ronald Ros, engleski lekar i entomolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu (1902). (prem. 1932)
- 1862 — Janko Veselinović, srpski pisac. (prem. 1905)
- 1881 — Dimitrije Tucović, srpski novinar, političar i publicista, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. (prem. 1914)
- 1882 — Žorž Brak, francuski slikar i vajar. (prem. 1963)[3]
- 1907 — Dafne di Morije, engleska književnica i dramaturškinja. (prem. 1989)[4]
- 1911 — Kosta Nađ, učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, general-armije JNA, junak soc. rada i narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1986)
- 1914 — Džo Luis, američki bokser. (prem. 1981)[5]
- 1939 — Harvi Kajtel, američki glumac i producent.
- 1941 — Riči Valens, američki muzičar. (prem. 1959)
- 1941 — Ana Karić, hrvatska glumica. (prem. 2014)
- 1945 — Rajko Petrov Nogo, srpski pesnik, esejista i književni kritičar. (prem. 2022)
- 1947 — Stiven Donaldson, američki pisac, poznat po delima fantazije, naučne fantastike i misterije.
- 1950 — Stivi Vonder, američki muzičar i muzički producent.
- 1954 — Džoni Logan, irski muzičar, dvostruki pobednik Pesme Evrovizije.
- 1954 — Aleksandar Trifunović, srpski fudbaler.
- 1961 — Borivoje Kandić, srpski glumac. (prem. 2020)
- 1961 — Denis Rodman, američki košarkaš.
- 1965 — Predrag Spasić, srpski fudbaler.
- 1974 — Nataša Đorđević, srpska pevačica.
- 1976 — Trejdžan Langdon, američki košarkaš.
- 1976 — Ana Popović, srpska muzičarka.
- 1977 — Samanta Morton, engleska glumica.
- 1978 — Majk Bibi, američki košarkaš.
- 1981 — Sani Leone, kanadska pornografska glumica.
- 1983 — Jaja Ture, fudbaler iz Obale Slonovače.
- 1986 — Milan Aleksić, srpski vaterpolista.
- 1986 — Lina Danam, američka glumica, scenaristkinja, producentkinja i rediteljka.
- 1986 — Robert Patinson, engleski glumac.
- 1986 — Aleksandar Ribak, belorusko-norveški muzičar i glumac.
- 1987 — Kendis King, američka glumica i muzičarka.
- 1988 — Vladimir Dašić, crnogorski košarkaš.
- 1993 — Romelu Lukaku, belgijski fudbaler.
- 1993 — Debi Rajan, američka glumica i pevačica.[6]
Smrti[uredi | uredi izvor]
- 1619 — Johan van Oldenbarnevelt, holandski državnik. (rođ. 1547)
- 1930 — Fritjof Nansen, norveški polarni istraživač i diplomata. (rođ. 1861)
- 1931 — Josif Marinković, srpski kompozitor i horovođa. (rođ. 1851)
- 1938 — Šarl Eduar Gijom, švajcarski fizičar. (rođ. 1861)
- 1945 — Miodrag Palošević, četnički potpukovnik (rođ. 1901)
- 1948 — Milan Begović, hrvatski književnik (rođ. 1876)[7]
- 1961 — Gari Kuper, američki filmski glumac. (rođ. 1901)
- 1990 — Alija Sirotanović rudar iz Trtorića kod Breze, heroj socijalističkog rada. (rođ. 1941)
- 1999 — Džin Sarazen, sportista, igrača golfa. (rođ. 1902)
- 2000 — Boško Perošević, predsednik Izvršnog veća Vojvodine. (rođ. 1956).
- 2002 — Valerij Lobanovski, ukrajinski fudbalski trener. (rođ. 1939)
- 2018 — Margo Kider, kanadsko-američka glumica. (rođ. 1948)
Praznici i dani sećanja[uredi | uredi izvor]
- Srpska pravoslavna crkva slavi:
- Dan bezbednosti SFRJ (uveden u znak sećanja na dan osnivanja OZNA, 13. maj 1944; ukinut 2001)
Vidi još[uredi izvor]
Reference[uredi izvor]
- ^ Frank T. Brechka (6. 12. 2012). Gerard Van Swieten and His World 1700–1772. Springer Science & Business Media. str. 98. ISBN 978-94-010-3223-0.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 421.
- ^ Russell T. Clement (1994). Les Fauves: A Sourcebook
. Greenwood Publishing Group. str. 2. ISBN 978-0-313-28333-8.
- ^ Richard Mead (2010). General Boy: The Life of Lieutenant General Sir Frederick Browning. Pen & Sword Military. str. 46. ISBN 978-1-84884-181-9.
- ^ Mary Ellen Sterling (jul 1996). The Thirties. Teacher Created Resources. str. 46. ISBN 978-1-57690-025-3.
- ^ „Debby Ryan – Made of Matches”. Cartoon Doll. 23. 10. 2012. Arhivirano iz originala na datum 29. 10. 2013. Pristupljeno 31. 10. 2012. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. oktobar 2013)
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 49.
