Manastir Rakovica

Manastir Rakovica
Manastir Rakovica
	Manastir Rakovica
Opšte informacije
Mesto	Rakovica
Opština	Rakovica (Beograd)
Država	Srbija
Vreme nastanka	14. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja

Manastir Rakovica je manastir Srpske pravoslavne crkve, u okviru Beogradsko-karlovačke arhiepiskopije, smješten u beogradskom naselju Rakovica. Posvećen je arhanđelima Mihajlu i Gavrilu^[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Iako se nastanak manastira, po narodnom predanju, veže za vrijeme vladavine srpskih kraljeva Dragutina i Milutina,^[1] savremeni dokumenti to dovode u pitanje. Spominje se u putopisu Feliksa Petančića iz 1502. godine, pod naslovom „Ranauicence monasterium“^[1] a docnije se spominje i u turskim izvorima, u popisu iz 1560. godine, među ostalim crkvama i manastirima u okolini Beograda.^[1] Na sajtu pravoslavnog časopisa „Pravoslavlje“ može se pročitati da se ovaj manastir spominje i u povelji vlaškog vojvode Konstantina Brankoveana Besarabe, iz 1701.^[2] godine, u kom se za manastir kaže da je „sazidan i iz temelja podignut od strane dobrog hrišćanina, počivšeg Radula vojvode, koji je proteklih godina bio gospodar ove zemlje (vlaške)“.^[1] Pretpostavlja se da se govori o vlaškom vojvodi Radulu I Crnom, zetu kneza Lazara.^[1]^[3]

Tokom 16. veka manastir je premješten na svoje sadašnje mjesto, sa lokacije iz okoline sela Rakovica, gdje su pronađeni ostaci stare zgrade (tragovi zidova, stub časne trpeze...)^[1] Godine 2007. na lokaciji stare zgrade su vršena arheološka istraživanja, a potom ponovo od 16. jula do 16. avgusta 2008, u cilju potvrđivanja pretpostavke da je u pitanju stara zgrada ovog manastira. U izvještaju se navodi da su traženi rezultati „izostali“, te da „postojanje srednjovekovne nekropole na ovom prostoru, kao i ostaci časne trpeze ... ukazuju na postojanje nekog sakralnog objekta u blizini, iako do sada nisu konstatovani njegovi materijalni ostaci.“^[4]

Nepovoljnog položaja, u blizini važne raskrsnice i naselja, manastir je razoren tokom turskog pohoda na Beč 1592. i narodnog nemira iz 1594. godine.^[1] Pod pritiskom čestih pljačkanja, manastir se postepeno premještao na svoje sadašnje, skrovitije mjesto, bliže šumi.^[1] Manastir je ponovno stradao tokom Austrijsko-turskog rata (1737—1739), a potom i 1788-1790. Zbog sarađivanja monaha sa Austrijancima, a protiv Turaka, manastir je u odmazdi spaljen, a tadašnji iguman manastira Sofronije je obješen je o brijest pred manastirom.^[1] Tokom NATO bombardovanja Jugoslavije 1999. godine, ovaj manastir, odnosno njegov spoljašnji zid, ponovo je oštećen.^[5]^[6]

Upućen je odmah posle monašenja 1935. godine u ikonografsku školu u manastiru Tadej Štrbulović. U čin jeromonaha rukopoložen je 3. februara 1938. godine u manastiru.

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

U okviru manastirskog kompleksa danas se nalaze objekti nastali u različitim istorijskim epohama od XV do XX veka. Svakako je najvažniji objekat crkva sv. arhanđela Mihaila i Gavrila. Vreme podizanja manastirske crkve se ne može precizno datirati, ali se stavlja u širi period između obnove Pećke patrijaršije 1557. godine i Velike seobe Srba 1690. godine. Koncipirana je kao jednobrodna građevina trikonhalne osnove, sa vidljivim uticajem moravske škole. Crkva ima dva kubeta, veće nad centralnim travejem naosa, a manje nad pripratom. U osnovi naos je rešen u formi sažetog upisanog krsta, iako u spoljašnjoj obradi ovakav oblik nije vidljiv. Intervencije na crkvi iz XVIII i XIX veka su u znatnoj meri izmenile autentičan izgled gornjeg sklopa građevine. Horizontalna podela na fasadama, izvedena pomoću kordonskog venca, razdvajaju gornji i donji pojas na dva nejednaka dela.^[7]

Godine 1905. u manastiru počinje da radi Monaška škola, prva ovakve vrste u Srbiji, za čije potrebe je 1925. godine podignuta nova zgrada, „Platonov konak“. Zgradu je projektovao ruski arhitekta Valerij Staševski u srpsko-vizantijskom stilu. Škola je radila sve do 1932. godine, a u periodu od 1949. do 1958. godine u manastiru je bila smeštena Beogradska bogoslovija.

Ikonostas je prvobitno bio sačinjen od zidne pregrade sa dvije prijestone ikone Isusa Hrista i Bogorodice Marije, dok su na drugim mjestima bile obješene ili pričvršćene različite drvene i platnene ikone, ali 1862. godine je postavljen novi ikonostas, manjih dimenzija, čiju izradu je finansirao tadašnji srpski knez Mihailo Obrenović.^[1]

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

U manastiru je sahranjen sin Miloša Obrenovića Todor, zbog čega je Miloš pružao veliku podršku njegovoj obnovi tokom svoje vladavine, a kasnije i njegov sin, Mihailo Obrenović.^[1] Jedan od dijelova manastira se zove po Miloševoj supruzi Ljubici, „Ljubičin konak“.^[1] Osim još nekih članova porodice Obrenović, u manastiru je sahranjen i Vasa Čarapić, jedan od vođa Prvog srpskog ustanka.^[1] Bivši srpski patrijarh Dimitrije sahranjen je u ovom manastiru 1930. godine, a bivši srpski patrijarh Pavle takođe je sahranjen u ovom manastiru, po svojoj izričitoj želji.^[8]

U manastiru postoji spomen-soba patrijarha Pavla otvorena 2021. godine.^[9]

Galerija[uredi | uredi izvor]

grob Vase Čarapića
grob patrijarha Dimitrija
grob patrijarha Pavla
ulaz u manastir
česma ispred manastira
detalj česme
Česma Svete Petke, u neposrednoj blizini Manastira
Ikonostas
Manastir Rakovica natpis

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z ⁱ ^j ^k ^l ^lj Lazić, Jovana (15. 6. 2007). „Manastir Rakovica”. Časopis „Pravoslavlje“. Arhivirano iz originala 10. 01. 2011. g. Pristupljeno 15. 11. 2009. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza)
^ Branko Vujović, Crkveni spomenici na području grada Beograda, Beograd 1973. 259, 260
^ „Rakovica - Beograd, Kultura”. Stalna konferencija gradova i opština. Arhivirano iz originala 20. 11. 2009. g. Pristupljeno 15. 11. 2009.
^ Lokalitet stari manastir Rakovica, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
^ „NATO agresija 1999.”. Grad Beograd. Pristupljeno 15. 11. 2009.
^ „Godišnjica NATO bombardovanja Srbije, 24. mart 2005.”. 24. 3. 2005. Arhivirano iz originala 29. 10. 2009. g. Pristupljeno 15. 11. 2009.
^ Branko Vujović, Crkveni spomenici na području grada Beograda, Beograd 1973. 267, 268; Aleksandar Božović, Manastir Rakovica. Beograd 2010.
^ „Tihi odlazak duhovnog vođe”. Blic. 15. 11. 2009. Arhivirano iz originala 12. 01. 2010. g. Pristupljeno 15. 11. 2009. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza)
^ „Patrijarh Porfirije otvorio Spomen-sobu patrijarha Pavla u manastiru Rakovici (SPC, 20. maj 2021)”. Arhivirano iz originala 21. 05. 2021. g. Pristupljeno 21. 05. 2021.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[pravoslavlje-rakovica-1] v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z ⁱ ^j ^k ^l ^lj Lazić, Jovana (15. 6. 2007). „Manastir Rakovica”. Časopis „Pravoslavlje“. Arhivirano iz originala 10. 01. 2011. g. Pristupljeno 15. 11. 2009. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza)

[crkveni-spomenici-2] Branko Vujović, Crkveni spomenici na području grada Beograda, Beograd 1973. 259, 260

[skgo-3] „Rakovica - Beograd, Kultura”. Stalna konferencija gradova i opština. Arhivirano iz originala 20. 11. 2009. g. Pristupljeno 15. 11. 2009.

[zavod-za-zastitu-4] Lokalitet stari manastir Rakovica, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

[5] „NATO agresija 1999.”. Grad Beograd. Pristupljeno 15. 11. 2009.

[6] „Godišnjica NATO bombardovanja Srbije, 24. mart 2005.”. 24. 3. 2005. Arhivirano iz originala 29. 10. 2009. g. Pristupljeno 15. 11. 2009.

[aleksandar-bozovic-7] Branko Vujović, Crkveni spomenici na području grada Beograda, Beograd 1973. 267, 268; Aleksandar Božović, Manastir Rakovica. Beograd 2010.

[blic-8] „Tihi odlazak duhovnog vođe”. Blic. 15. 11. 2009. Arhivirano iz originala 12. 01. 2010. g. Pristupljeno 15. 11. 2009. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza)

[9] „Patrijarh Porfirije otvorio Spomen-sobu patrijarha Pavla u manastiru Rakovici (SPC, 20. maj 2021)”. Arhivirano iz originala 21. 05. 2021. g. Pristupljeno 21. 05. 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

p r u Nepokretna kulturna dobra u gradu Beogradu
Barajevo	Kuća porodice Jeftić Crkva brvnara u Vraniću Zgrada škole u Vraniću Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Stara škola, Boždarevac Stara mehana u Barajevu Kuća porodice Stevanović Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini Crkva Svete Trojice u Baćevcu
Voždovac	Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u Kumodražu Stara kuća porodice Živković Mitrovićev dom na Avali Banjički logor Spomenik Neznanom junaku na Avali Hotel „Avala“ u Beogradu Crkva Svete Trojice u Ripnju
Vračar	Kuća vojvode Petra Bojovića Zgrada Treće beogradske gimnazije Zgrada Državne hemijske laboratorije u Beogradu Dom braće Krstić Kuća braće Nikolić Socijalistički narodni dom Kafana „Tri lista duvana“ Kuća vajara Đorđa Jovanovića Dom Društva za ulepšavanje Vračara Vozarev krst Muzička škola „Stanković“ Genčićeva kuća Spomenik Vasi Pelagiću Narodna biblioteka Srbije Kuća arhitekte Milana Zlokovića Kuća arhitekte Momira Korunovića Kuća Popovića Kuća Bogdana Gavrilovića Dom Udruženja novinara Srbije Kuća Mihaila Popovića Kuća Flašar u Beogradu Kuća pukovnika Elezovića u Beogradu Zgrada Tehničkog fakulteta u Beogradu Dom Udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu Spomenik Karađorđu u Beogradu Zgrada auto servisa „Fiat” u Beogradu Kuća Josifa Šojata u Beogradu Kuća Petronijevića
Grocka	Rimska grobnica u Brestoviku Rimska grobnica na lokalitetu Dubočaj Rančićeva kuća Mitrovićeva kuća Karapešićeva kuća Vlajkovićeva kuća Cincarska kuća u Grockoj Teomirovićeva kuća Panićeva kuća Topalovićeva kuća Popovićeva kuća Smiljanićeva kuća Markovićeva kuća Božićeva kuća u Grockoj Manastir Rajinovac Spomenik i spomen kosturnica u Ritopeku
Zvezdara	Spomenik Vuku Karadžiću Novo groblje (Beograd) Astronomska opservatorija u Beogradu Crkva Sv. Nikole u Višnjici Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Beogradu Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu Crkva Svetog Antuna Padovanskog u Beogradu
Zemun	Zemunska tvrđava Nikolajevska crkva u Zemunu Kuća porodice Karamata Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović Kuća Afrodite Bialo Kuća sa sunčanim satom Crkva Sv. Trojice u Zemunu Kuća u Ul. Glavnoj 7 Špirtina kuća Magistrat u Zemunu Zgrada carinarnice u Zemunu Markovićeva kuća u Grockoj Ičkova kuća Kontumacka kapela Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila Kontumacka kapela Svetog Roka Livnica Pantelić Kuća Burovca na Gardošu Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela) Crkva Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici Bogorodičina crkva (Zemun) Dom srpske pravoslavne crkvene opštine Zemun Zemunsko groblje na Gardošu Zemunska gimnazija Kuća inženjera Pavla Horvata Kuća dr Save Nedeljkovića Srpska škola u Gornjoj varoši u Zemunu Zemunska pošta Evangelistička crkva (Zemun) Zgrada komande vazduhoplovstva Zgrada Dečjeg doma kraljice Marije Osnovna škola Kraljica Marija Binderova kuća u Zemunu Stara kapetanija u Zemunu Zgrada Vodne zajednice u Zemunu Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu Srpska škola u Batajnici Crkva Uznesenja Blažene djevice Marije
Lazarevac	Spomen crkva u Lazarevcu Spomenik knezu Stanoju Nadgrobni spomenik knezu Aksentiju Miladinoviću Čaršijska kuća porodice Vasić Kuća porodice Dimitrijević Kuća porodice Đurđić Kuća porodice Miletić Kuća porodice Perlić Kuća porodice Krdžalić Crkva Svetog Velikomučenika Dimitrija
Mladenovac	Manastir Pavlovac Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik palim ratnicima 1912—1918. Kuća porodice Badžak Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Jagnjilu sa sobrašicama
Novi Beograd	Staro sajmište Muzej savremene umetnosti Crkva Svetog Georgija u Bežaniji Palata Srbije Hangar Starog aerodroma Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji Sava centar Zapadna kapija Beograda
Obrenovac	Kuća u selu Draževcu Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević Crkva brvnara u Orašcu Stara mehana u Ušću Mehana Uzun Mirka Apostolovića Stara Osnovna škola Dom porodice Mihajlović Crkva u Obrenovcu Stara varoška kuća Spomenik streljanim taocima Stara zadružna kuća Rankovića Manastir Grabovac Crkva Svetog Vaznesenja u Drenu Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Bariču Sokolski dom (Obrenovac)
Palilula	Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića Crkva Svetog Marka u Beogradu Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ Zgrada Arhiva Srbije Groblje oslobodilaca Beograda Poslovno-stambena zgrada Petra Jankovića Hotel „Metropol“ Kuća Milutina Milankovića Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Ovči Zgrada Seizmološkog zavoda Zgrada Pravnog fakulteta u Beogradu Palata Glavne pošte Zgrada Vojnogeografskog instituta u Beogradu Kuća Nevene Zaborski u Beogradu Vila Prendić u Beogradu Stara mehana u Velikom Selu
Rakovica	Manastir Rakovica
Savski venac	Konak kneza Miloša u Topčideru Topčiderska crkva (Crkva Sv. Apostola Petra i Pavla) Crkveni konak u Topčideru Amam kneza Miloša Muzej Tome Rosandića Manakova kuća Porodična kuća Nikole Nestorovića Skulptura „Žetelica“ Muzej 4. jula Ilegalna štamparija CK KPJ na Banjičkom vencu Obelisk u Topčiderskom parku Spomenik Arčibaldu Rajsu Doktorova kula u Beogradu Zgrada Oficirske zadruge Vaznesenjska crkva Kuća porodice Veljković Kuća Branislava Nušića Zgrada prve srpske opservatorije Zaostavština Dragomira Glišića Kuća porodice Popović-Predić Abadžijske kuće Beogradska nadbiskupija Železnička stanica Beograd–Glavna Kuća dr Arčibalda Rajsa Kuća Isidore Sekulić Kuća porodice Najdanović Zgrada Oficirskog doma Stara zgrada Generalštaba Zgrada „Manježa“ Kuća dr Aleksandra Belića Dom sirote dece Parni mlin u Beogradu Krst sa Male pijace Hotel „Bristol“ Vojna bolnica na Vračaru Zgrada državne štamparije Univerzitetska dečja klinika Kasarna 7. puka Kuća kralja Petra I Karađorđevića Kuća Vukićevića Vučina kuća na Savi Kuća Dragoljuba Gošića Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije Vila Dušana Tomića Vila Olge Mos Palata Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda Zgrade Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore i Ministarstva odbrane Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice u Beogradu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Beogradu Zgrada Sokolskog doma „Matica“ Zgrada Arhiva Jugoslavije Kuća trgovca Dušana Lazića u Beogradu Vila Stevke Milićević u Beogradu Zgrada Ministarstva saobraćaja u Beogradu Hala 1 Beogradskog sajma Dvorski kompleks na Dedinju u Beogradu Fabrika hartije Milana Vape Vila Rajh u Beogradu Zgrada Socijalnog osiguranja u Beogradu Vila Lazića i Mitrovića u Beogradu Vila glumice Marice Popović u Beogradu Zgrada Ministarstva socijalne politike i narodnog zdravlja u Beogradu Kuća arhitekte Jovana Ilkića u Beogradu Dom Radničke komore u Beogradu Vila Šterić u Beogradu
Sopot	Crkva Sv. Nikole u Sibnici Sopotski han Stara kuća porodice Žujović Han Radosavljevića Han Pantića Osnovna škola u Malom Popoviću Manastir Kastaljan Nadgrobni spomenik vojvodi Pavlu Cukiću Stara kuća porodice Žmurić Crkva Svetog Marka u Stojniku
Stari grad	Dositejev licej Konak kneginje Ljubice Beogradska tvrđava Božićeva kuća Terazijska česma Turbe Šeih Mustafe Kafana "?" Spomenik knezu Mihailu Kapetan Mišino zdanje Bajrakli džamija u Beogradu Kuća slikara Đorđa Krstića Dom Jevrema Grujića Zgrada zadužbine Nikole Spasića Dom Jovana Cvijića Krsmanovićeva kuća na Terazijama Prva varoška bolnica Zgrada Uprave fondova u Beogradu Zgrada Realke u Beogradu Spomenik zahvalnosti Francuskoj Čukur česma Stara kuća na Varoš kapiji Zgrada Ministarstva pravde Zgrada Smederevske banke Zgrada Narodne banke Srbije u Ulici kralja Petra Osnovna škola Kralj Petar Prvi Dorćolska osnovna škola Palilulska osnovna škola Kuća Jovana Smederevca Građanske kuće u Ul. Knez Mihailovoj br. 46, 48 i 50 Dom Mike Alasa Zgrada Beogradske zadruge Zgrada Ministarstva prosvete Zgrada trgovca Stamenkovića Robni magazin Spomenik Dositeju Obradoviću Spomenik Josifu Pančiću Saborna crkva u Beogradu Palata „Anker“ Palata „Atina“ Zgrada stare telefonske centrale Zgrada hotela „Moskva“ Dom porodice Pavlović Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ Kuća Branislava Kojića Igumanova palata Zgrada „Srpska kruna“ Zgrada u Ul. Kralja Milana 1 Zgrada u Ul. Kralja Milana 3 Zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu Crkva Aleksandra Nevskog Dom Svetog Save Kuća Stevana Mokranjca u Beogradu Zgrada Beogradske opštine Zgrada Starog dvora Zgrada Novog dvora Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu Hotel „Nacional” Zgrada umetničke škole Zgrada Narodne skupštine Palata „Albanija“ Kuća Nikole Pašića Bioskop „Balkan“ Kuća Filipa Filipovića Kuća Nikole Predića Zanatski dom Dom vojske u Beogradu Zgrada Patrijaršije Zgrada PRIZAD-a (TANJUG) Zgrada Prometne banke Kuća Bete i Riste Vukanovića Kuća Jovana Skerlića Kuća porodice Ribar Kuća Milana Piroćanca Zgrada Velike škole Zgrada Kolarčevog narodnog univerzizeta Etnografski muzej Kuća Laze Pačua Zgrada Agrarne banke Kuća dr Stanoja Stanojevića Dom društva Crvenog krsta Atelje Uroša Predića Kuća u Ul. Cara Dušana 10 Kuća Stevana Kaćanskog Spomenik Moši Pijade Kuća Dimitrija Krsmanovića Kuća vajara Dragomira Arambašića Kafana „Ruski car“ Zgrada Ekonomske škole Zgrada Prve beogradske gimnazije Spomenik Pobedniku Kuća Miladina Pećinara Palata SANU Zgrada Druge ženske gimnazije (Škola „Nikola Tesla“) Zgrada Trgovačke akademije Fotografski atelje Milana Jovanovića Kuća porodice Hristić-Mijušković Kuća Milana A. Pavlovića Moderna garaža u Beogradu Hotel „Mažestik“ Kuća Leone Panajot Kuća Mihaila Đurića Kuća porodice Milovanović Kuća Radisava Jovanovića Zgrada Društva svetog Save Kuća Dimitrija Živadinovića Kuća Andre Đorđevića Parno kupatilo braće Krsmanović Kuća Zdravka Đurića Zgrada Ljubomira Miladinovića Kuća trgovca Crvenčanina Zgrada Josifa Šojata Kuća Milorada Pavlovića Zgrada Jakova Čelebonovića Spomen dom vajara Radete Stankovića Botanička bašta Jevremovac Zgrada Ministarstva pošta Kompleks radničkih stanova Palata penzionog fonda Zgrada Aero kluba Dom vračarske štedionice u Beogradu Zgrada Penzionog fonda Beočinske fabrike cementa u Beogradu Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu Dom sindikata (Beograd) Bitef teatar Beogradska sinagoga Kuća knjižara Marka Markovića Termoelektrana „Snaga i svetlost“ Zgrada Klasne lutrije u Beogradu Hotel „Prag” u Beogradu Umetnička livnica „Plastika“ u Beogradu Spomenik vojvodi Vuku Kuća građevinara Karla Knola u Beogradu Zgrada sa slikarskim ateljeima i galerijom Salona Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Dom Saveza nabavljačkih zadruga državnih službenika u Beogradu Spomenik Vasi Čarapiću u Beogradu Zgrada predstavništva Prvog dunavskog parobrodarskog društva u Beogradu Zgrada „Progresa” u Beogradu Zgrada Doma štampe Zgrada Hempro Zgrada Službe društvenog knjigovodstva Jugoslavije
Surčin	Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima Crkva Svetog Vaznesenja u Jakovu Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima Manastir Fenek Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Progaru Stara porodična kuća Aćimovića Crkva Svete Petke u Surčinu Crkva Svetog Save u Bečmenu Crkva Svetog Jovana Preteče u Petrovčiću Muzej vazduhoplovstva u Beogradu Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Ugrinovcima
Čukarica	Zgrada škole u Žarkovu Osnovna škola „Ljuba Nenadović“ Crkva Svetog Nikole u Ostružnici Janićevi dućani u Ostružnici Janićeva kafana u Ostružnici Zgrada u Ul. Turgenjevljevoj 1 Fabrika šećera Zgrada Kovnice novca Crkva Rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem