Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziku

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Prednja strana medalje dodeljene Edvardu Viktoru Epltonu (1947)

Nobelova nagrada za fiziku dodeljuje se svake godine naučnicima koji rade na raznim poljima fizike. Jedna je od pet Nobelovih nagrada koje su osnovane 1895. godine po testamentu Alfreda Nobela, a dodeljuje je Švedska kraljevska akademija nauka za izuzetne doprinose u fizici.[1] Kako je nastala voljom Alfreda Nobela, nagradom upravlja Nobelova fondacija, a dodeljuje je odbor koji se sastoji od pet članova izabranih od strane Švedske kraljevske akademije nauka.[2] Dodeljuje se u Stokholmu na godišnjoj ceremoniji 10. decembra, na godišnjicu smrti Alfreda Nobela.[3] Svaki dobitnik dobija medalju, diplomu i novčanu nagradu koja se menjala tokom godina.[4]

Statistika[uredi | uredi izvor]

Prva Nobelova nagrada za fiziku dodeljena je 1901. godine Vilhelmu Konradu Rendgenu, koji je dobio 150.782 švedske krune. Džon Bardin je jedini dvostruki dobitnik—1956. i 1972. godine. Marija Kiri je takođe dobila dve Nobelove nagrade, za fiziku 1903. i za hemiju 1911. godine. Vilijam Lorens Brag je, do oktobra 2014. godine, bio najmlađi Nobelovac ikada; osvojio je nagradu 1915. godine, sa 25 godina. I dalje je najmlađi Nobelovac za fiziku.[5] Samo su tri dobitnice ove nagrade, i to Marija Kiri (1903), Marija Gepert-Majer (1963) i Dona Strikland (2018).[6] Do 2018. godine, 209 osoba dobilo je Nobelovu nagradu za fiziku.[7]

Nagrada nije dodeljivana 6 puta (1916, 1931, 1934, 1940, 1941, 1942). Osam puta je dodela nagrade odgođena za sledeću godinu. Nagrada nije dodeljena 1917. godine jer je Nobelov odbor za fiziku odlučio da te godine nijedan nominovani naučnik nije ispunjavao potrebne kriterijume, ali je dodeljena 1918. godine Čarlsu Gloveru Barkli i računala se za 1917. godinu.[8] Ovaj presedan ponovljen je i za nagradu 1918. godine koja je dodeljena Maksu Planku,[9] kao i 1921. godine Albertu Ajnštajnu,[10] 1924. godine Maneu Sigbanu,[11] 1925. godine Džejmsu Franku i Gustavu Hercu,[12] 1928. godine Ovenu Ričardsonu,[13] 1932. godine Verneru Hajzenbergu[14] i 1943. godine Otou Šternu,[15] pri čemu je svaka nagrada dodeljena naredne godine.

Nobelovci[uredi | uredi izvor]

1900-e · 1910-e · 1920-e · 1930-e · 1940-e · 1950-e · 1960-e · 1970-e · 1980-e · 1990-e · 2000-e · 2010-e · 2020-e

1900-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1900-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1901. Vilhelm Konrad Rendgen  Nemačka „u znak priznanja za izuzetan doprinos koji je dao pronalaskom izvanrednih Х-zraka” /v. Rendgenski zraci/ [16]
1902. Hendrik Anton Lorenc  Holandija „za otkriće uticaja magnetizma na pojave u vezi sa zračenjem” [17]
Piter Zeman
1903. Antoan Anri Bekerel  Francuska „za otkriće spontane radioaktivnosti” [18]
Pjer Kiri „za istraživanja radijacionih pojava koje je otkrio profesor Anri Bekerel”
Marija Kiri
1904. Džon Vilijam Strat, 3. baron Rejli  Ujedinjeno Kraljevstvo „za istraživanje gustina najvažnijih gasova i za otkriće argona” [19]
1905. Filip Eduard Anton fon Lenard  Nemačka „za istraživanje katodnih zraka” [20]
1906. Ser Džozef Džon Tomson  Ujedinjeno Kraljevstvo „za teorijska i eksperimentalna istraživanja provođenja elektriciteta kroz gasove” [21]
1907. Albert Abraham Majkelson  Sjedinjene Američke Države „za precizne optičke instrumente i spektroskopske i metrološke nalaze koji su dobijeni pomoću njih” [22]
1908. Gabrijel Lipman  Francuska „za metodu fotografskog reprodukovanja boja zasnovanu na pojavi interferencije” [23]
1909. Guljelmo Markoni  Italija „za doprinos razvoju bežične telegrafije” [24]
Karl Ferdinand Braun  Nemačka

1910-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1910-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1910. Johan Diderik van der Vals  Holandija „za rad na jednačini stanja za gasove i tečnosti” [25]
1911. Vilhelm Vin  Nemačka „za otkrića u vezi sa zakonima zračenja toplote” [26]
1912. Gustaf Dalen  Švedska „za izum automatskih regulatora koji se koriste u sabiračima plina za osvetljavanje svetionika i plovaka” [27]
1913. Hejke Kamerling Ones  Holandija „za istraživanja na svojstvima materije na niskim temperaturama koja su dovela do proizvodnje tečnog helijuma” [28]
1914. Maks fon Laue  Nemačka „za otkriće difrakcije X-zraka na kristalima” [29]
1915. Ser Vilijam Henri Brag  Ujedinjeno Kraljevstvo „za analizu kristalne strukture pomoću X zraka” [30]
Vilijam Lorens Brag
1916. Nagrada nije dodeljena
1917. Čarls Glover Barkla  Ujedinjeno Kraljevstvo „za otkriće karakterističnog rendgenskog zračenja elemenata” [8]
1918. Maks Plank  Nemačka „za otkriće kvanta energije” [9]
1919. Johanes Štark  Nemačka „za otkriće Doplerovog efekta u kanalnim zracima i cepanja spektralnih linija u električnom polju (Štarkov efekat)” [31]

1920-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1920-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1920. Šarl Eduar Gijom   Švajcarska „kao priznanje za rad koji je doveo do preciznih merenja u fizici otkrićem anomalija u nikl-čeličnim legurama” [32]
1921. Albert Ajnštajn  Nemačka „za zasluge u teorijskoj fizici, i posebno za otkriće zakona fotoelektričnog efekta” [10]
1922. Nils Bor  Danska „za ispitivanje strukture atoma i zračenja koje od njih potiče” [33]
1923. Robert Miliken  Sjedinjene Američke Države „za rad na elementarnom naelektrisanju i fotoelektričnom efektu” [34]
1924. Karl Mane Georg Sigban  Švedska „za otkrića i istraživanja u oblasti spektroskopije h-zraka” [11]
1925. Džejms Frank  Nemačka „za otkriće zakonitosti pri sudaru elektrona i atoma” [12]
Gustav Ludvig Herc
1926. Žan Batist Peren  Francuska „za istraživanje diskontinualne strukture materije, a naročito za otkriće sedimetacione ravnoteže” [35]
1927. Artur Kompton  Sjedinjene Američke Države „za otkriće efekta koji nosi njegovo ime” /v. Komptonov efekat/ [36]
Čarls Tomson Ris Vilson  Ujedinjeno Kraljevstvo „za otkriće metode koja čini vidljivim putanje naeletrisanih čestica kondenzovanjem pare”
1928. Oven Vilans Ričardson  Ujedinjeno Kraljevstvo „za rad na termioničkom fenomenu i posebno za otkriće zakona koji je dobio ime po njemu” [13]
1929. Luj de Broj  Francuska „za otkriće talasne prirode elektrona” [37]

1930-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1930-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1930. Ser Čandrasekara Venkata Raman  Indija „za radove o rasejanju svetlosti i za otkriće efekta koji nosi njegovo ime” [38]
1931. Nagrada nije dodeljena
1932. Verner Hajzenberg  Nemačka „za stvaranje kvantne mehanike, čija je primena, inter alia, dovela do otkrića alotropskih oblika vodonika” [14]
1933. Ervin Šredinger  Austrija „za otkriće novih produktivnih oblika atomske teorije” [39]
Pol Dirak  Ujedinjeno Kraljevstvo
1934. Nagrada nije dodeljena
1935. Džejms Čedvik  Ujedinjeno Kraljevstvo „za otkriće neutrona” [40]
1936. Viktor Franc Hes  Austrija „za otkriće kosmičkih zraka” [41]
Karl Dejvid Anderson  Sjedinjene Američke Države „za otkriće pozitrona”
1937. Klinton Džozef Dejvison  Sjedinjene Američke Države „za eksperimentalni pronalazak difrakcije elektrona na kristalima” [42]
Ser Džordž Padžet Tomson  Ujedinjeno Kraljevstvo
1938. Enriko Fermi  Italija „za demonstraciju postojanja novih radioaktivnih elemenata stvorenih neutronskim ozračivanjem, i za srodna otkrića nuklearnih reakcija izazvanih sporim neutronima” [43]
1939. Ernest Orlando Lorenc  Sjedinjene Američke Države „za pronalazak i razvoj ciklotrona i za rezultate postignute uz njegovu pomoć, posebno u vezi sa veštačkim radioaktivnim elementima” [44]

1940-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1940-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1940. Nagrada nije dodeljena
1941.
1942.
1943. Oto Štern  Sjedinjene Američke Države „za doprinos razvoju metode molekulskih snopova i otkriće magnetnog momenta protona” [15]
1944. Izidor Ajzak Rabi  Sjedinjene Američke Države „za rezonantnu metodu snimanja magnetnih osobina atomskih jezgara” [45]
1945. Volfgang Pauli  Austrija „za otkriće principa isključenja poznatog kao Paulijev princip” [46]
1946. Persi Vilijams Bridžman  Sjedinjene Američke Države „za otkriće aparata koji proizvodi ekstremno visoke pritiske i za otkrića na polju fizike visokih pritisaka” [47]
1947. Ser Edvard Viktor Eplton  Ujedinjeno Kraljevstvo „za istraživanja fizike gornje atmosfere, posebno za otkriće Apltonovog sloja” [48]
1948. Patrik Mejnard Stjuart Bleket  Ujedinjeno Kraljevstvo „za razvoj Vilsonove metode maglene komore, i otkrića u vezi sa njenom primenom u oblasti nukelarne fizike i kosmičkog zračenja” [49]
1949. Hideki Jukava (jap. 湯川 秀樹, Yukawa Hideki)  Japan „za predviđanje postojanja mezona na osnovu teorijske analize nuklearnih sila” [50]

1950-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1950-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1950. Sesil Frenk Pauel  Ujedinjeno Kraljevstvo „za razvoj fotografske metode proučavanja nuklearnih procesa i otkrića u vezi mezona ostvarena pomoću ove metode” [51]
1951. Ser Džon Daglas Kokroft  Ujedinjeno Kraljevstvo „za pionirski rad na polju transmutacije atomskog jezgra putem veštački ubrzanih atomskih čestica” [52]
Ernest Tomas Sinton Volton  Irska
1952. Feliks Bloh  Sjedinjene Američke Države „za razvoj novih metoda za nuklearnomagnetna precizna merenja i pronalaske u vezi sa njima” [53]
Edvard Mils Persel
1953. Fric Zernike  Holandija „za prikaz metode faznog kontrasta, naročito za izum faznokontrastnog mikroskopa” [54]
1954. Maks Born  Zapadna Nemačka „za fundamentalna istraživanja u kvantnoj mehanici, posebno za statističko tumačenje talasne funkcije” [55]
Valter Bote „za koincidentnu metodu i otkrića koja iz nje proizilaze”
1955. Vilis Judžin Lem  Sjedinjene Američke Države „za otkrića u vezi sa finom strukturom spektra vodonika” [56]
Polikarp Kuš „za precizno određivanje magnetnog momenta elektrona”
1956. Vilijam Bredford Šokli  Sjedinjene Američke Države „za istraživanja poluprovodnika i pronalazak tranzistorskog efekta” [57]
Džon Bardin
Volter Hauzer Braten
1957. Čen-Ning Jang  Kina „za istraživanje u oblasti takozvanih paritetnih zakona koja su dovela do značajnih otkrića u vezi elementarnih čestica” [58]
Cung-Dao Li
1958. Pavel Aleksejevič Čerenkov  SSSR „za otkriće i objašnjenje Čerenkovljevog efekta” [59]
Ilja Mihajlovič Frank
Igor Jevgenijevič Tam
1959. Emilio Đino Segre  Italija „za otkriće antiprotona” [60]
Oven Čejmberlen  Sjedinjene Američke Države

1960-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1960-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1960. Donald Artur Glejzer  Sjedinjene Američke Države „za pronalazak komore sa mehurićima” [61]
1961. Robert Hofstater  Sjedinjene Američke Države „za pionirska ispitivanja rasejanja elektrona na atomskim jezgrima i za tako postignuta otkrića u vezi sa strukturom nukleona” [62]
Rudolf Ludvig Mesbauer  Zapadna Nemačka „za istraživanja rezonantne apsorpcije gama zračenja i otkriće efekta koji nose njegovo ime” /v. Mesbauerov efekat/
1962. Lav Davidovič Landau  SSSR „za pionirske teorije u oblasti kondenzovane materije, naročito tečnog helijuma” [63]
1963. Judžin Pol Vigner  Sjedinjene Američke Države „za doprinos teoriji atomskog jezgra i elementarnih čestica, posebno za otkriće i primenu osnovnih principa simetrije” [64]
Marija Gepert-Majer „za otkrića koja se odnose na strukturu nuklearnih ljuski”
J. Hans D. Jensen  Zapadna Nemačka
1964. Čarls Hard Tauns  Sjedinjene Američke Države „za fundamentalna istražvinja na polju kvantne elektronike, što je dovelo do konstrukcije oscilatora i pojačivača zasnovanih na maser-laser principu” [65]
Nikolaj Genadijevič Basov  SSSR
Aleksandar Mihajlovič Prohorov
1965. Šiničiro Tomonaga (jap. 朝永 振一郎, Tomonaga Shin'ichirō)  Japan „za fundamentalna istraživanja u kvantnoj elektrodinamici, što je ostavilo dalekosežni značaj na fiziku elementarnih čestica” [66]
Džulijan Švinger  Sjedinjene Američke Države
Ričard Fajnman
1966. Alfred Kastler  Francuska „za otkriće i razvoj optičkih metoda za proučavanje Hercovih rezonanci u atomima” [67]
1967. Hans Albreht Bete  Sjedinjene Američke Države „za doprinos teoriji nuklearnih reakcija, naročito otkrićima koja se tiču stvaranja energije u zvezdama” [68]
1968. Luis Volter Alvarez  Sjedinjene Američke Države „za presudan doprinos fizici elementarnih čestica, a posebno za otkriće velikog broja rezonantnih stanja, što je ostvario pronalaskom tehnike korišćenja vodonične mehuraste komore i analize podataka” [69]
1969. Mari Gel-Man  Sjedinjene Američke Države „za doprinose i otkrića koja se tiču klasifikacije elementarnih čestica i njihovih interakcija” [70]

1970-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1970-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1970. Hanes Olof Jesta Alven  Švedska „za fundamentalni rad i otkrića u magnetnoj hidrodinamici što je omogućilo ogromnu primenu raznih oblasti fizike plazme” [71]
Luj Ežen Feliks Nel  Francuska „za fundamentalni rad i otkrića koja se tiču antiferomagnetizma i feromagnetizma, što je dovelo do važnih primena u fizici čvrstog stanja”
1971. Denis Gabor  Ujedinjeno Kraljevstvo „za pronalazak i razvoj holografske metode” [72]
1972. Džon Bardin  Sjedinjene Američke Države „za zajednični razvoj teorije superprovodnika, poznatijoj kao BCS-teorija” [73]
Leon Nil Kuper
Džon Robert Šrifer
1973. Leo Esaki (jap. 江崎 玲於奈, Esaki Reona)  Japan „za eksperimentalna otkrića u oblasti tunel-efekta kod poluprovodnika i superprovodnika” [74]
Ivar Jever  Sjedinjene Američke Države
cmglee_Cambridge_Wikimedia_Meetup_23_tour_Brian_Josephson.jpg
 Brajan Dejvid Džozefson  Ujedinjeno Kraljevstvo „za teorijska predviđanja svojstava superstrujanja kroz tunelsku barijeru, poznato kao Džozefsonov efekat”
1974. Ser Martin Rajl  Ujedinjeno Kraljevstvo „za pionirska istaživanja u radio-astronomiji: Rajlu za otkrića i zapažanja u tehnici, a Hjuišu za odlučujuću ulogu u otkriću pulsara” [75]
Entoni Hjuiš
1975. Oge Nils Bor  Danska „za oktriće povezanosti između zajedničkog i čestičnog kretanja u atomskom jezgru i razvijanju teorije strukture atomskih jezgara baziranih na ovoj zavisnosti” [76]
Ben Roj Motelson
Leo Džejms Rejnvoter  Sjedinjene Američke Države
1976. Barton Rihter  Sjedinjene Američke Države „za pionirski rad u otkriću teške elementarne čestice nove vrste; tačnije, za otkriće J/ψ čestice koja je pokazala kvarkovsku strukturu jezgra” [77]
Semjuel Čao Čung Ting
1977. Filip Voren Anderson  Sjedinjene Američke Države „za fundamentalna teorijska istraživanja elektroničke strukture magnetičkih i neorganizovanih sistema” [78]
Ser Nevil Frensis Mot  Ujedinjeno Kraljevstvo
Džon Hazbruk van Vlek  Sjedinjene Američke Države
1978. Pjotr Leonidovič Kapica  SSSR „za osnovna otkrića i izume u oblasti fizike niske temperature” [79]
Arno Penzijas  Sjedinjene Američke Države „za pronalazak kosmičkog mikrotalasnog pozadinskog zračenja”
Robert Vudro Vilson
1979. Šeldon Li Glašou  Sjedinjene Američke Države „za doprinos teoriji jedinstvene slabe i elektromagnetske interakcije elementarnih čestica” [80]
Abdus Salam  Pakistan
Stiven Vajnberg  Sjedinjene Američke Države

1980-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1980-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1980. Džejms Kronin  Sjedinjene Američke Države „za otkrića poremećaja fundamentalne simetrije u rapadu neutralnih K-mezona” [81]
Val Fič
1981. Nikolas Blumbergen  Sjedinjene Američke Države „za doprinos razvoju laserske spektroskopije” [82]
Artur Leonard Šaulou
Kaj Mane Berje Sigban  Švedska „za doprinos razvoju elektronskog spektroskopa visoke rezolucije”
1982. Kenet G. Vilson  Sjedinjene Američke Države „za teoriju kritičnih fenomena u vezi sa faznim prelazima” [83]
1983. Subramanijan Čandrasekar  Sjedinjene Američke Države „za teorijske koncepte o fizičkim procesima od značaja za strukturu i evoluciju zvezda” [84]
Vilijam Alfred Fauler „za teorijska i eksperimentalna učenja o nuklearnim reakcijama od značaja za formiranje hemijskih elemenata u svemiru”
1984. Karlo Rubija  Italija „za odlučujući doprinos velikom projektu koji je doveo do otkrića čestica W- i Z-bozon, prenosioca slabe interakcije” [85]
Simon van der Mer  Holandija
1985. Klaus fon Klicing  Zapadna Nemačka „za otkriće kvantnog Holovog efekta” [86]
1986. Ernst Ruska  Zapadna Nemačka „za fundamentalno istraživanje u optici elektrona, i dizajn prvog elektronskog mikroskopa” [87]
Gerd Binig „za dizajn mikroskopa sa tunelskim skeniranjem”
Hajnrih Rorer   Švajcarska
1987. Georg Bednorc  Zapadna Nemačka „za važan proboj u otkriću superprovodnosti u keramičkim materijalima” [88]
Karl Aleksander Miler   Švajcarska
1988. Leon Maks Lederman  Sjedinjene Američke Države „za neutrino zrak metodu i demonstraciju dubletske strukture leptona kroz otkriće muon neutrina” [89]
Melvin Švarc
Džek Stajnberger
1989. Norman Foster Remzi ml.  Sjedinjene Američke Države „za otkriće metode odvojenih oscilatornih polja i njenu upotrebu u vodoničnim maserima i drugim atomskim časovnicima” [90]
Hans Georg Demelt „za razvoj tehnike jonske zamke”
Volfgang Paul  Zapadna Nemačka

1990-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 1990-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
1990. Džerom Ajzak Fridman  Sjedinjene Američke Države „za pionirska istraživanja dubokog neelastičnog rasejanja elektrona na protonima i vezanim neutronima, što je bilo od suštinskog značaja za razvoj modela kvarka u fizici čestica” [91]
Henri Vej Kendal
Ričard Edvard Tejlor  Kanada
1991. Pjer-Žil de Žen  Francuska „za otkriće primene metoda proučavanja fenomena uređenosti u kompleksnije svrhe, posebno kod tečnih kristala i polimera” [92]
1992. Žorž Šarpak  Francuska „za otkriće i razvoj detektora čestica, a posebno višežične proporcionalne komore” [93]
1993. Rasel Alan Hals  Sjedinjene Američke Države „za otkriće nove vrste pulsara, što je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije” [94]
Džozef Huton Tejlor mlađi
1994. Bertram Brokhaus  Kanada „za razvoj neutronske spektroskopije” i „za pionirski doprinos u razvoju neutronskog rasejanja u istraživanju kondenzovane materije” [95]
Kliford Glenvud Šul  Sjedinjene Američke Države „za razvoj tehnike neutronske difrakcije” i „za pionirski doprinos u razvoju neutronskog rasejanja u istraživanju kondenzovane materije”
1995. Martin Luis Perl  Sjedinjene Američke Države „za otkriće τ-leptona” i „za pionirski eksperimentalni doprinos fizici leptona” [96]
Frederik Rajnes „za otkriće neutrina” i „za pionirski eksperimentalni doprinos fizici leptona”
1996. Dejvid Li  Sjedinjene Američke Države „za otkriće superfluidnosti u helijumu-3” [97]
Daglas Din Ošerof
Robert Kolman Ričardson
1997. Stiven Ču  Sjedinjene Američke Države „za razvoj metoda za hlađenje i hvatanje atoma pomoću laserske svetlosti” [98]
Klod Koen-Tanuđi  Francuska
Vilijam Danijel Filips  Sjedinjene Američke Države
1998. Robert B. Laflin  Sjedinjene Američke Države „za otkriće nove forme kvantnog fluida” [99]
Horst Ludvig Štermer  Nemačka
Danijel Či Cui  Sjedinjene Američke Države
1999. Gerard ’t Hoft  Holandija „za objašnjenje kvantne strukture elektroslabih interakcija u fizici” [100]
Martinus J. G. Veltman

2000-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 2000-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
2000. Žores Ivanovič Alferov  Rusija „za razvoj poluprovodničkih heterostruktura korišćenih u optoelektronici i elektronici velikih brzina” [101]
Herbert Kremer  Nemačka
Džek Kilbi  Sjedinjene Američke Države „za ulogu u pronalasku integrisanih kola”
2001. Erik Alin Kornel  Sjedinjene Američke Države „za postizanje Boze-Ajnštajnove kondenzacije u razređenim gasovima alkalnih atoma, i za rana fundamentalna istraživanja osobina kondenzata” [102]
Volfgang Keterle  Nemačka
Karl Viman  Sjedinjene Američke Države
2002. Rejmond Dejvis mlađi  Sjedinjene Američke Države „za pionirski doprinos astrofizici, posebno za detekciju kosmičkih neutrina” [103]
Masatoši Košiba (jap. 小柴 昌俊, Koshiba Masatoshi)  Japan
Rikardo Đakoni  Sjedinjene Američke Države „za pionirski doprinos astrofizici, koji je doveo do otkrića izvora kosmičkih X-zraka”
2003. Aleksej Aleksejevič Abrikosov  Rusija „za pionirski doprinos teoriji superprovodnika i superfluida” [104]
Vitalij Ginzburg
Entoni Džejms Leget  Sjedinjene Američke Države
2004. Dejvid Gros  Sjedinjene Američke Države „za otkriće asimptotske slobode u teoriji jakih interakcija” /v. Kvark/ [105]
Hju Dejvid Policer
Frenk Vilček
2005 Roj Dž. Glauber  Sjedinjene Američke Države „za doprinos kvantnoj teoriji optičke koherencije” [106]
Džon L. Hol „za doprinos razvoju precizne spektorskopije bazirane na laseru, uključujući i tehniku optičkog frekventnog češlja”
Teodor V. Henš  Nemačka
2006. Džon Mader  Sjedinjene Američke Države „za otkriće anizotropskih osobina i osobina zračenja crnog tela kod kosmičkog mikrotalasnog pozadinskog zračenja” [107]
Džordž Smut
2007. Albert Fert  Francuska „za otkriće gigantskog magnetootporničkog efekta” [108]
Peter Grinberg  Nemačka
2008. Joičiro Nambu (jap. 南部 陽一郎, Nanbu Yōichirō)  Japan „za otkriće mehanizma spontanog narušavanja simetrije u subatomskoj fizici” [109]
Makoto Kobajaši (jap. 小林 誠, Kobayashi Makoto) „za otkriće porekla narušene simetrije koja predviđa postojanje najmanje tri familije kvarkova u prirodi”
Tošihide Masukava (jap. 益川 敏英, Masukawa Toshihide)  Sjedinjene Američke Države
2009. Ser Čarls Kao (kin: 高錕, Kuen Kao)  Sjedinjene Američke Države „za dostignuća na polju brzog prenosa podataka optičkim vlaknima” [110]
Vilard Bojl „otkriće poluprovodničkih kola osetljivih na svetlost koji se koriste u digitalnim fotoaparatima (CCD čip)”
Džordž Smit

2010-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 2010-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
2010. Ser Andrej Konstantin Gejm  Holandija „zbog revolucionarnih eksperimenata sa dvodimenzionalnim materijalom grafenom” [111]
Ser Konstantin Sergejevič Novoselov  Ujedinjeno Kraljevstvo
2011. Sol Perlmuter  Sjedinjene Američke Države „za otkriće ubrzanog širenja univerzuma posmatranjem udaljenih supernovih” [112]
Adam Ris
Brajan Šmit
2012. Serž Aroš  Francuska „za revolucionarne metode koje omogućavaju merenje i manipulaciju individualnih kvantnih sistema” [113]
Dejvid Vajnland  Sjedinjene Američke Države
2013. Fransoa Angler  Belgija „za teorijsko otkriće mehanizama koji doprinose razumevanju porekla mase subatomskih čestica” [114]
Piter Higs  Ujedinjeno Kraljevstvo
2014. Isamu Akasaki (jap. 赤﨑 勇, Akasaki Isamu)  Japan „zbog izuma novog, energetski efikasnog i ekološkog izvora svetlosti — svetleće diode koja emituje plavu svetlost” [115]
Hiroši Amano (jap. 天野 浩, Amano Hiroshi)
Šudži Nakamura (jap. 中村 修二, Nakamura Shūji)  Sjedinjene Američke Države
2015. Takaki Kadžita (jap. 梶田 隆章, Kajita Takaaki)  Japan „za otkriće oscilacije neutrina koje pokazuju da neutrini imaju masu” [116]
Artur Brus Makdonald  Kanada
2016. Dejvid Taules  Sjedinjene Američke Države „za teorijska otkrića tranzicija topoloških faza i topoloških faza materije” [117]
Dankan Holdejn
Majkl Kosterlic
2017. Rajner Vajs  Sjedinjene Američke Države „za odlučujuće doprinose LIGO detektoru i opservaciju gravitacionih talasa” [118]
Beri Bariš
Kip Torn
2018. Artur Eškin  Sjedinjene Američke Države „za revolucionarne pronalaske u oblasti laserske fizike” [119]
Žerar Muru  Francuska
Dona Striklend  Kanada
2019. Džejms Pibls  Kanada
 Sjedinjene Američke Države 		„za teorijska otkrića u fizičkoj kosmologiji” [120]
Mišel Major   Švajcarska „za otkriće egzoplanete u orbiti zvezde solarnog tipa”
Didje Kelo   Švajcarska

2020-e[uredi | uredi izvor]

Nobelova nagrada za fiziku, 2020-e
Godina Slika Dobitnik Država Razlog Ref
2020. Rodžer Penrouz  Ujedinjeno Kraljevstvo „za otkriće da je stvaranje crnih rupa snažno povezano sa opštom teorijom relativnosti” [121]
Rajnhard Gencel  Nemačka „za otkriće supermasivnog kompaktnog objekta u centru naše galaksije”
Andrea Gez  Sjedinjene Američke Države
2021. Sjukuro Manabe  Japan
 Sjedinjene Američke Države 		„za fizičko modeliranje klime na zemlji, kvantifikovanje promenljivosti i pouzdano predviđanje globalnog zagrevanja” [122]
Klaus Haselman  Nemačka
Đorđo Parizi  Italija „za otkriće uzajamnog dejstva nereda i fluktuacija u fizičkim sistemima od atomskih do planetarnih razmera”
2022. Alen Aspe  Francuska „za eksperimente sa kvantnim sprezanjem, utvrđivanje kršenja Bellovih nejednakosti i pionirske kvantne informacione nauke” [123]
Džon Klauzer  Sjedinjene Američke Države
Anton Cajlinger  Austrija

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize”. Nobel Foundation. 
  2. ^ „The Nobel Prize Awarders”. web.archive.org. 15. 10. 2008. Arhivirano iz originala 15. 10. 2008. g. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  3. ^ „The Nobel Prize Award Ceremonies”. web.archive.org. 22. 8. 2008. Arhivirano iz originala 22. 08. 2008. g. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  4. ^ „The Nobel Prize”. Nobel Foundation. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  5. ^ „Nobel Laureates Facts”. web.archive.org. 2. 2. 2007. Arhivirano iz originala 02. 02. 2007. g. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  6. ^ „Nobel prize awarded women”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  7. ^ „All Nobel Prizes in Physics”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  8. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1917”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  9. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1918”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  10. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1921”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  11. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1924”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  12. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1925”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  13. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1928”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  14. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1932”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  15. ^ a b „The Nobel Prize in Physics 1943”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  16. ^ „The Nobel Prize in Physics 1901”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  17. ^ „The Nobel Prize in Physics 1902”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  18. ^ „The Nobel Prize in Physics 1903”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  19. ^ „The Nobel Prize in Physics 1904”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  20. ^ „The Nobel Prize in Physics 1905”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  21. ^ „The Nobel Prize in Physics 1906”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  22. ^ „The Nobel Prize in Physics 1907”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  23. ^ „The Nobel Prize in Physics 1908”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  24. ^ „The Nobel Prize in Physics 1909”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  25. ^ „The Nobel Prize in Physics 1910”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  26. ^ „The Nobel Prize in Physics 1911”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  27. ^ „The Nobel Prize in Physics 1912”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  28. ^ „The Nobel Prize in Physics 1913”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  29. ^ „The Nobel Prize in Physics 1914”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  30. ^ „The Nobel Prize in Physics 1915”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  31. ^ „The Nobel Prize in Physics 1919”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  32. ^ „The Nobel Prize in Physics 1920”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  33. ^ „The Nobel Prize in Physics 1922”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  34. ^ „The Nobel Prize in Physics 1923”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  35. ^ „The Nobel Prize in Physics 1926”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  36. ^ „The Nobel Prize in Physics 1927”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  37. ^ „The Nobel Prize in Physics 1929”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  38. ^ „The Nobel Prize in Physics 1930”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  39. ^ „The Nobel Prize in Physics 1933”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  40. ^ „The Nobel Prize in Physics 1935”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  41. ^ „The Nobel Prize in Physics 1936”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  42. ^ „The Nobel Prize in Physics 1937”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  43. ^ „The Nobel Prize in Physics 1938”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  44. ^ „The Nobel Prize in Physics 1939”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  45. ^ „The Nobel Prize in Physics 1944”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  46. ^ „The Nobel Prize in Physics 1945”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  47. ^ „The Nobel Prize in Physics 1946”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  48. ^ „The Nobel Prize in Physics 1947”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  49. ^ „The Nobel Prize in Physics 1948”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  50. ^ „The Nobel Prize in Physics 1949”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  51. ^ „The Nobel Prize in Physics 1950”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  52. ^ „The Nobel Prize in Physics 1951”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  53. ^ „The Nobel Prize in Physics 1952”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  54. ^ „The Nobel Prize in Physics 1953”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  55. ^ „The Nobel Prize in Physics 1954”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  56. ^ „The Nobel Prize in Physics 1955”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  57. ^ „The Nobel Prize in Physics 1956”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  58. ^ „The Nobel Prize in Physics 1957”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  59. ^ „The Nobel Prize in Physics 1958”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  60. ^ „The Nobel Prize in Physics 1959”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  61. ^ „The Nobel Prize in Physics 1960”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  62. ^ „The Nobel Prize in Physics 1961”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  63. ^ „The Nobel Prize in Physics 1962”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  64. ^ „The Nobel Prize in Physics 1963”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  65. ^ „The Nobel Prize in Physics 1964”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  66. ^ „The Nobel Prize in Physics 1965”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  67. ^ „The Nobel Prize in Physics 1966”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  68. ^ „The Nobel Prize in Physics 1967”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  69. ^ „The Nobel Prize in Physics 1968”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  70. ^ „The Nobel Prize in Physics 1969”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  71. ^ „The Nobel Prize in Physics 1970”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  72. ^ „The Nobel Prize in Physics 1971”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  73. ^ „The Nobel Prize in Physics 1972”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  74. ^ „The Nobel Prize in Physics 1973”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  75. ^ „The Nobel Prize in Physics 1974”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  76. ^ „The Nobel Prize in Physics 1975”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  77. ^ „The Nobel Prize in Physics 1976”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  78. ^ „The Nobel Prize in Physics 1977”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  79. ^ „The Nobel Prize in Physics 1978”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  80. ^ „The Nobel Prize in Physics 1979”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  81. ^ „The Nobel Prize in Physics 1980”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  82. ^ „The Nobel Prize in Physics 1981”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  83. ^ „The Nobel Prize in Physics 1982”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  84. ^ „The Nobel Prize in Physics 1983”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  85. ^ „The Nobel Prize in Physics 1984”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  86. ^ „The Nobel Prize in Physics 1985”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  87. ^ „The Nobel Prize in Physics 1986”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  88. ^ „The Nobel Prize in Physics 1987”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  89. ^ „The Nobel Prize in Physics 1988”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  90. ^ „The Nobel Prize in Physics 1989”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  91. ^ „The Nobel Prize in Physics 1990”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  92. ^ „The Nobel Prize in Physics 1991”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  93. ^ „The Nobel Prize in Physics 1992”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  94. ^ „The Nobel Prize in Physics 1993”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  95. ^ „The Nobel Prize in Physics 1994”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  96. ^ „The Nobel Prize in Physics 1995”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  97. ^ „The Nobel Prize in Physics 1996”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  98. ^ „The Nobel Prize in Physics 1997”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  99. ^ „The Nobel Prize in Physics 1998”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  100. ^ „The Nobel Prize in Physics 1999”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  101. ^ „The Nobel Prize in Physics 2000”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  102. ^ „The Nobel Prize in Physics 2001”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  103. ^ „The Nobel Prize in Physics 2002”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  104. ^ „The Nobel Prize in Physics 2003”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  105. ^ „The Nobel Prize in Physics 2004”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  106. ^ „The Nobel Prize in Physics 2005”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  107. ^ „The Nobel Prize in Physics 2005”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  108. ^ „The Nobel Prize in Physics 2007”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  109. ^ „The Nobel Prize in Physics 2008”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  110. ^ „The Nobel Prize in Physics 2009”. NobelPrize.org. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  111. ^ „The Nobel Prize in Physics 2010”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  112. ^ „The Nobel Prize in Physics 2011”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  113. ^ „The Nobel Prize in Physics 2012”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  114. ^ „The Nobel Prize in Physics 2013”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  115. ^ „The Nobel Prize in Physics 2014”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  116. ^ „The Nobel Prize in Physics 2015”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  117. ^ „The Nobel Prize in Physics 2016”. NobelPrize.org. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  118. ^ „The Nobel Prize in Physics 2017”. Nobel Foundation. Pristupljeno 10. 10. 2017. „for decisive contributions to the LIGO detector and the observation of gravitational waves” 
  119. ^ „The Nobel Prize in Physics 2018”. NobelPrize.org. Pristupljeno 8. 10. 2018. 
  120. ^ „The Nobel Prize in Physics 2019”. NobelPrize.org. Pristupljeno 8. 10. 2019. 
  121. ^ „The Nobel Prize in Physics 2020”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 10. 2020. 
  122. ^ „The Nobel Prize in Physics 2021”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 10. 2021. 
  123. ^ „The Nobel Prize in Physics 2022”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 4. 10. 2022. 
Opšta referenca

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziku na Vikimedijinoj ostavi.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Списак_добитника_Нобелове_награде_за_физику&oldid=27734609”