13. mart
13. mart (13.03) je 72. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (73. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 293 dana.
Događaji
[uredi | uredi izvor]| mart | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
- 624 — Muhamedovi sledbenici pobedili su Kurejšije iz Meka u presudnoj bici na Bedru.
- 1325 — Asteci su osnovali svoju naseobinu Tenočtitlan, kasnije prestonicu Astečkog carstva, na mestu gde je današnji grad Sijudad Meksiko.
- 1567 — Nemački plaćenici koje je unajmila holandska vladarka Margareta od Parme ubili su 2.000 kalvinista.
- 1781 — Vilhelm Heršel je otkrio sedmu planetu Sunčevog sistema, koja je kasnije nazvana Uran.
- 1809 — Nakon neuspeha u ratu s Rusijom i Danskom 1808, oficirskom zaverom zbačen je s prestola švedski kralj Gustav IV.
- 1848 — Pod pritiskom demonstracija i pobune u Beču austrijski kancelar Klemens Meternih podneo je ostavku. Kancelar je pobegao u Veliku Britaniju, a hiljadama gnevnih Bečlija koje su opkolile dvor car Ferdinand I je obećao ustav.
- 1865 — Tokom Američkog građanskog rata, Kongres Konfederacije, pod predsednikom Džefersonom Dejvisom, žestokim protivnikom ukidanja ropstva, doneo je zakon kojim je robovima dozvoljeno, u zamenu za slobodu, da budu vojnici u južnjačkoj armiji.
- 1881 — U atentatu u Petrogradu ubijen je ruski car Aleksandar II. Atentat su izvršili članovi tajnog terorističkog udruženja „Narodna volja“.
- 1913 — Kanbera postala glavni grad Australije.
- 1920 — U Kapovom puču na kratko je oborena vlada nemačke Vajmarske republike.
- 1938 — Nacistička Njemačka anektirao Austriju, događaj koji je poznat pod nazivom Anšlus.
- 1946 — Pripadnici OZNE uhapsili su četničkog vođu u Drugom svetskom ratu Dragoljuba Mihailovića.
- 1972 — Ujedinjeno Kraljevstvo i Kina saglasile su se da razmene ambasadore 22 godine nakon što je London priznao vladu u Pekingu; Britanci su zatvorili konzulat na Tajvanu.
- 1990 — Sovjetski parlament izglasao je uvođenje višepartijskog sistema, nakon 72-godišnjeg monopola na vlast Komunističke partije.
- 1992 — U zemljotresu na istoku Turske je poginulo najmanje 570 ljudi.
- 1996 — U mestu Danblejn, oko 40 kilometara severno od Glazgova, naoružani čovek je u gimnastičkoj sali osnovne škole ubio 16 učenika prvog razreda, uzrasta između pet i šest godina i njihovu učiteljicu, ranio još 13 đaka i potom izvršio samoubistvo.
- 1998 — Predsednik Južne Koreje Kim Dae Džong, koji je i sam bio zatvaran zbog političkih uverenja, doneo je odluku o masovnoj amnestiji koja je obuhvatila preko pet miliona osoba, od političkih zatvorenika do pijanih vozača kojima su bile oduzete vozačke dozvole.
- 1999 — Na Kosovu, u eksplozijama bombi u centru Podujeva i na pijaci u Kosovskoj Mitrovici poginulo je šestoro i ranjeno više od 50 ljudi, a u napadima oružane formacije kosovskih Albanaca „Oslobodilačka vojska Kosova“ kod Vučitrna poginula su dva pripadnika Vojske Jugoslavije.
- 2001 — Bivši gradonačelnik Bosanskog Šamca Blagoje Simić, protiv koga je Međunarodni sud za ratne zločine podigao optužnicu 1995. za zločine počinjene tokom rata u BiH 1992-95, dobrovoljno se predao sudu.
- 2002 — Vlada Angole je proglasila jednostrano primirje u 27-godišnjem građanskom ratu sa pobunjenicima-pripadnicima Nacionalne unije za potpunu nezavisnost Angole.
- 2006 — Predsednik Srbije Boris Tadić izjavio da je Haški tribunal odgovoran za smrt Slobodana Miloševića.
- 2021 — Narko karteli: Četvorica policajaca je ubijeno u pucnjavi naoružanih napadača u meksičkoj državi Zakatekas.
Rođenja
[uredi | uredi izvor]- 1741 — Jozef II Habzburški, car Svetog rimskog carstva (1765—1790). (prem. 1790)[1]
- 1816 — Đorđe Maletić, srpski književnik, estetičar, prevodilac, političar, pozorišni pedagog i teoretičar. (prem. 1888)[2]
- 1860 — Hugo Volf, austrijski kompozitor. (prem. 1903)[3]
- 1883 — Milosav Jelić, srpski četnik, pisac, ratni pesnik i novinar. (prem. 1947)[4]
- 1864 — Aleksej fon Javlenski, ruski slikar. (prem. 1941)[5]
- 1899 — Džon Hazbruk van Vlek, američki fizičar i matematičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1977). (prem. 1980)[6]
- 1900 — Jorgos Seferis, grčki pesnik i diplomata, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1963). (prem. 1971)[7]
- 1926 — Miloš Gvozdenović Gvozden, srpski slikar. (prem. 2006)[8]
- 1929 — Boris Buzančić, hrvatski glumac i političar. (prem. 2014)[9]
- 1944 — Atina Bojadži, makedonska plivačica. (prem. 2010)
- 1950 — Vilijam H. Mejsi, američki glumac, reditelj, scenarista i producent.[10]
- 1956 — Dejna Delejni, američka glumica i producentkinja.[11]
- 1965 — Vesna Trivalić, srpska glumica.[12]
- 1967 — Andres Eskobar, kolumbijski fudbaler. (prem. 1994)[13]
- 1971 — Anabet Giš, američka glumica.[14]
- 1971 — Adina Porter, američka glumica.[15]
- 1973 — Edgar Davids, holandski fudbaler i fudbalski trener.[16]
- 1973 — Dejvid Drejman, američki muzičar, najpoznatiji kao član grupe Disturbed.[17]
- 1973 — Nenad Puljezević, srpsko-mađarski rukometni golman.[18]
- 1973 — Bobi Džekson, američki košarkaš i košarkaški trener.[19]
- 1974 — Tomas Enkvist, švedski teniser.[20]
- 1976 — Milan Antonić, srpski glumac.[21]
- 1976 — Deni Masterson, američki glumac.[22]
- 1981 — Milanko Rašković, srpski fudbaler.[23]
- 1984 — Stiv Darsi, belgijski teniser.[24]
- 1985 — Emil Herš, američki glumac.[25]
- 1986 — Majkl Skot, američki košarkaš.[26]
- 1989 — Holger Badštuber, nemački fudbaler.[27]
- 1989 — Marko Marin, nemački fudbaler.[28]
- 1990 — Saša Klements, kanadska glumica.[29]
- 1990 — Đorđe Majstorović, srpski košarkaš.[30]
- 1991 — Stefan Đorđević, srpski fudbaler.[31]
- 1991 — Tristan Tompson, kanadsko-američki košarkaš.
- 1992 — Osuna, portorikanski muzičar.[32]
- 1992 — Kaja Skodelario, engleska glumica.[33]
- 1992 — Lusi Fraj, australijska glumica.[34]
- 1998 — Džek Harlou, američki hip hop muzičar.
- 2004 — Kori Gof, američka teniserka.
Smrti
[uredi | uredi izvor]- 1572 — Petar Hektorović, autor speva „Ribanje i ribarsko prigovaranje“. (rođ. 1487)[35]
- 1813 — Jožef Kiš, idejni tvorac, projektant i prvi graditelj Velikog bačkog kanala. (rođ. 1748)[36]
- 1879 — Adolf Andersen, istaknuti šahista XIX veka. (rođ. 1818)[37]
- 1881 — Aleksandar II Romanov, ruski car. (rođ. 1818)[38]
- 1906 — Suzan Entoni, začetnica i vođa pokreta za prava žena u SAD.(rođ. 1820)[39]
- 1942 — Žikica Jovanović Španac, jugoslovenski narodni heroj. (rođ. 1914)[40]
- 1974 — Mato Lovrak, književnik. (rođ. 1899)[41]
- 1975 — Ivo Andrić, srpski književnik. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost. (rođ. 1892)[42]
- 1993 — Pavle Vasić, slikar, istoričar umetnosti i likovni kritičar, profesor Filozofskog fakulteta i Univerziteta umetnosti u Beogradu. (rođ. 1907)
- 1995 — Mija Aleksić, pozorišni i filmski glumac. (rođ. 1923)
- 1996 — Kšištof Kišlovski (Kješlovski), poljski filmski i TV reditelj. (rođ. 1941)[43]
- 2002 — Spiros Kiprijanu, kiparski političar i državnik, predsednik Kipra. (rođ. 1932)[44]
- 2003 —
- Živorad Igić, novinar, publicista i političar. (rođ. 1942)[45]
- Enriko Josif, kompozitor, pedagog i publicista, akademik. (rođ. 1924)[46]
- 2004 — Marina Koljubajeva, filmska i TV glumica. (rođ. 1950)[47]
- 2005 — Aleksandar Atanacković, fudbaler, reprezentativac. (rođ. 1920)
Praznici i dani sećanja
[uredi | uredi izvor]- Srpska pravoslavna crkva slavi:
- Sveštenomučenika Proterija
- Svetog Vasilija ispovednika
- Sveštenomučenika Nestora episkopa magidijskog
- Svetog Nikolaja jurodivog
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Joseph II | Holy Roman emperor”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 14. 12. 2019. g. Pristupljeno 22. 1. 2020.
- ^ „ĐORĐE MALETIĆ”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 3. 2. 2022.
- ^ „Hugo Wolf | Austrian composer | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 281.
- ^ „Alexey von Jawlensky | Russian painter | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ Lundqvist, Stig (1992). Nobel Lectures, Physics 1971–1980. Singapore: World Scientific Publishing Co. Arhivirano iz originala 12. 2. 2020. g. Pristupljeno 7. 2. 2020.
- ^ „George Seferis | Greek writer | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Milos Gvozdenovic”. Maletic Gallery (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Boris Buzancic”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „William H. Macy”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Dana Delany”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Vesna Trivalic”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Colombia - A. Escobar - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. int.soccerway.com. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Annabeth Gish”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Adina Porter”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Spelers detail - De officiële KNVB website”. web.archive.org. 2006-10-11. Arhivirano iz originala 11. 10. 2006. g. Pristupljeno 2022-01-30. Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (11. oktobar 2006)
- ^ „David Draiman”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „European Handball Federation - Nenad Puljezevic / Player”. history.eurohandball.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „NBA.com : Bobby Jackson Bio Page”. web.archive.org. 2009-03-07. Arhivirano iz originala 07. 03. 2009. g. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Davis Cup - Players”. www.daviscup.com. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Muzej pozorišne umetnosti Srbije”. teatroslov.mpus.org.rs. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „MILESTONES: March 13, birthdays for William H. Macy, Tristan Thompson, Common”. Brooklyn Eagle (na jeziku: engleski). 2019-03-13. Pristupljeno 2021-01-22.
- ^ „Milanko Raskovic - Player profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Davis Cup - Players”. www.daviscup.com. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „MILESTONES: March 13, birthdays for William H. Macy, Tristan Thompson, Common”. Brooklyn Eagle. 13. 3. 2019. Pristupljeno 16. 1. 2020.
- ^ „Seniori - Podaci o igracu”. web.archive.org. 2013-02-19. Arhivirano iz originala 19. 02. 2013. g. Pristupljeno 2022-01-30. Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (19. februar 2013)
- ^ „Holger Badstuber - Player profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Germany - M. Marin - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. int.soccerway.com. Arhivirano iz originala 27. 7. 2019. g. Pristupljeno 16. 1. 2020.
- ^ „Sasha Clements - Biography”. Marriedwiki (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ j.t.d, ABA liga. „Đorđe Majstorović > Player : ABA League”. ABA Liga (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Stefan Djordjevic - Player profile 21/22”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Biografía de Ozuna”. www.buenamusica.com (na jeziku: španski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Kaya Scodelario”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Lucy Fry”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Biografija: Petar Hektorović”. Opusteno.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „How old is József Kiss”. HowOld.co (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Adolf Anderssen | German chess player”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 21. 12. 2019. g. Pristupljeno 16. 2. 2020.
- ^ Rowley, Alison (10. 1. 2020). „Dark Tourism and the Death of Russian Emperor Alexander II, 1881–1891”. The Historian. 79 (2): 229—255. S2CID 148924679. doi:10.1111/hisn.12503.
- ^ „MISS SUSAN B. ANTHONY DIED THIS MORNING; End Came to the Famous Woman Suffragist in Rochester. ENTHUSIASTIC TO THE LAST Wished All Her Estate to Go to the Cause for Which She Labored -- Her Deathbed Regret.”. The New York Times. 13. 3. 1906. Pristupljeno 16. 2. 2020.
- ^ „Žikica Jovanović Španac | SUBNOR”. www.subnor.org.rs. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Mato Lovrak Biografija”. Biografija.org (na jeziku: srpski). 2019-11-03. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Nobel Prize Winner Ivo Andric died on March 13th”. Sarajevo Times. 14. 3. 2019. Pristupljeno 15. 2. 2020.
- ^ Insdorf, Annette (2002). Double Lives, Second Chances: The Cinema of Krzysztof Kieslowski (na jeziku: engleski). Miamax. str. 182. ISBN 978-0-7868-8474-2. Pristupljeno 15. 2. 2020.
- ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Vremeplov (13. mart 2020)”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Preminuo Živorad Igić”. B92.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Član SANU”. web.archive.org. 2016-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 2022-01-30. Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (5. mart 2016)
- ^ „Marina Koljubajeva”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
